Μόνο χαρτί του Ερντογάν η απελευθέρωση ομήρων

Τις αρχικές δηλώσεις Ερντογάν για τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς (όπου περιορίστηκε να ζητήσει “αυτοσυγκράτηση” και από τις δύο πλευρές) διαδέχθηκαν σκληρές δηλώσεις για το Ισραήλ (το οποίο κατηγόρησε ότι «διαπράττει σφαγή, όχι πόλεμο στην Γάζα») και μία ολομέτωπη επίθεση κατά των Αμερικανών, τόσο για την κάθοδο των αεροπλανοφόρων τους στην Μεσόγειο, όσο και για την στήριξη τους στους Κούρδους του YPG στην Συρία.

Την ίδια στιγμή, Τούρκος αναπληρωτής υπουργός δημοσίευσε μία απειλητική ανάρτηση στα social media κατά του Ισραηλινού πρωθυπουργού (τον οποίο απειλούσε πως “θα πεθάνει”) ενώ η εθνικίστρια πολιτικός της αντιπολίτευσης Μεράλ Ακσενέρ κάλεσε τους Σύρους πρόσφυγες να φύγουν από την Τουρκία και να πάνε στην Γάζα «για να πυροβολήσουν Ισραηλινούς»! Προηγουμένως, μεγάλες διαδηλώσεις υπέρ της Χαμάς πραγματοποιήθηκαν στην γείτονα, όπου το πλήθος φώναζε υβριστικά συνθήματα κατά του Ισραήλ και χαιρέτιζε την σφαγή αμάχων από την ισλαμική οργάνωση.

Παρόλα αυτά, ο Τούρκος πρόεδρος, λαμβάνοντας πάντα υπόψιν την εχθρότητα της τουρκικής κοινής γνώμης κατά του Ισραήλ, ουδέποτε έχει εγκαταλείψει τον αγαπημένο του ρόλο: Να υποδύεται τον προστάτη των μουσουλμάνων της οικουμένης. Ταυτόχρονα, έχει πάντα στον νου του να λειτουργήσει ως μεσολαβητής στην σύγκρουση, κάτι που μοιάζει δύσκολο να δεχθούν οι Ισραηλινοί, λόγω και των στενών δεσμών της Άγκυρας με την Χαμάς.

Το ιστορικό της αντιπαράθεσης

Πριν την σχετικά πρόσφατη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ, είχε προηγηθεί μία σκληρή αντιπαράθεση με μακρά προϊστορία. Ως πρωθυπουργός της Τουρκίας το 2009, ο Ερντογάν είχε προσβάλει δημοσίως τον Σιμόν Πέρες στο Νταβός για τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς στην Γάζα.

Το 2010 η Τουρκία αποπειράθηκε να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας, συμμετέχοντας στην νηοπομπή του κινήματος Free Gaza. Ακολούθησε η επιδρομή των Ισραηλινών στο πλοίο Μαβί Μαρμαρά και ο θάνατος εννέα Τούρκων “ακτιβιστών”. Ήταν τότε που η οργή κατά του Ισραήλ γενικεύτηκε σε όλη την Τουρκία. Με τα αραβικά κράτη να τηρούν όλο και περισσότερο συγκαταβατική στάση στην αντιπαράθεση τους με το Ισραήλ, δημιουργήθηκε ένα κενό στην υπεράσπιση των Παλαιστινίων.

Αυτό το κενό αποπειράθηκε να καλύψει ο Ερντογάν, φτάνοντας στο σημείο να υποστηρίξει ακόμα και την Χαμάς. Θεωρούσε πως κρατώντας σκληρή στάση έναντι του Ισραήλ, θα μετατραπεί σε ένα είδος ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου, σε συνδυασμό με την “ισλαμική αντιπολίτευση” που προσδοκούσε στον αραβικό κόσμο, στηρίζοντας τις οργανώσεις του πολιτικού Ισλάμ, με κυριότερη την Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο.

Όμως το Παλαιστινιακό έπαψε να καθορίζει τις εξελίξεις στον αραβικό κόσμο, όπως τις παλαιότερες δεκαετίες. Είναι χαρακτηριστικό πως ο Τούρκος πρόεδρος είχε αντιδράσει στην απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, περισσότερο από τους ηγέτες των αραβικών κρατών.

Ο ρόλος της Αιγύπτου

Δεν υπάρχει πιο τρανταχτό παράδειγμα, από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια αραβικά κράτη κάνουν “ουρά” για να αναγνωρίσουν το Ισραήλ, την στιγμή που το τελευταίο, όχι μόνο δεν προχωρά σε καμία δέσμευση για το Παλαιστινιακό, αλλά συνεχίζει τους (παράνομους, βάση διεθνούς δικαίου) εποικισμούς στην Δυτική Όχθη και τις προκλήσεις στο τέμενος Αλ Άκσα στην Ιερουσαλήμ, έναν εκ των κύριων χώρων λατρείας των μουσουλμάνων.

