Μπαντέρα: Ο ναζιστής εθνικός ήρωας της Ουκρανίας

Σε μήνυμα του το ουκρανικό κοινοβούλιο ανέφερε πως «η πλήρης νίκη του ουκρανικού εθνικισμού θα είναι όταν η Ρωσική Αυτοκρατορία πάψει να υπάρχει», παρομοιάζοντας τον αρχηγό του ουκρανικού στρατού με έναν εκ των “εθνικών ηρώων” της Ουκρανίας: Τον Στεπάν Μπαντέρα (γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1909 και απεβίωσε το 1959) γνωστό ως “Konsul 2” των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών. Έτερος “εθνικός ήρωας” της Ουκρανίας, είναι ο “Χατμάνος” Πάβλο Σκοροπάντσκι (1873-1945).

Η γνώση της προσωπικής διαδρομής διαφόρων “εθνικών ηρώων” φωτίζει όντως ευρύτερα ιστορικά γεγονότα, παρότι μερικές φορές είναι οι ιδεολογίες, οι πεποιθήσεις ή και η άγνοια που τα συσκοτίζουν. Οι Μπαντέρα και Σκοροπάντσκι θεωρούνται σήμερα ως οι σημαντικότεροι “εθνικοί ήρωες” της Ουκρανίας στον αγώνα για ανεξαρτησία από την Σοβιετική Ένωση. Τα δύο αυτά “ηρωικά σύμβολα” του αγώνα για την ανεξαρτησία της πολύπαθης Ουκρανίας μπορεί να έδρασαν σε διαφορετικές περιόδους του 20ου αιώνα, τους ενώνουν όμως δύο κοινά χαρακτηριστικά.

Πρώτον, μετά τον βίαιο θάνατό τους, οι τάφοι και των δύο βρίσκονται στη Γερμανία. Ο Μπαντέρα δολοφονήθηκε με υδροκυάνιο από τον πράκτορα της KGB Μπογκντάν Στασίνσκι, στις 15 Οκτωβρίου 1959 στο Μόναχο, όπου βρίσκεται και ο τάφος του. Ο Σκοροπάντσκι τραυματίστηκε βαριά στις 16 Απριλίου 1945 κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού του Ρένγκενσμπουργκ από τις συμμαχικές δυνάμεις και υπέκυψε μετά από δέκα ημέρες στο χωριό Όμπερσντορφ της Κάτω Βαυαρίας, όπου είναι θαμμένος.

Δεύτερο, και κυριότερο, γιατί σε αυτά τα δύο πρόσωπα πολλοί ιστορικοί εντοπίζουν την “υποβοηθητική” και “στενή σχέση” του ουκρανικού εθνικού κινήματος με την βίαιη (στρατιωτική) γερμανική επέκταση προς Ανατολάς στη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων (το πατροπαράδοτο “Drang nach Osten”). Στο πλαίσιο αυτό και οι δύο “ήρωες” πολέμησαν από ηγετικές θέσεις, με ό,τι μέσα διέθεταν, ενάντια στους Μπολσεβίκους.

Είχαν ακλόνητη την πεποίθηση (ή την αυταπάτη) ότι υποστηρίζοντας στρατιωτικά τις γερμανικές επιδιώξεις για νέους “ζωτικούς χώρους” στην Ανατολική Ευρώπη θα πετύχαιναν τον εθνικό τους σκοπό. Τη δημιουργία δηλαδή ανεξάρτητου ουκρανικού κράτους με εδάφη που κρατούσαν τότε κυρίως Ρώσοι και Πολωνοί. Κι αυτό, παρότι γνώριζαν τις φυλετικές απόψεις των “συμμάχων” τους Γερμανών για τους “υπανθρώπους” Σλάβους και την γενικευμένη γερμανική καχυποψία για την εκάστοτε ουκρανική ηγεσία των προθύμων.

Η μυστική οργάνωση Hromada

Στην προσπάθειά τους αυτή, ο “αντιδραστικός”, πρώην στρατηγός του τσαρικού στρατού, Σκοροπάντσκι συνεργάστηκε στρατιωτικοπολιτικά με τον Κάιζερ Γουλιέλμο Β’. Μετά την αποτυχία του το 1918-19 να σταματήσει την μπολσεβίκικη κυριαρχία στην Ουκρανία, έγινε δεκτός στη Γερμανία, υπό την φιλόξενη σκέπη του ηττημένου γερμανικού μιλιταρισμού και την πολιτική κάλυψη για συνέχιση του ουκρανικού αγώνα του αρχιστρατήγου φον Χίντενμπουργκ, μετέπειτα προέδρου της Γερμανίας.

Η ίδρυση από τον Σκοροπάντσκι στο μεταπολεμικό Βερολίνο της μυστικής οργάνωσης “Hromada” με στόχο την “αναγέννηση της Ουκρανίας” είχε όμως κυρίως “ρομαντικά χαρακτηριστικά”. Γι’ αυτό και δεν έπαιξε κανέναν ουσιαστικό ρόλο στα επόμενα χρόνια για την τύχη της Ουκρανίας και ιδιαίτερα στην περίοδο του καταστροφικού λοιμού την δεκαετία του 1930.

Υπήρξε μάλιστα και αντικείμενο χλευασμού από την μεταπολεμική γενιά των Ουκρανών εθνικιστών. Ο σημαντικότερος και πιο “ριζοσπάστης” από αυτή τη γενιά, ο Μπαντέρα, δεν δίστασε μάλιστα να συνεργαστεί ακόμη και με τον Χίτλερ. Από τις αρχές του 1933 μέχρι τον βίαιο θάνατό του, το 1959, υπήρξε ο ισχυρός αρχηγός (providnyk) της “Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών”, που ιδρύθηκε το 1929, έχοντας ο ίδιος ως πρότυπα τον φασισμό του Μουσολίνι, τον γερμανικό εθνικοσοσιαλισμό και την κροατική Ούστασε.

