Μονομαχία Ζάεφ-Ιβάνοφ στον Ήλιο της Βεργίνας

Σε προσωπικό στοίχημα ανάμεσα στον πρόεδρο της ΠΓΔΜ Γκιόργκι Ιβάνοφ και τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ εξελίσσεται η αυριανή αναμέτρηση στο δημοψήφισμα για την έγκριση της Συμφωνίας των Πρεσπών και την απαραίτητη αλλαγή ονόματος της γειτονικής χώρας. Λίγες ώρες άλλωστε πριν την εκπνοή του προεκλογικού χρόνου φρόντισαν να στείλουν αμφότεροι τα πολιτικά μηνύματά τους.

O Γκεόργκι Ιβάνοφ, ο οποίος είναι αντίθετος με την συμφωνία και την αλλαγή ονόματος χρησιμοποίησε ακόμη και το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, και απευθυνόμενος στον λαό του αλλά και στην διεθνή κοινότητα, έκανε λόγο για «ιστορική αυτοκτονία», καταγγέλλοντας παραλλήλως πιέσεις.

Από την πλευρά του ο υπέρμαχος της Συμφωνίας Ζόραν Ζάεφ κάλεσε τον λαό των Σκοπίων να μετέχει μαζικά στην διαδικασία και να συνταχθεί με το «ναι» στην ευρωατλαντική πορεία της χώρας.

Ο δημοσιογράφος και πανεπιστημιακός Ιβάνοφ

Ο Γκιόργκι Ιβάνοφ είναι ο τέταρτος Πρόεδρος της ΠΓΔΜ, εκλεγμένος για πρώτη φορά στις 12 Μαΐου του 2009 και επανεκλεγμένος τον Απρίλιο του 2014. Μέχρι το 1990 ήταν ακτιβιστής στην «Λέγκα της Σοσιαλιστικής Νεολαίας της Γιουγκοσλαβίας». Στις 25 Ιανουαρίου 2009, το τότε κυβερνών κόμμα VMRO-DPMNE τον πρότεινε για υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές, παρότι ο Ιβάνοφ δεν ήταν μέλος του. Ήταν όμως ο επικρατέστερος με βάση τα γκάλοπ και συγκέντρωνε ευρεία αποδοχή.

Ο Ιβάνοφ στην διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας είχε δηλώσει ότι αν εκλεγεί θα επεδίωκε μια συνάντηση με τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας σε μια προσπάθεια προσέγγισης των δύο χωρών. Με την ανάληψη των καθηκόντων του μάλιστα, στις 12 Μαΐου του 2009, μιλώντας στο κοινοβούλιο των Σκοπίων έθεσε ως προτεραιότητες της προεδρίας του την ένταξη της ΠΓΔΜ στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, την οικονομική ανάκαμψη και την εσωτερική σταθερότητα, καθώς και την βελτίωση των σχέσεων με τις γειτονικές χώρες και κυρίως με την Ελλάδα.

Ενδεικτικό των προθέσεών του τότε ήταν και το γεγονός ότι ανήμερα της ανάληψης των καθηκόντων απέστειλε επιστολή στον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, υπογραμμίζοντας τον στόχο της χώρας του για ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, αλλά και για μια «αμοιβαία αποδεκτή λύση» με την Ελλάδα στο ονοματολογικό των Σκοπίων. Την επομένη μάλιστα πήγε μαζί με τον τότε πρωθυπουργό Νίκολα Γκρούεφσκι στις Βρυξέλλες, όπου είχαν συναντήσεις με αξιωματούχους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Ο Ιβάνοφ ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα το 1988 ως δημοσιογράφος και αργότερα έγινε διευθυντής του εθνικού ραδιοτηλεοπτικού δικτύου. Παραλλήλως άρχισε να διδάσκει Πολιτική Θεωρία και Πολιτική Φιλοσοφία στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου των Σκοπίων και το 1999 έγινε επισκέπτης καθηγητής στο Πρόγραμμα Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Στην συνέχεια διορίστηκε και σε αρκετά άλλα Πανεπιστήμια, ανάμεσά τους της Μπολόνιας και του Σεράγεβο, ενώ το Πανεπιστήμιο Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου (UKIM) στα Σκόπια τον ονόμασε βοηθό καθηγητή το 1992 και καθηγητή το 2008.

Ο επιχειρηματίας Ζάεφ

Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ είναι ουσιαστικά ο αρχιτέκτονας της Συμφωνίας με την Ελλάδα και το πολιτικό του μέλλον έχει ταυτιστεί αναγκαστικά με αυτήν. Έχει μετατρέψει μάλιστα αυτήν την ανάγκη του για πολιτική επιβίωση σε αισιοδοξία και είναι ίσως ο μοναδικός που δεν φαντάζεται άλλη επιλογή στην ψηφοφορία της Κυριακής, παρά την επιβεβαίωση της Συμφωνίας.

Η πορεία του Ζάεφ ήταν δύσκολη από την αρχή. Είχε άλλωστε απέναντί του, το 2003, όταν ξεκινούσε την πολιτική σταδιοδρομία του, τον πανίσχυρο τότε Νίκολα Γκρούεφσκι.  Ο 43χρονος Ζάεφ, ο οποίος  κατάγεται από την κωμόπολη Στρώμνιτσα (Στρούμιτσα) κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα και την Βουλγαρία, είχε δυσκολίες και μέσα στο ίδιο του το κόμμα, αφού στο ξεκίνημά του τα ηγετικά στελέχη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος τον αντιμετώπισαν με περιφρόνηση. Δεν ήταν γι αυτούς παρά ένας επαρχιώτης, ο οποίος προέτασσε την ορθόδοξη πίστη του και η οικονομική του επιφάνεια ήταν απόρροια της οικογενειακής παραγωγής του άιβαρ, μιας παραδοσιακής βαλκανικής σάλτσας.

