Μέχρι πότε η Δύση θα ανέχεται την Τουρκία να πατάει σε δύο βάρκες;

Ο απώτερος στόχος της Τουρκίας είναι να ανακτήσει την επιρροή που κάποτε απολάμβανε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Συνεπώς, οι φιλοδοξίες της απειλούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ, της Δύσης και του Ισραήλ, ασχέτως αν ορισμένοι βλέπουν στις τουρκικές φιλοδοξίες γνήσιες δεσμεύσεις προς την Δύση!

Αρχικά, η στενή σχέση της Τουρκίας και του νέου προέδρου της Συρίας Αχμέντ αλ-Σάρα, σηματοδοτεί μια επικίνδυνη αναδιάταξη. Παρά τις δυτικές ελπίδες ότι η κατάρρευση του ιρανικού άξονα στη Συρία θα σταθεροποιήσει την περιοχή, ο “άξονας Ερντογάν-Σάραα” κινδυνεύει να αντικαταστήσει ένα ριζοσπαστικό μπλοκ με ένα άλλο.

Αναλυτές, όπως ο Dr. Hay Eytan Cohen Yanarocak, προειδοποιούν ότι η Τουρκία είναι πλέον ο de facto διαμεσολαβητής ισχύος στη Συρία, μέσω των αντιπροσώπων της. Οι, υπό την ηγεσία της Τουρκίας, «κοινές επιχειρησιακές διοικήσεις», συντονίζουν δραστηριότητες σε όλη τη Συρία, την Ιορδανία, το Ιράκ, ακόμα και τον Λίβανο. Από την μια αποδυναμώνεται το ιρανικό αποτύπωμα, αλλά από την άλλη ενισχύονται οι τουρκικές-ισλαμικές φιλοδοξίες, με συνέπειες για την σταθερότητα και την ακεραιότητα της Συρίας.

Το Ισραήλ και η Συρία παραδέχονται πλέον δημοσίως ότι προωθούν μια ειρηνευτική συμφωνία, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ. Ωστόσο, δεδομένης της ισχυρής επιρροής του Ερντογάν στην Συρία, αυτός ο στόχος μπορεί να αντιμετωπίσει δυσκολίες – ή ακόμα χειρότερα, να υλοποιηθεί υπό μια προκαλυμμένη μορφή, που αργότερα θα επιφέρει βαρύ κόστος.

Τουρκία και Χαμάς

Ακόμα και όταν η Τουρκία επιδιώκει όντως να περιορίσει την ιρανική και ρωσική επιρροή, δεν αποτελεί αξιόπιστο σύμμαχο για το Ισραήλ και για τη Δύση. Στη Σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC) τον περασμένο Ιούνιο, εν μέσω του πολέμου Τελ Αβίβ-Τεχεράνης, ο Ερντογάν υποστήριξε ανοιχτά το Ιράν – ένα κράτος «χορηγό της τρομοκρατίας» για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ – λέγοντας ότι «αισιοδοξούμε να νικήσει». Κατηγόρησε δε μονόπλευρα το Ισραήλ, ότι πυροδοτεί την ένταση στην περιοχή.

Με δηλώσεις σαν και αυτές, ο Ερντογάν εκφράζει την αλληλεγγύη του σε αντιπάλους της Δύσης, αξιώνοντας ταυτόχρονα την περιφερειακή ηγεμονία στον ισλαμικό κόσμο. Για αυτό και εξακολουθεί να στηρίζει την Χαμάς, χαρακτηρίζοντας την σε πρόσφατη συνέντευξη του στο Fox News «κίνημα αντίστασης» και όχι τρομοκρατική οργάνωση.

Από την έναρξη του πολέμου στην Γάζα, ο Ερντογάν άρχισε να κλιμακώνει την αντι-ισραηλινή ρητορική του, κατηγορώντας τον πρωθυπουργό Νετανιάχου ότι διαπράττει «γενοκτονία», εξισώνοντας τον μάλιστα με τον Χίτλερ. Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος ηγήθηκε με περηφάνεια μαζικών-αντι-ισραηλινών συγκεντρώσεων σε όλη τη χώρα, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο πέρσι να απειλήσει να «εισβάλει» στο Ισραήλ, κάνοντας παραλληλισμούς με την τουρκική εμπλοκή στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και την Λιβύη.

