Μετά τον στρατιωτικό και ο διπλωματικός θρίαμβος της Άγκυρας

Δυο εβδομάδες μετά την έναρξη της τουρκικής επιχείρησης με το ειρωνικό όνομα “Πηγή Ειρήνης” εναντίον των Κούρδων στη βορειοανατολική Συρία και τη συμφωνία για προσωρινή κατάπαυση πυρός, μπορούν να εξαχθούν κάποια χρήσιμα συμπεράσματα.

Επιβεβαιώνεται για μια ακόμα φορά ότι η Άγκυρα πάντα προαναγγέλλει αυτά που ετοιμάζεται να πράξει, επενδύοντας τις επεμβάσεις της με ένα μανδύα “νομιμότητας”, όπως περιγράφεται στο βιβλίο “Στρατηγικό Βάθος” του Αχμέτ Νταβούτογλου. Η εισβολή στη Συρία ανακοινώθηκε με τον πλέον επίσημο τρόπο στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ από τον Ερντογάν, απαιτώντας να πάρει “πράσινο φως” για την επιχείρηση με το πρόσχημα καταπολέμησης της τρομοκρατίας.

Στο εν λόγω βιβλίο, το οποίο αποτελεί το μανιφέστο της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, ο Νταβούτογλου, αναφερόμενος στους συντελεστές ισχύος ενός κράτους, επισημαίνει την ανάγκη ύπαρξης στρατηγικού σχεδιασμού, πολιτικής βούλησης και στρατηγικής νοοτροπίας. Οι τρεις επιχειρήσεις της Τουρκίας στο συριακό μέτωπο σε χρονική διάρκεια τριών ετών καταδεικνύουν ότι υπήρξε μακρόπνοος σχεδιασμός, με αντικειμενικό σκοπό την απαγόρευση δημιουργίας ενός αυτόνομου κουρδικού κράτους, στόχος που φαίνεται να επιτυγχάνεται.

Η πολιτική ηγεσία της Τουρκίας έδειξε πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα για χρησιμοποίηση της στρατιωτικής ισχύος, στοιχείο που συντελεί στη διαμόρφωση στρατηγικής νοοτροπίας μιας κοινωνίας. Η εισβολή στη Συρία δημιούργησε εθνικιστικό παροξυσμό και κατέδειξε ότι η τουρκική κοινωνία είναι έτοιμη να στηρίξει τις κυβερνητικές αποφάσεις, αφού όχι μόνο τις νομιμοποιεί, αλλά είναι έτοιμη να αναλάβει και θυσίες για την εφαρμογή του οράματος.

Διπλωματικός θρίαμβος

Η απόφαση του Τραμπ για την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων που στάθμευαν στη βορειοανατολική Συρία και η συναίνεσή του για την εισβολή της Τουρκίας δημιούργησε έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Το γεγονός αυτό συνετέλεσε στην αντιφατική στάση και τις μετέπειτα δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας και του Ερντογάν. Οι αντιδράσεις ήταν αναμενόμενες καθόσον η απόφαση του Τραμπ δημιουργεί ένα ζήτημα αξιοπιστίας της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και των δεσμεύσεων της υπερδύναμης απέναντι στους συμμάχους της.

Επιφέρει, επίσης, γεωπολιτικές ανακατατάξεις και ανατροπή της στρατηγικής των ΗΠΑ στην περιοχή, καθόσον η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων ανάγκασε τους Κούρδους να τεθούν υπό την προστασία της Συρίας και αναβάθμισε τη θέση του Άσαντ και της Μόσχας, η οποία θα έχει πρωτεύοντα ρόλο για τις μελλοντικές διευθετήσεις. Η δημιουργία ενός αυτόνομου κουρδικού κράτους θα λειτουργούσε ως ανάχωμα απέναντι σε τυχόν ιρανική επέκταση και ένα τείχος προστασίας απέναντι στο κράτος του Ισραήλ.

Η Τουρκία έδειξε αδιάλλακτη επιμονή στον σκοπό που είχε θέσει, βασικό στοιχείο της επιτυχίας, αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις του διεθνούς παράγοντα. Ο ΟΗΕ παρέμεινε άβουλος θεατής ενός προαναγγελθέντος πολέμου. Η αναποτελεσματικότητα του ΟΗΕ κατέδειξε για μια ακόμα φορά ότι πρόκειται για ένα πολιτικό οργανισμό που τα κράτη-μέλη του λειτουργούν όχι με βάση τις αρχές του διεθνούς δικαίου, αλλά βάσει των συμφερόντων τους.

Ερωτηματικά μετά τη συμφωνία

Μετά την υπογραφή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός για πέντε μέρες, ερωτηματικά παραμένουν για το αύριο: Η Τουρκία θα αρκεστεί στην κατάληψη των εδαφών που έχει καταλάβει, ή θα προωθηθεί σε βάθος 30 και μήκος 450 χλμ περίπου με σκοπό τη δημιουργία της ζώνης ασφαλείας, όπως είχε δηλώσει ο Ερντογάν; Ή μήπως θα αποχωρήσει και θα προωθηθούν συριακές δυνάμεις που θα αναλάβουν τη φύλαξη της ζώνης;

Να επισημάνουμε ότι στη συμφωνία αναφέρεται ότι η Τουρκία δεσμεύεται για την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και ότι η ασφαλής ζώνη αρχικά θα φρουρείται από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Όποια, όμως, και αν είναι η εξέλιξη, ο στρατηγικός στόχος της Άγκυρας για τη αποτροπή δημιουργίας αυτόνομου κουρδικού κράτους έχει επιτευχθεί. Η Τουρκία, λοιπόν, εμφανίζεται ενισχυμένη μετά την επέμβαση.

Κατόπιν των παραπάνω, προβληματισμός απαιτείται από την πλευρά μας για την αναθεωρητική στάση της Τουρκίας στην περιοχή του Αιγαίου και της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Είναι προφανές ότι όσο η ισχύς της Τουρκίας αυξάνεται, τόσο θα αυξάνονται οι επιδιώξεις και οι επεκτατικές της βλέψεις σε βάρος μας τόσο στην Κύπρο όσο και στο ελλαδοτουρκικό μέτωπο.