Η διαβόητη “Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών”

Υπό την “σιδηρά” καθοδήγηση του Μπαντέρα, αν και μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1944 υπό “κράτηση” από τους καχύποπτους Γερμανούς, περίπου 250.000 Ουκρανοί υπηρέτησαν με διάφορους τρόπους στη γερμανική ανατολική διοίκηση. Τα εθελοντικά ουκρανικά τάγματα  “Nachtigall” και “Roland” της Βέρμαχτ αποτελούνταν κυρίως από οπαδούς της “Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών”, ενώ τελικά 15.000 Ουκρανοί στρατιώτες δημιούργησαν την 14η Μεραρχία Waffen-Grenadier των SS.

Πολλοί ήταν επίσης και οι Ουκρανοί που συμμετείχαν στο Ολοκαύτωμα 800.000 Εβραίων στην Βολυνία, αλλά και στην εθνοκάθαρση της Ανατολικής Γαλικίας, που οδήγησε στο θάνατο περισσότερο από 100.000 Πολωνούς. Μετά τον πόλεμο, ο καταζητούμενος από τους Σοβιετικούς Μπαντέρα κατάφερε, το 1946, να διαφύγει στην Αυστρία. Γρήγορα, όμως, εγκαταστάθηκε στο Μόναχο, όπου έζησε προστατευόμενος με ψεύτικο όνομα και συνεργαζόμενος με διάφορες δυτικές μυστικές υπηρεσίες.

Η αιματηρή σύγκρουση της “Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών” με τους Σοβιετικούς στην Ουκρανία συνεχίστηκε μέχρι την δολοφονία του Μπαντέρα και είναι χαρακτηριστικό πως ο “αρχηγός” ουδέποτε αναφέρθηκε στα εγκλήματα κατά των Εβραίων και των Πολωνών στα οποία συμμετείχε και η οργάνωσή του, μαχόμενη ενάντια στους Σοβιετικούς. Οι Σοβιετικοί προκειμένου να διαλύσουν την “Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών” προχώρησαν σε μαζικούς εκτοπισμούς, σε  απελάσεις, σε συλλήψεις και σε δολοφονίες υποστηρικτών του ουκρανικού εθνικιστικού κινήματος. Σύμφωνα με σοβιετικές πηγές, δολοφονήθηκαν περί τους 153.000 ανθρώπους, άλλοι 134.000 συνελήφθησαν ως ύποπτοι για συνεργασία με την “Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών”, ενώ 203.000 απελάθηκαν για τον ίδιο λόγο στη δυτική Ουκρανία και αλλού.

Άδικος πόλεμος

Από την πλευρά τους οι Ουκρανοί εθνικιστές δολοφόνησαν μέχρι το 1953 περίπου 20.000 Ουκρανούς πολίτες και άλλους 10.000 διοικητικούς υπαλλήλους των Σοβιετικών. Γι’ αυτό και δεν είναι καθόλου τυχαίο που και σήμερα οι ρωσόφωνοι της ανατολικής Ουκρανίας (αλλά και σε Ρωσία και Πολωνία), εκλαμβάνουν αυτούς τους δύο “ήρωες” στην καλύτερη περίπτωση ως “δοσίλογους” συνεργάτες των Γερμανών εισβολέων στο πλαίσιο μάλιστα του γερμανικού μεγαλοϊδεατισμού. Ούτε βεβαίως πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι δύο τάφοι “ηρώων” της Ουκρανίας βρίσκονται ακόμα στη Γερμανία, που τους φιλοξένησε μετά τη φυγή τους από την σπαρασσόμενη Ουκρανία.

Τα παραδείγματα τέτοιων αμφιλεγόμενων “εθνικών ηρώων” καταγράφονται με έντονα γράμματα και κατά προτεραιότητα στις σελίδες της Ιστορίας. Όταν μάλιστα στις ίδιες σελίδες το αδικοχαμένο αίμα άγνωστων στρατιωτών και αμάχων στεγνώνει ταχύτατα, ώστε να ξεχνιούνται και πολύ γρήγορα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, αυτός ο απαράδεκτος, καταστροφικός, αδικαιολόγητος και άδικος πόλεμος στην Ουκρανία, σηματοδοτεί κατά τον Στρος Καν το «τέλος της ευτυχισμένης παγκοσμιοποίησης». Επίσης, σηματοδοτεί την εδραίωση με πολέμους μιας νέας, πολυπολικής τάξης πραγμάτων με νέα “ψυχροπολεμικά μπλόκα”.

Ο άδικος αυτός πόλεμος, όμως, δεν πρέπει να επισκιάζει την ίδια την προϊστορία του. Ούτε ασφαλώς και την ύπαρξη και τα πεπραγμένα των δύο “εθνικών ηρώων” της δύστυχης Ουκρανίας. Γιατί μόνο με αυτήν την πολύτιμη γνώση μπορούμε αυτές τις πολύ δύσκολες ημέρες για όλη την ανθρωπότητα και να τον καταδικάσουμε στη βάση και των ιστορικών γεγονότων που προηγήθηκαν. Και μάλιστα χωρίς περιστροφές, ανούσιες στρατοπεδεύσεις ή ατεκμηρίωτους εξυπνακισμούς-εντυπωσιασμούς, αλλά σύμφωνα πάντα με το βιβλικό «ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος Καίσαρι».