Μία τρύπα στο νερό έκανε η Δύση 20 χρόνια στο Αφγανιστάν

Η επέλαση των Ταλιμπάν εναντίον των κυβερνητικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν, αποδεικνύει ότι η εικοσάχρονη παρουσία των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων, δεν κατάφερε να επιβάλλει την ειρήνη στην αιματοβαμμένη χώρα. Η Δύση δεν κατάφερε να κερδίσει “τις καρδιές” των Αφγανών με αποτέλεσμα το ξέσπασμα ενός εμφυλίου να είναι ορατό. Τα πάθη για την εξουσία που πάντα υπήρχαν βρήκαν την ευκαιρία να αναδειχθούν εκ νέου, με αποτέλεσμα εκτός από τους Ταλιμπάν να έχουν εμφανιστεί και πολέμαρχοι.

Οι ΗΠΑ άρχισαν να αποσύρουν τα στρατεύματά τους από την 1η Μαΐου και παρέδωσαν ορισμένες βάσεις στις κυβερνητικές δυνάμεις, ενώ οι Ταλιμπάν κατέλαβαν κάποιες περιοχές αμαχητί. Η κυβέρνηση της Καμπούλ παραδέχεται ότι οι Ταλιμπάν έχουν υπό τον έλεγχό τους μεγάλο αριθμό περιοχών και ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις έκαναν βάσει της τακτικής τους αρκετές υποχωρήσεις, προκειμένου να σώσουν ζωές πολιτών.

Οι νίκες των Ταλιμπάν ενισχύουν την ευρεία αντίληψη ότι επικρατούν έναντι μίας κυβέρνησης που στερείται στρατηγικής και ηγεσίας. Έχουν εξαπολύσει τις τελευταίες ημέρες επιθέσεις στις βόρειες περιοχές του Αφγανιστάν, προχωρώντας πέρα από τα νότια προπύργιά τους καθώς αποσύρονται οι διεθνείς στρατιωτικές δυνάμεις.

Ο απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών για το Αφγανιστάν δήλωσε ότι οι Ταλιμπάν έχουν στην κατοχή τους περισσότερα από 50 διαμερίσματα από τα συνολικά 370 της χώρας και αν συνεχίσουν θα αναλάβουν και τον έλεγχο πρωτευουσών των επαρχιών. Οι Ταλιμπάν έχουν ανακοινώσει ότι παραμένουν δεσμευμένοι στις ειρηνευτικές συνομιλίες, αλλά κλιμακώνουν τις επιθέσεις τους. Έχουν υπό έλεγχο τον κυριότερο οδικό άξονα που συνδέει το Αφγανιστάν με το Τατζικιστάν, και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το εμπόριο της κεντρικής Ασίας.

Οι σφοδρές μάχες μεταξύ Ταλιμπάν και κυβερνητικών δυνάμεων έγιναν στα περίχωρα τριών πρωτευουσών στις βόρειες επαρχίες Faryab, Balkh και Kunduz. Η στρατηγική τους είναι να αποκτήσουν παρουσία στο βόρειο Αφγανιστάν που αντιστέκεται εδώ και καιρό στις επιθέσεις τους. Ταυτόχρονα, οι Ταλιμπάν αντιμετωπίζουν μικρή αντίσταση σε άλλες περιοχές, όπου έχουν διατηρήσει την επιρροή τους. Το καταρρακωμένο ηθικό των κυβερνητικών δυνάμεων έχει εντείνει τους φόβους για κατάληψη του Αφγανιστάν από  τους Ταλιμπάν, μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία αποχώρησης των ξένων δυνάμεων.

Οι Ταλιμπάν εκμεταλλεύονται και τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για να διεξάγουν προπαγάνδα για την επέλασή τους, δημοσιεύοντας βίντεο μαχητών τους που σηκώνουν πανηγυρίζοντας  σημαίες, όταν οι κυβερνητικές δυνάμεις υποχωρούν Οι επιθέσεις στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού στις επαρχίες Χελμάντ και Κανταχάρ συνέπεσαν με τη συγκομιδή της παπαρούνας, της οποίας το εμπόριο αποφέρει ετησίως εκατομμύρια δολάρια στους Ταλιμπάν ετησίως, που τα χρησιμοποιούν και για να εξοπλιστούν.