Κατά την θητεία του ως δήμαρχος της Στρώμνιτσας κατηγορήθηκε από τους αντιπάλους του για διαφθορά, τον περασμένο Μάιο όμως η δικαιοσύνη τον απάλλαξε από τις κατηγορίες, που για τον ίδιο είχαν πολιτικά κίνητρα. Αξέχαστο θα μείνει στον ίδιο και την διεθνή κοινή γνώμη και το γεγονός ότι τον Απρίλιο 2017, ως ηγέτης της αντιπολίτευσης, ξυλοκοπήθηκε βίαια από εθνικιστές που εισέβαλαν στο Κοινοβούλιο στα Σκόπια, διαμαρτυρόμενοι για την συμμαχία των σοσιαλδημοκρατών με τα αλβανικά κόμματα.

Οι σοσιαλδημοκράτες κατηγόρησαν ως υπεύθυνο για την επίθεση τον Νίκολα Γκρούεφσκι και το περιβάλλον του και αρκετοί πολιτικοί αξιωματούχοι της ΠΓΔΜ δικάζονται σήμερα για εκείνη την «Μαύρη Πέμπτη» που κόστισε μεν στον Ζάεφ ένα ματωμένο πρόσωπο, αλλά τον έκανε και πρωθυπουργό.

Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Ζάεφ  ανακοίνωσε και αυτός ότι επιθυμεί την ένταξη της χώρας του στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Επέλεξε ωστόσο να ξεκινήσει από την Βουλγαρία και όχι από την Ελλάδα την άμβλυνση των σχέσεών του με τις γειτονικές χώρες.  Μετά την συμφωνία με την Βουλγαρία όμως, το καλοκαίρι του 2017, ο Ζάεφ δείχνει την διάθεσή του να τρέξει και το θέμα της επίλυσης του ονοματολογικού με την Ελλάδα. Ακολουθούν συχνές επαφές ανώτατων αξιωματούχων των δύο χωρών, οι οποίες καταλήγουν στην αμφιλεγόμενη Συμφωνία των Πρεσπών.

«Απόλαυσα πραγματικά την υπογραφή αυτής της συμφωνίας σε αυτόν τον θαυμάσιο τόπο της Πρέσπας, το άνοιγμα της σαμπάνιας, την παρέα με όλους τους ανθρώπους εκεί. Θα μου μείνει ως αξέχαστη στιγμή της ζωής μου» είχε δηλώσει ο Ζάεφ. Αυτό που θέλει τώρα είναι ο λαός της χώρας του να επιβεβαιώσει την επιλογή του στην ψηφοφορία της Κυριακής.

Η κόντρα

Ο πρόεδρος Ιβάνοφ ισχυρίζεται ότι προωθεί ένα μοντέλο της πολυεθνοτικής κοινωνίας και μιας Ευρωπαϊκής ειρήνης που σέβεται την ταυτότητα και την ποικιλομορφία των εθνών της Ευρώπης.

Τον Απρίλιο του 2017 κατηγορήθηκε ωστόσο από την αντιπολίτευση ότι ανέχεται την διαφθορά, καθώς σταμάτησε τις ποινικές διαδικασίες εναντίον 56 κορυφαίων πολιτικών και των συνεργατών τους, ισχυριζόμενος ότι διεξάγεται «πόλεμος» εναντίον της χώρας. Οι υποστηρικτές του, μετά από αυτήν την αμφιλεγόμενη απόφασή του, τον θεώρησαν πιστό μετριοπαθή πολιτικό, ενώ οι επικριτές του ως αδύναμο πρόεδρο απέναντι στην εκτελεστική εξουσία,

Μετά τις τελευταίες εθνικές εκλογές, το 2016, ΕΕ και ΝΑΤΟ προέτρεψαν  τον Ιβάνοφ να συμμορφωθεί με το Σύνταγμα της χώρας του και να επιτρέψει τη δημιουργία κυβέρνησης από την αντιπολίτευση. Το κόμμα του Ιβάνοφ, το VMRO-DPMNE, το οποίο είχε τον έλεγχο της κυβέρνησης από το 2006, πήρε τις περισσότερες ψήφους κερδίζοντας 51 έδρες, αλλά δεν μπορούσε να συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία τουλάχιστον 61 βουλευτών.

Το δεύτερο κόμμα, η Σοσιαλδημοκρατική Ένωση Μακεδονίας (SDSM) που είχε συγκεντρώσει 49 έδρες δήλωσε τότε ότι είχε εξασφαλίσει συνασπισμό και ζήτησε από τον Ιβάνοφ την εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον ηγέτη του κόμματος Ζόραν Ζάεφ. Παρά τις εκκλήσεις των ΗΠΑ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, ο Ιβάνοφ αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι ένας τέτοιος συνασπισμός αποτελεί απειλή για την ενότητα της χώρας.

Το κύριο επιχείρημά του ήταν ότι τα αλβανικά κόμματα θέλουν περισσότερα δικαιώματα για την κοινότητά τους και ευρύτερη χρήση της αλβανικής γλώσσας. Η πλευρά του Ζάεφ ωστόσο υποστηρίζει ακόμη και σήμερα ότι ο Ιβάνοφ ήθελε απλώς να προστατέψει το δεξιό κόμμα VMRO-DPMNE, το οποίο κυβερνούσε τα τελευταία δέκα χρόνια και πολλά στελέχη του κατηγορούνται για σκάνδαλα και διαφθορά.  Στο τέλος βέβαια αναγκάστηκε να δεχθεί ως πρωθυπουργό τον αντίπαλό του στο αυριανό δημοψήφισμα Ζάεφ.