Πράγματι, εδώ και χρόνια η Τουρκία φιλοξενεί ηγέτες της Χαμάς, παρέχοντάς τους οικονομικά δίκτυα και αψηφώντας τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Οι δεσμοί της Τουρκίας με τη Χαμάς είναι μακροχρόνιοι και ισχυροί – πολιτικά, οικονομικά και επιχειρησιακά. Η Χαμάς έχει ιδρύσει εταιρείες ακινήτων, επενδυτικά κεφάλαια και εικονικές ΜΚΟ στην Τουρκία, μετατρέποντας την χώρα σε σημαντικό οικονομικό κόμβο της Χαμάς, όπου εδρεύουν περιουσιακά στοιχεία της οργάνωσης, αξίας άνω του μισού δισεκατομμυρίου δολαρίων.

Μέλη της Χαμάς έχουν επίσης εκπαιδευτεί στην Τουρκία για την οργάνωση επιθέσεων στο Ισραήλ. Αυτό αποδείχθηκε και σε έγγραφα που κατασχέθηκαν από τον ισραηλινό στρατό στη Λωρίδα της Γάζας, εκθέτοντας τη “Σκιώδη Μονάδα” της Χαμάς – μία μυστική ομάδα που διέφυγε από τη Γάζα στο Ιράν, μέσω Τουρκίας. Ως απάντηση στις αποκαλύψεις αυτές, η Τουρκία ισχυρίστηκε ότι στηρίζει αποκλειστικά τις πολιτικές και «αντιστασιακές» δραστηριότητες της Χαμάς…

Ιράν και πυρηνικά

Στο μεταξύ η Τουρκία κατασκευάζει τον μεγαλύτερο στρατό γύρω από τη Μεσόγειο, επεκτείνοντας τις εξαγωγές αμυντικού εξοπλισμού στα 7,1 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024 και αποκτώντας πολεμική εμπειρία σε Συρία-Λιβύη και Καύκασο. Την ίδια στιγμή, απειλεί διαρκώς την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία, συνεχίζει την παράνομη κατοχή της Κύπρου – φιλοδοξώντας να μετατρέψει το ψευδοκράτος σε ορμητήριο τουρκικών βάσεων – και ενίοτε στο στόχαστρο της μπαίνουν και άλλα μεσογειακά κράτη. Το δε 2022, απείλησε να εκτοξεύσει βαλλιστικούς πυραύλους εναντίον της Ελλάδας!

Η Δύση, ευελπιστώντας ότι η Τουρκία θα λειτουργήσει ως αντιστάθμισμα στον σιιτικό άξονα του Ιράν, αποτυγχάνει να διαβάσει τις πραγματικές προθέσεις της Άγκυρας. Είναι χαρακτηριστικό πως, παρά τις δογματικές και περιφερειακές διαφορές της με το Ιράν, η Τουρκία διατηρεί μία αυξανόμενη στρατιωτική συνεργασία με την Τεχεράνη, όπως δείχνει και η πρόσφατη συνάντηση των υπουργών Αμύνης Ιράν και Τουρκίας, όπου ο Ιρανός υπουργός χαρακτήρισε την Τουρκία εταίρο «στην αντιμετώπιση των προκλήσεων του ισλαμικού κόσμου».

Τέλος, οι πυρηνικές φιλοδοξίες της Τουρκίας θα πρέπει να κρατούν τη Δύση σε εγρήγορση. Τον Σεπτέμβριο του 2025, η Άγκυρα ανακοίνωσε σχέδια για την ανάπτυξη εγχώριων αντιδραστήρων και την κατασκευή καταφυγίων σε εθνικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων και πυρηνικών καταφυγίων.

Συστηματικός εξισλαμισμός

Υπό τον Ερντογάν, η τουρκική κοινωνία έχει υποστεί συστηματικό εξισλαμισμό, μία στροφή 180 μοιρών από την κληρονομιά του Ατατούρκ. Η κυβέρνηση καλλιεργεί μια συντηρητική-σουνιτική εξτρεμιστική ιδεολογία, στα ίδιο μήκος με το επαναστατικό μοντέλο του Ιράν.

Την ίδια στιγμή, όπως φάνηκε και στην πρόσφατη συνάντηση Ερντογάν-Τραμπ, η Τουρκία επιδιώκει να διευρύνει τους εμπορικούς, οικονομικούς, αμυντικούς και στρατιωτικούς δεσμούς της με τις ΗΠΑ, παίζοντας και το χαρτί ότι διατηρεί τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ. Μία διττή στρατηγική: Δυτικός σύμμαχος και εκφραστής του ακραίου Ισλάμ.

