Μην περιμένετε στροφή 180 μοιρών από τον Μπάιντεν έναντι της Τουρκίας

Παρά τα όποια “σύννεφα” στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, ο Τραμπ φροντίζει σε κάθε ευκαιρία να τονίζει την “χημεία” του με τον Ερντογάν. Σε πρόσφατη συνέντευξη του μάλιστα δήλωσε υπερηφανευόμενος πως οι ξένοι ηγέτες του τηλεφωνούν όταν έχουν προβλήματα με τον Τούρκο πρόεδρο, λέγοντας του: «είστε ο μόνος που ακούει ο Ερντογάν». Επεσήμανε, ταυτόχρονα πως ο αντίπαλός του για το προεδρικό χρίσμα Τζο Μπάιντεν, δεν θα μπορούσε να “χειριστεί” τον Ερντογάν, όπως ο ίδιος.

Αν και οι αγαστές σχέσεις Άγκυρας-Ουάσιγκτον αποτελούν μια σταθερά της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, εντούτοις για πρώτη φορά η προσωπική σχέση ενός Αμερικανού προέδρου με έναν Τούρκο ηγέτη έχει πάρει διαστάσεις σκανδάλου στις ΗΠΑ. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει κατά καιρούς ικανοποιήσει τα “ρουσφέτια” που του ζητάει ο Τούρκος ομόλογος του, εμφανιζόμενος σαν χειραγωγούμενος από την “γοητεία” ενός «υψηλού επιπέδου σκακιστή» (έκφραση του ίδιου του Τραμπ).

Ο Τραμπ αγνοεί την ίδια την αμερικανική νομοθεσία, αρνούμενος να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400, ρίχνοντας μονίμως τις ευθύνες στον προκάτοχο του Ομπάμα που δεν φρόντισε να πουλήσει συστοιχίες Patriot στον Ερντογάν. Είχε σχεδόν κατευθύνει μέσα από τον Λευκό Οίκο τη τουρκική εισβολή στη βόρεια Συρία, συνομιλώντας τηλεφωνικά με τον Τούρκο πρόεδρο, γεγονός που είχε αιφνιδιάσει ακόμα και τους πιο στενούς συμβούλους του.

Είναι φανερό πως ο Τούρκος πρόεδρος ποντάρει στη “χημεία” του με τον Τραμπ. Μάλιστα συχνά στις μεταξύ τους συναντήσεις δεν παρευρίσκεται σχεδόν κανείς, εκτός των υπουργών Εξωτερικών που αναλαμβάνουν καθήκοντα μεταφραστή! Πολλές θεωρίες έχουν ειπωθεί στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης για τα κίνητρα της σχέσης των δύο ανδρών. Αρκετοί κάνουν αναφορά στις οικονομικές δοσοληψίες των οικογενειών των δύο προέδρων, με πιο χαρακτηριστικό όλων, τον πρώην σύμβουλο του Τραμπ Τζον Μπόλτον.

Καλίν κατά Μπάιντεν

Ίσως η εξήγηση βρίσκεται στον έκδηλο θαυμασμό του Τραμπ προς αυταρχικούς ηγέτες, καθώς ουκ ολίγες φορές έχει επαινέσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ακόμα και τον Κιμ Γιονγκ Ουν! Η κυβέρνηση Τραμπ ήταν η μόνη δυτική κυβέρνηση που είχε συνεχάρη τον Ερντογάν για το αποτέλεσμα του αμφιλεγόμενου δημοψηφίσματος του 2017, με το οποίο ο Τούρκος πρόεδρος απέκτησε εξουσίες “σουλτάνου”, την στιγμή που υπήρχαν βάσιμες ενδείξεις για νόθευση του αποτελέσματος.

Σύμφωνα με τον αναλυτή του ινστιτούτου German Marshal Fund Nickolas Danforth, εάν ο Τζο Μπάιντεν εκλεγεί πρόεδρος, είναι υποχρεωμένος να αποστασιοποιηθεί από «τα χειρότερα σημεία της εξωτερικής πολιτικής Τραμπ», που σε αυτά συμπεριλαμβάνει την “ανάρμοστη” σχέση του με τον Ερντογάν. Τους ισχυρισμούς του αναλυτή φέρεται να επιβεβαιώνει η οργισμένη επίθεση Τούρκων αξιωματούχων κατά του Δημοκρατικού υποψήφιου, τον περασμένο Αύγουστο.

Η Τουρκία “ξέθαψε” μια παλιά συζήτηση του Μπάιντεν με συντάκτες των New York Times, στην οποία αναφέρονταν πως «θα βοηθήσει την τουρκική αντιπολίτευση να νικήσει τον Ερντογάν». Ο σύμβουλος του Ερντογάν Ιμπραχήμ Καλίν είχε χαρακτηρίσει τις δηλώσεις Μπάιντεν «υποκριτικές και αλαζονικές». Αυτό που περισσότερο όμως ανησυχεί την Τουρκία, είναι οι θέσεις του Μπάιντεν για το κουρδικό.

Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος είχε χαρακτηρίσει ως «προδοσία» την στάση που κράτησε ο Τραμπ, έναντι των Κούρδων στη βόρεια Συρία, κατά τη τουρκική εισβολή. Επιπλέον, η Άγκυρά θεωρεί πως ο Μπάιντεν είναι θετικός στην ιδέα ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Στην ίδια συνέντευξη, ο προεδρικός υποψήφιος είχε αναφέρει πως «το τελευταίο που θα έκανε στη Συρία, θα ήταν να προδώσει τους Κούρδους», δηλώσεις που ήχησαν ως “καμπανάκι” στην Άγκυρα.

Τούρκοι λομπίστες υπέρ των Δημοκρατικών

Πάντως οι Τούρκοι προσπαθούν να βρουν επαφές και με το επιτελείο του Τζο Μπάιντεν, καταφεύγοντας στην μέθοδο που γνωρίζουν καλά, αυτή του λόμπινγκ. Σύμφωνα με δημοσίευμα του AhVal, επαφές με το επιτελείο Μπάιντεν έχει ένα “σκοτεινό” πρόσωπο, ο Τουρκο-Ολλανδός επιχειρηματίας Ekim Alptekin, ο οποίος είχε εμπλακεί και στην υπόθεση χρηματισμού του Μάικλ Φλιν, του μόλις για λίγα 24ωρα Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας της κυβέρνησης Τραμπ και διαβόητου φιλότουρκου λομπίστα.

Ο Alptekin είναι επικεφαλής του Οργανισμού Τουρκικής Κληρονομιάς, ενός μη κερδοσκοπικού ιδρύματος που έχει σκοπό την προώθηση των τουρκικών θέσεων στην αμερικανική κυβέρνηση. Επίσης, ένας από τους σταθερούς χρηματοδότες του Δημοκρατικού Κόμματος είναι ο Τουρκο-Αμερικανός επιχειρηματίας Murat Güzel. Σε συνέντευξη του σε τουρκικά μέσα ενημέρωσης, είχε αποπειραθεί να καθησυχάσει τους συμπατριώτες του για τις επεισοδιακές δηλώσεις Μπάιντεν.

Κοινός τόπος πολλών Αμερικανών αναλυτών είναι πως ο Μπάιντεν δεν θέλει να δει την Τουρκία στην “αγκαλιά” της Ρωσίας, αν και δεν θα είναι τόσο «ενθουσιώδης» στις σχέσεις του με τον Ερντογάν, όσο ο Τραμπ. Πάντως ο ίδιος ο Τραμπ δεν είχε δείξει εξ’ αρχής τις διαθέσεις του έναντι της Τουρκίας. Υπενθυμίζουμε πως όταν είχε αποπέμψει, εν πτήσει, τον τότε υπουργό Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον, ο Τσαβούσογλου είχε αρνηθεί να συναντήσει τον διάδοχο του Μάικ Πομπέο, με αφορμή ένα επικριτικό tweet του τελευταίου κατά της Τουρκίας. Ο πραγματικός λόγος ήταν οι ανησυχίες της τουρκικής κυβέρνησης για τις προθέσεις του Τραμπ έναντι της Τουρκίας, στο συριακό.

Ο “μετεκλογικός” Μπάιντεν

Σύμφωνα με τους ίδιους αναλυτές, ο “μετεκλογικός” Μπάιντεν θα είναι πιο “προσγειωμένος” στις σχέσεις του με την Τουρκία. Ο Nickolas Danforth (που προαναφέραμε) σημειώνει ότι, μπορεί ως πρόεδρος να μην φτάσει ποτέ στο σημείο να κατηγορήσει τον προκάτοχο του για την πορεία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, επισημαίνει όμως πως ορισμένα επιχειρήματα της κυβέρνησης Ερντογάν «θα βρουν απήχηση».

Πιο χαρακτηριστικός όλων, ο Μάικλ Ρούμπιν, που μόνο ως θαυμαστής του Ερντογάν δεν μπορεί να κατηγορηθεί. Σε δηλώσεις του στο AhVal ανέφερε πως ο Μπάιντεν «είναι αρκετά έξυπνος» για να παρέμβει στην αμερικανική δικαιοσύνη υπέρ του Ερντογάν, όπως κατηγορεί τον Τραμπ ότι έκανε με το σκάνδαλο Halkbank, ή να έχει στο επιτελείο του συμβούλους που θα χρηματίζονται ανερυθρίαστα από την Τουρκία, όπως ήταν ο Φλιν. Όμως ταυτόχρονα επισημαίνει πως ο Μπάιντεν θα επιδιώξει ισορροπημένες σχέσεις με τη Τουρκία.

Φέρνει μάλιστα ως παράδειγμα την αγορά των ρωσικών S-400, αναφέροντας πως το πιθανότερο είναι ότι αποφύγει να πιέσει τον Ερντογάν με κυρώσεις. Πρέπει να επισημάνουμε όμως και το σενάριο μιας διαδοχής του Μπάιντεν από την υποψήφια αντιπρόεδρο του Κάμαλα Χάρις, που συζητούν εκτενώς τα αμερικανικά ΜΜΕ, λόγω της προχωρημένης ηλικίας του υποψηφίου των Δημοκρατικών. Σε αυτό το ενδεχόμενο η Χάρις, που δεν έχουμε σαφή εικόνα για τις θέσεις της επί διεθνών ζητημάτων, δεν αποκλείεται να ακολουθήσει ακόμα περισσότερο, την “πεπατημένη” παράδοση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.