Όσον αφορά στις απόπειρες του να μεσολαβήσει στην σύγκρουση Ισραήλ και Χαμάς, το ιστορικό δείχνει πως έχει περιορισμένες δυνατότητες επιτυχίας και για έναν ακόμα επιπλέον λόγο: Δεν μπορεί να υποσκελίσει την Αίγυπτο, την πρώτη αραβική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ, που ταυτόχρονα κρατά διαύλους και με την Χαμάς (τουλάχιστον μέχρι την επίθεση του Σαββάτου).

Για παράδειγμα η εκεχειρία Ισραήλ-Χαμάς που είχε επιτευχθεί στα τέλη του 2018 είχε την “σφραγίδα” της Αιγύπτου και όχι της Τουρκίας. Θυμίζουμε πως η εκεχειρία είχε προκαλέσει κυβερνητική κρίση στον συνασπισμό του Νετανιάχου και την αποχώρηση του εθνικιστή υπουργού Εξωτερικών Λίμπερμαν, που είχε μιλήσει οργισμένος για «νίκη της τρομοκρατίας». Όμως και η εκεχειρία στον πόλεμο του 2021 είχε επιτευχθεί χάρη στην ισραηλινή μεσολάβηση.

Μπορεί οι μεγάλες απώλειες των Ισραηλινών να υπονομεύουν κάθε προσπάθεια μεσολάβησης, αλλά αξίζει να επισημάνουμε πως οι Αμερικανοί έκαναν δεκτούς τους  ισχυρισμούς του Καίρου πως οι Αιγύπτιοι είχαν προειδοποιήσει τους Ισραηλινούς για την επίθεση της Χαμάς και οι τελευταίοι αδράνησαν.

Τουρκία και Ισραήλ

Ο Ερντογάν προβαίνει πάλι σε μία (επιεικώς) άστοχη εξίσωση των Κούρδων μαχητών του YPG, με την Χαμάς. Κάτι που στην πραγματικότητα δεν πρέπει να προκαλεί εντύπωση, καθώς παλαιότερα το έκανε ακόμα και με τον ISIS! Ο Τούρκος πρόεδρος και παλαιότερα και τώρα εξισώνει τζιχαντιστικές οργανώσεις που σφαγιάζουν γυναικόπαιδα, με την δράση των Κούρδων κατά των τζιχαντιστών που είχε διεθνή υποστήριξη. Την ίδια στιγμή, η Δύση πλέον εξισώνει ανοιχτά την Χαμάς με το ISIS, κάτι που τα προηγούμενα χρόνια έκαναν μόνο οι Ισραηλινοί. Η δε Τουρκία, προ λίγου στο ΝΑΤΟ, αρνήθηκε να καταδικάσει την επίθεση της Χαμάς ως τρομοκρατική.

Στην αρχική ανακοίνωση της για την επίθεση της Χαμάς, η σιιτική οργάνωση του Λιβάνου Χεζμπολάχ, την χαρακτήρισε ως «μήνυμα στις μουσουλμανικές χώρες που εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ». Αν και η δήλωση αυτή φαίνεται να απευθύνονταν περισσότερο προς την Σαουδική Αραβία (που ήταν κοντά να υπογράψει συμφωνία εξομάλυνσης με το Ιαραήλ, με μεσολαβητές τις ΗΠΑ) μπορούσε κάλλιστα να απευθύνεται και προς την Τουρκία, με τον Ερντογάν να δηλώνει το προηγούμενο διάστημα έτοιμος ακόμα και για κοινές γεωτρήσεις με το Ισραήλ. Σχέδια που μάλλον θα μπουν πλέον στο “συρτάρι”, όπως και ο υποθαλάσσιος αγωγός μεταφοράς ισραηλινού αερίου που είχε προηγουμένως προτείνει στον Νετανιάχου…

Την ίδια στιγμή, αν πιστέψουμε και τους Αμερικανούς, ήταν οι Αιγύπτιοι που είχαν ενημερώσει για την επίθεση και όχι Τούρκοι, παρά τους δεσμούς τους με την Χαμάς. Επομένως, δεν αποκλείεται η επόμενη μέρα για το Ισραήλ να περιλαμβάνει και το εύρος των σχέσεων με την Τουρκία, καθώς ένας εκ των λόγων της επαναπροσέγγισης με την Άγκυρα, ήταν ακριβώς και η συνεργασία σε επίπεδο πληροφοριών για την Χαμάς.

Το τελευταίο χαρτί

Θυμίζουμε πως ο Ερντογάν είχε καταφέρει να “σπάσει τον πάγο” με το Ισραήλ, ακριβώς χάρη στην “διπλωματία των ομήρων”: Είχε την πρώτη επικοινωνία του (από το 2013) με Ισραηλινό ομόλογο του, τον Ναφτάλι Μπένετ, ο οποίος τον είχε ευχαριστήσει θερμά για την μεσολάβηση του στην απελευθέρωση ενός ζευγαριού Ισραηλινών που είχαν συλληφθεί ως κατάσκοποι στην Τουρκία. Ο Ερντογάν ελπίζει στην επιτυχία της τουρκικής μεσολάβησης, προκειμένου να εξακολουθήσει να είναι “απαραίτητος” για το Ισραήλ.