Ο ισλαμικός προσανατολισμός της Τουρκίας, η συνεργασία της με ομάδες που χαρακτηρίζονται τρομοκρατικές από τις ΗΠΑ και τα διαρκή ανοίγματα της σε χώρες όπως η Ρωσία, την καθιστούν αναξιόπιστο σύμμαχο και μία αναδυόμενη αναθεωρητική δύναμη. Οι εξόφθαλμες νεοοθωμανικές της φιλοδοξίες θέτουν μια στρατηγική πρόκληση, που η Ουάσινγκτον, το ΝΑΤΟ και το Ισραήλ δεν μπορούν πλέον να αγνοούν.

Πριν την όποια ενίσχυση των τουρκο-δυτικών δεσμών, θα πρέπει, είτε ο Ερντογάν να θέσει ξανά διαπιστευτήρια για μία σειρά ζητημάτων καίρια για την Δύση, είτε να επανεκτιμηθεί ο ρόλος της Τουρκίας στην δυτική αρχιτεκτονική ασφαλείας. Μέχρι στιγμής, η Δύση υποτιμά τις τουρκικές φιλοδοξίες και τις αποσταθεροποιητικές-επιθετικές στρατιωτικές κινήσεις της, όπως και τους δεσμούς της με ριζοσπαστικές-τρομοκρατικές ομάδες.

Έχει πλέον “μπαγιατέψει” το αφήγημα του “μικρότερου κακού” – η επιλογή της Τουρκίας, έναντι του Ιράν. Στην πραγματικότητα, η Δύση δεν πρέπει να προσαρμόζεται, αλλά να επαγρυπνεί για τις φιλοδοξίες της Τουρκίας, επανεξετάζοντας το πόσο πραγματικά συνεισφέρει στην περιφερειακή σταθερότητα και ασφάλεια, όπως και το status της ως δυτικού εταίρου.

Οι φιλοδοξίες για την Γάζα

Μέχρι να αλλάξει ρότα, η Άγκυρα αποτελεί έναν στρατηγικό ανταγωνιστή, παρά έναν εταίρο των ΗΠΑ, σε διεθνή ζητήματα ασφαλείας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Γάζα, όπου οι ΗΠΑ επιθυμούν την αποστολή μιας δύναμης περίπου 200 στρατιωτικών για να επιβλέπουν την κατάσταση.

Την ίδια στιγμή, η Τουρκία επιθυμεί διακαώς συμμετοχή στην ειρηνευτική δύναμη, κάτι που αποτελεί “κόκκινη γραμμή” για το Ισραήλ. Ο Ερντογάν επιδιώκει ανοιχτά έναν τουρκικό ρόλο στη Γάζα, όχι μόνο διότι προσδοκά σε επικερδείς εργολαβικές συμβάσεις, αλλά και επειδή θέλει να αποτελέσει τον επίσημο προστάτη της Χαμάς για την επόμενη μέρα, ανταγωνιζόμενος – όχι μόνο το Ισραήλ που το χαρακτηρίζει «τρομοκρατικό κράτος» – αλλά και την Παλαιστινιακή Αρχή.

Στην πραγματικότητα, οποιαδήποτε τουρκική δύναμη στην Γάζα θα καταλήξει στον εξοπλισμό της Χαμάς ή των όποιων ισλαμικών-διάδοχων σχημάτων της, για τους εξής λόγους: Πρώτον, για να διασφαλιστεί ότι η Χαμάς θα παραμείνει ετοιμοπόλεμη και ισχυρή στις τάξεις των Παλαιστινίων, εν μέσω της μεταβατικής κατάστασης στην Παλαιστινιακή Αρχή, από την διαδοχή του 89χρονου Μαχμούντ Αμπάς, διαδοχή που είναι πια θέμα χρόνου. Δεύτερον, για να διατηρεί ένα προγεφύρωμα κατά του Ισραήλ και, τρίτον, για να παρενοχλεί την Αίγυπτο από τα ανατολικά και τα δυτικά, συγκεκριμένα από τις φατρίες της στην Λιβύη.

Αμερικανικά think tanks καλούν σε δεύτερες σκέψεις την κυβέρνηση Τραμπ, σχετικά με τη συμμετοχή της Άγκυρας σε οποιαδήποτε επιχείρηση στη Γάζα, με τον Μάικλ Ρούμπιν να προειδοποιεί πως «θα δούμε νεκρούς Αμερικανούς», στο ενδεχόμενο ανοπιχτής τουρκικής εμπλοκής…