Η στρατηγική των Ταλιμπάν

Στο πεδίο της μάχης ασκούν μια τριπλή στρατηγική: (α) δοκιμάζουν την αντοχή και την αποφασιστικότητα των κυβερνητικών δυνάμεων, προσκαλώντας μέλη τους να ενταχθούν στις τάξεις τους, ώστε να γίνουν λιποτάκτες, (β) περικυκλώνουν και απομονώνουν μεγάλες πόλεις και διεξάγουν και επιθέσεις σε υποδομές τους, όπως γέφυρες και αυτοκινητόδρομους και (γ) πραγματοποιούν στοχοποιημένες δολοφονίες κυβερνητικών και στρατιωτικών αξιωματούχων, ώστε να ρίξουν το ηθικό των κυβερνητικών δυνάμεων.

Οι Ταλιμπάν φαίνεται να επικεντρώνονται περισσότερο στην εξασφάλιση στρατιωτικών πλεονεκτημάτων προκειμένου να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους θέση. Τις επόμενες μέρες ενδέχεται η κυβέρνηση να επικεντρωθεί σε προσπάθειες μετριασμού μιας έκτακτης ανθρωπιστικής κρίσης, συμπεριλαμβανομένης της προοπτικής μιας “μαζικής προσφυγικής κρίσης”.

Η επέλαση των Ταλιμπάν αποτελεί ένδειξη κλιμάκωσης του πολέμου που αναμένεται να διχάσει το Αφγανιστάν, καθώς έχει ως αποτέλεσμα την επανεμφάνιση, σε έξι επαρχίες, εχθρικών προς αυτούς παραστρατιωτικών ομάδων. Οι πρώην πολέμαρχοι, οι οποίοι μάχονταν εναντίον των Σοβιετικών και που χτυπάν τους Ταλιμπάν, επιδιώκουν να αυξήσουν την επιρροής τους με στόχο να αποκτήσουν λόγο στη διαμόρφωση της λήψης αποφάσεων.

Ο δρόμος προς την Καμπούλ

Οι πολέμαρχοι άδραξαν την ευκαιρία όταν ο πρόεδρος του Αφγανιστάν Άσραφ Γάνι τους ζήτησε να δημιουργήσουν ένα «ενωμένο μέτωπο» και να υποστηρίξουν τις κυβερνητικές δυνάμεις για να «ενισχύσουν την ειρήνη» και «να προστατεύσουν το δημοκρατικό σύστημα». Οι Ταλιμπάν το απορρίπτουν και προσπαθούν να εγκαθιδρύσουν ένα ισλαμικό χαλιφάτο.

Η αφγανική κυβέρνηση σε επίπεδο στρατιωτικής τακτικής ενοποιεί τις αμυντικές της γραμμές και εγκαταλείπει περιοχές που πιέζεται να διατηρήσει την παρουσία της, με στόχο να διασφαλίσει τις περιοχές που προστατεύονται ευκολότερα. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι Ταλιμπάν ανακτούν τον έλεγχο των νότιων, ανατολικών και δυτικών περιοχών, ενώ η κυβέρνηση αγωνίζεται  να υπερασπιστεί την πρωτεύουσα και χρησιμοποιεί τις δυνάμεις της σε μια προσπάθεια να απομακρύνει τους Ταλιμπάν από το βορρά.

Τα σοβαρά προβλήματα των κυβερνητικών δυνάμεων που έχουν παρουσιαστεί την τελευταία δεκαετία και οι βαριές απώλειες που έχουν υποστεί, τις αποτρέπουν από να υπερασπιστούν όλη την επικράτεια. Εάν οι Ταλιμπάν καταφέρουν και πάρουν τον έλεγχο του ανατολικού Αφγανιστάν, τότε  η μάχη για την Καμπούλ θα έρθει σύντομα.