Μέση Ανατολή: Οι Αμερικανοί φεύγουν, οι Κινέζοι έρχονται…

Οι ΗΠΑ σκέφτονται να αποσυρθούν από την Μέση Ανατολή, ώστε να επικεντρωθούν στην Κίνα. Προς το παρόν δεν είναι γνωστό αν αυτό αφορά τη συνολική παρουσία τους, ή είναι απειλή για να συμμορφωθούν οι εκεί σύμμαχοι της Αμερικής, ή μια προσπάθεια να ανοίξει δίοδος συνεννόησης με το Ιράν. Τον περασμένο μήνα, ομάδα 15 αξιωματούχων του Πενταγώνου άρχισε να εργάζεται για την εκπόνηση σχεδίου για την προετοιμασία των ανά τον κόσμο αμερικανικών δυνάμεων για πιθανή αντιμετώπιση της Κίνας.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΗΠΑ δεσμεύτηκαν την περασμένη εβδομάδα να απομακρύνουν τις εναπομένουσες δυνάμεις από το Ιράκ, αν και δεν ετέθη χρονοδιάγραμμα. Η ομάδα των 15 συγκροτήθηκε από τον Μπάιντεν και πραγματικός επικεφαλής είναι ο υπουργός Άμυνας. Την ομάδα “τρέχουν” ο αρχηγός Στρατιωτικών και Πολιτικών Υποθέσεων Ελι Ράτνερ και ο ειδικός βοηθός του υπουργού Άμυνας για την Κίνα Λόιντ Όστιν.

Ο Ράτνερ θα παρουσιάσει έκθεση στον υπουργό Άμυνας και στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας σχετικά με τις απαιτούμενες αμυντικές δυνατότητες σε περίπτωση στρατιωτικής σύγκρουσης με την Κίνα. Αυτές περιλαμβάνουν στρατηγική άμυνας, διαθεσιμότητα προσωπικού και όπλων και ενέργειες για διαχείριση τεχνικών ελλείψεων στον κυβερνοχώρο. Αναμφίβολα θα οδηγήσουν σε ευρεία αναδιάταξη των αμερικανικών δυνάμεων που βρίσκονται σήμερα εκτός ΗΠΑ.

Πηγή που μίλησε ανώνυμα σε αραβική ιστοσελίδα, αποκάλυψε ότι διεξάγεται μια εις βάθος συζήτηση σχετικά με την επίδραση της ανακατανομής στον αριθμό των αμερικανικών δυνάμεων στον Κόλπο. Αν και η συζήτηση δεν έφτασε στο στάδιο προσδιορισμού του αριθμού και του τύπου των δυνάμεων που θα μεταφερθούν από τον Κόλπο στα ανατολικά, είναι βέβαιο  ότι η αμερικανική παρουσία θα μειωθεί.

Η συζήτηση για το εάν η στρατιωτική αναδιάταξη θα επηρεάσει την ικανότητα των ΗΠΑ να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους και των συμμάχων τους, λόγω της παρουσίας του Ιράν και των “αντιπροσώπων” του (Χεζμπολάχ, Χούτι, σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ). Οι λύσεις που παρουσιάζονται αφορούν την ανάπτυξη αμυντικών δυνατοτήτων στον Κόλπο ειδικά κατά αεροσκαφών, πυραύλων και drones.

Όσον αφορά τις θαλάσσιες συγκοινωνίες, οι συνομιλίες περιστρέφονται γύρω από την ενεργοποίηση συμφωνίας για την προστασία της ναυσιπλοΐας σε μεγαλύτερη κλίμακα και την αύξηση του επιπέδου εμπιστοσύνης στις χώρες της περιοχής για να υπερασπιστούν τα δικά τους ύδατα από ιρανική επιθετικότητα. Ο Μπάιντεν, πάντως, πήρε απόσταση από το Ριάντ για τον πόλεμο στην Υεμένη και αναφορικά με το Ιράν.

Απόσυρση από τη Μέση Ανατολή

Αναμένεται ότι η Σαουδική Αραβία θα επηρεαστεί περισσότερο, λόγω της εκεί μεγάλης παρουσίας αμερικανικών δυνάμεων, αλλά και της απειλής από τους Χούτι στην Υεμένη. Οι σαουδαραβικές ένοπλες δυνάμεις, όμως, είναι ισχυρές και άρτια εξοπλισμένες. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη αρχίσει να αποσύρουν βαρύ στρατιωτικό υλικό, όπως πυραύλους Patriot και ένα αεροπλανοφόρο που υπήρχε πάντα στην περιοχή. Η απόσυρση γίνεται για να αναπτυχθεί αυτός ο εξοπλισμός στην Άπω Ανατολή. Αναμένεται σύντομα ότι οι στρατιωτικές ανακατατάξεις θα είναι μεγαλύτερες. Θα τεθεί και θέμα διατήρησης ή όχι του αντιβαλλιστικού πυραυλικού συστήματος THAAD και της μεγάλης αμερικανικής αεροπορικής παρουσίας στην Σαουδική Αραβία.

Οι πρόσφατες κοινές δηλώσεις Ιράκ-ΗΠΑ σχετικά με την παρουσία των αμερικανικών δυνάμεων ισοδυναμούν με αναδιατύπωση της τρέχουσας πραγματικότητας παρά με στρατηγική αλλαγή. Φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές πλήττουν βάσεις των Αμερικανών με ρουκέτες σχεδόν καθημερινά, ώστε να τους εξαναγκάσουν να αποσυρθούν από το Ιράκ.

Το Πεντάγωνο δήλωσε ότι θα αναδιοργανώσει το προσωπικό του με βάση τη φύση των απειλών παγκοσμίως. Οι ΗΠΑ θεωρούν την Κίνα κορυφαία στρατηγική απειλή και ως εκ τούτου θα μειώσουν την παρουσία τους στη Μέση Ανατολή, ακόμη και αν αυτό ωφελήσει το Ιράν. Η απόσυρση θα είναι σταδιακή και θα γίνει στον Κόλπο και στο Ιράκ, υπό την προϋπόθεση ότι η αεροπορική παρουσία θα ενισχυθεί στο μέλλον. Προ ημερών σε τηλεδιάσκεψη αντιπροσωπειών με επικεφαλής του δύο υπουργούς Εξωτερικών ΗΠΑ και Ιράκ συμφώνησαν ότι οι ιρακινές δυνάμεις είναι έτοιμες να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες.

Η Βαγδάτη ακολουθεί σχετικά επιτυχημένη πολιτική για την εξισορρόπηση των σχέσεών της με ΗΠΑ και Ιράν. Η παρουσία των Αμερικανών έγινε επισφαλής μετά τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί τον Ιανουάριο 2020 στη Βαγδάτη. Ο Μπάιντεν διέταξε τον Φεβρουάριο αεροπορικές επιδρομές στη Συρία με στόχο παραστρατιωτικούς που συνδέονται με το Ιράν, όταν μια επίθεση με ρουκέτες σκότωσε έναν εργολάβο και τραυμάτισε αμερικανικό προσωπικό.

Τέλος στους “ατελείωτους πολέμους”

Ακολουθώντας τον Τραμπ, ο Μπάιντεν ψάχνει τρόπους για να τελειώνει με “ατελείωτους πολέμους”. Στο τέλος της θητείας του, ο Τραμπ είχε προαναγγείλει την μείωση των αμερικανικών στρατευμάτων σε Ιράκ και Αφγανιστάν, σε 2.500 προσωπικό έως τις 15 Ιανουαρίου. Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Ιράκ επιβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν.

Ο Ομπάμα είχε απομακρύνει τις αμερικανικές δυνάμεις από το Ιράκ, όπως είχε δεσμευθεί. Όμως, ξαναέστειλε στρατεύματα το 2014, όταν το ISIS αποσάθρωσε το Ιράκ και τη Συρία, ιδρύοντας σουνιτικό “χαλιφάτο”. Τώρα, η απόσυρση από το Ιράκ επανέρχεται, καθώς ο Μπάιντεν προσπαθεί να ξεφύγει από τους πολέμους της Μέσης Ανατολής και να αφιερώσει περισσότερους πόρους στον ανταγωνισμό με την Κίνα.

Η απόσυρση χερσαίων δυνάμεων από το Ιράκ θα δώσει στις ΗΠΑ δυνατότητα να στοχεύσουν φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές, χωρίς αντιπαράθεση επί του εδάφους. Ο πρωθυπουργός του Ιράκ Μουσταφά αλ-Καντίμι θεωρεί ότι όταν αποσυρθούν οι Αμερικανοί θα αφοπλίσει ή τουλάχιστον θα περιορίσει τις πολιτοφυλακές, αλλά και θα βελτιώσει τις σχέσεις με την Ουάσινγκτον και τις αραβικές χώρες. Όμως, άλλοι Ιρακινοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι η περιορισμένη αμερικανική είναι απαραίτητη για την ασφάλεια του Ιράκ.

Η αμερικανική παρουσία στη Συρία

Aξιωματούχοι του Λευκού Οίκου δήλωσαν ότι επανεξετάζουν την παρουσία στρατευμάτων και στη Συρία. «Η μόνη ερώτηση που δέχομαι από όλους είναι τι θα κάνει ο Μπάιντεν», δήλωσε ο στρατηγός Κέννεθ (Φρανκ) Μακένζι Τζούνιορ, ο διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή σε συνέντευξή του μετά την επίσκεψή του στην ανατολική Συρία πριν μερικές μέρες.

Ο Ρόμπερτ Φορντ, πρεσβευτής στη Συρία επί Ομπάμα, χαρακτήρισε τη στρατηγική των ΗΠΑ «βαθιά ελαττωματική», προσθέτοντας ότι ο Μπάιντεν πρέπει να αποσύρει τα εναπομείναντα στρατεύματα που στηρίζουν την προσπάθεια των υπό κουρδική ηγεσία SDF να δημιουργήσουν ημιαυτόνομο θύλακο στα βορειοανατολικά της Συρίας. «Δεν νομίζω ότι αξίζει τον κόπο», είπε ο Φορντ, προσθέτοντας ότι το ISIS «είναι σε μεγάλο βαθμό περιορισμένο και δεν είναι σε θέση να απειλήσει την αμερικανική επικράτεια ή ακόμη και να στείλει μαχητές στην Ευρώπη».

Η συνεργασία των ΗΠΑ με τους Κούρδους βοήθησε στην ενίσχυση του ελέγχου της ανατολικής Συρίας, αποτελώντας διαπραγματευτικό ατού εάν προχωρήσουν οι προσπάθειες για πολιτική λύση στη Συρία. Η διατήρηση στρατευμάτων στην ανατολική Συρία βοηθά το Πεντάγωνο να ελέγξει και τα σύνορα Ιράκ-Συρίας, περιορίζοντας την αυξανόμενη επιρροή του Ιράν στην περιοχή.

Αμερικανοί στρατιωτικοί, μεταξύ τους και ο στρατηγός Μακένζι, προειδοποιούν ότι η απόσυρση και οι περικοπές στην αεροπορική υποστήριξη, στην παροχή πληροφοριών και στην υποστήριξη των Κούρδων θα δημιουργούσε κενό ασφαλείας που θα εκμεταλλευτεί το ISIS. Οι ηγέτες των κουρδικών δυνάμεων φοβούνται ότι εάν φύγουν οι αμερικανικές δυνάμεις, οι Τούρκοι θα τους επιτεθούν για να τους εξαλείψουν.

Οι ΗΠΑ φεύγουν, η Κίνα έρχεται

Δεν είναι γνωστό πως θα επηρεάσει την στάση του Πενταγώνου η απόφαση του Πεκίνου να στείλει 5.000 στρατιώτες στο Ιράν για να προστατεύσει τις μελλοντικές επενδύσεις ύψους 400 δισ. δολαρίων εκεί. Μηχανικοί του κινεζικού στρατού αναζητούν τοποθεσίες για τις βάσεις τους. Η κινεζική στρατιωτική παρουσία προβλέπεται στο στρατηγικό σύμφωνο που υπεγράφη στην Τεχεράνη στις 27 Μαρτίου κατά την επίσκεψη του Κινέζου υπουργού Εξωτερικών Γουάνγκ Γι. Η Κίνα έχει σιωπηρά αναπτύξει 10.000 στρατιώτες στο Τζιμπουτί, γεγονός που ελάχιστα αναφέρεται στα ΜΜΕ.

Η συμφωνία εξυπηρετεί το ισλαμικό καθεστώς, αλλά έχει προκαλέσει λαϊκή δυσαρέσκεια. Πριν μερικές μέρες, διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στην Τεχεράνη και σε άλλες πόλεις για να απαιτήσουν την ακύρωση του συμφώνου με την Κίνα. Κάποιοι βλέπουν δάκτυλο του πρώην προέδρου Αχμαντινετζάντ πίσω από τις διαδηλώσεις.

Το κενό που θα προκαλέσει η απόσυρση των Αμερικανών από την Μέση Ανατολή ίσως αποβεί εναντίον των προθέσεων τους να αντιμετωπίσουν την Κίνα, καθώς αυτή σπεύδει να καλύψει το κενό. Η Κίνα είναι πιο επιτυχής στον κατευνασμό των εντάσεων, λειαίνοντας με την οικονομική της ισχύ τις συγκρούσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι έχει επενδύσει στο λιμάνι της Χάιφα και έχει κάθε συμφέρον να υπάρξει κάποιου είδους προσέγγιση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.