Μπασάγκα: Από εκλεκτός της Τουρκίας εκλεκτός των Χαφτάρ-Σάλεχ

Στην πιο σοβαρή πολιτική (μέχρι στιγμής) κρίση έχει εισέλθει από χτες η Λιβύη, από την επίτευξη της εκεχειρίας του 2020, καθώς πλέον στην χώρα υπάρχουν δύο… πρωθυπουργοί! Στην Τρίπολη εδρεύει η “μεταβατική” κυβέρνηση του πρωθυπουργού Άμπντελ Χαμίντ Ντμπεϊμπά και στα ανατολικά, έπειτα από μία θυελλώδη συνεδρίαση του λιβυκού κοινοβουλίου, ορίστηκε πρωθυπουργός ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Φατί Μπασάγκα.

Αφορμή για την τωρινή κρίση υπήρξε η άρνηση του Ντμπεϊμπά να εγκαταλείψει την πρωθυπουργία, με τον ίδιο να ισχυρίζεται πως είναι διατεθειμένος να παραδώσει την εξουσία αποκλειστικά σε μία κυβέρνηση που θα αναδειχθεί μέσω εκλογών. Οι οποίες εκλογές βέβαια έχουν αναβληθεί… επ’ αόριστον, εν μέσω και του χάους που επικρατεί στην χώρα από την δράση των πολιτοφυλάκων και των παραστρατιωτικών ομάδων.

Η άρνηση του Ντμπεϊμπά (ο οποίος είναι υποψήφιος στις αναβληθείσες προεδρικές εκλογές) προκάλεσε την συσπείρωση των αντιπάλων του, επίσης προεδρικών υποψηφίων: Του προέδρου του λιβυκού κοινοβουλίου Αγκίλα Σάλεχ, του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ και του φιλόδοξου Φατί Μπασάγκα, γνωστού και ως “Φατί Αλί Πασά”, λόγω της… τουρκικής καταγωγής του!

Η συμμαχία Σάλεχ-Μπασάγκα δεν είναι κάτι καινούργιο, καθώς ήταν τα θεωρούμενα φαβορί στην εκλογή της μεταβατικής κυβέρνησης τον περασμένο Φεβρουάριο. Δύο φαβορί που δεν είχε υποστηρίξει τότε ο Χαφτάρ (λόγω των δικών του φιλοδοξιών), επιτρέποντας την εκλογή των θεωρούμενων outsider Ντμπεϊμπά και Μοχάμεντ αλ Μένφι στην πρωθυπουργία και στην προεδρία του Μεταβατικού Συμβουλίου αντίστοιχα.

Στο προσκήνιο ο Μπασάγκα

Πλέον το ένα στρατόπεδο του λιβυκού εμφυλίου, ο στρατηγός Χαφτάρ και ο πολιτικός του σύμμαχος Σάλεχ υποστηρίζουν από κοινού για πρωθυπουργό τον Μπασάγκα, ο οποίος ήταν ο πανίσχυρος υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Σαράτζ. Δηλαδή της ίδιας κυβέρνησης που πολιορκούσαν από τον Απρίλιο του 2020 οι δυνάμεις του Χαφτάρ και χαρακτήριζε “παράνομη” ο Σάλεχ!

Επιπλέον, ο Μπασάγκα υπήρξε ο εκλεκτός των φιλότουρκων ισλαμικών πολιτοφυλάκων της Μισράτα (από όπου κατάγεται) που είχαν σώσει (με τουρκικά όπλα) την Τρίπολη από τις δυνάμεις του Χαφτάρ. Ως υπουργός Εσωτερικών, ο Μπασάγκα είχε προσδέσει την Τρίπολη απόλυτα στο τουρκικό άρμα, θεωρούμενος ως ο “άνθρωπος” της Τουρκίας στην λιβυκή πρωτεύουσα.

Μάλιστα η φημολογία ότι η Τουρκία μεθόδευε την ανάδειξη του Μπασάγκα στην πρωθυπουργία (ακόμα και μέσω πραξικοπήματος) είχε οδηγήσει τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης της Τρίπολης Φαγέντ αλ Σαράτζ να τον αποπέμψει, τον Αύγουστο του 2020. Αφορμή υπήρξε η ανοχή που είχε δείξει ο Μπασάγκα στις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας που μαίνονταν τότε στην λιβυκή πρωτεύουσα. Υπό τις παρασκηνιακές πιέσεις της Άγκυρας (αλλά και του ΟΗΕ) ο Μπασάγκα επέστρεψε τελικώς στην κυβέρνηση.

Από τότε ξεκίνησε μία “βεντέτα” Μπασάγκα και Σαράτζ, η οποία δεν αποκλιμακώθηκε ούτε μετά την παραίτηση του τελευταίου. Τον Φεβρουάριο του 2021, ο Μπασάγκα είχε γλιτώσει δολοφονικής απόπειρας από άνδρες της “Οργάνωσης για την σταθερότητα στην Λιβύη”, μίας πολιτοφυλακής προσκείμενης στον Σαράτζ, την οποία είχε ιδρύσει φοβούμενος για την ισχύ του υπουργού του.

Περιπλέκεται το παιχνίδι στην Λιβύη

Όμως ο θεωρούμενος ως ο “άνθρωπος της Τουρκίας” στην Λιβύη, έφτασε τελικά να προσεγγίσει την Γαλλία και την Αίγυπτο (δηλαδή τους συμμάχους του Χαφτάρ στον εμφύλιο), γεγονός που έκανε τον Σίσι και τον Μακρόν να υποστηρίξουν την υποψηφιότητα του για την εκλογή του ως μεταβατικού πρωθυπουργού, από κοινού με την υποψηφιότητα του Σάλεχ. Για τους δε Αμερικανούς και τον ΟΗΕ ο Μπασάγκα είναι αυτός που μπορεί να περιορίσει την «ισχύ των αδίστακτων πολιτοφυλάκων» που ακόμα και σήμερα αποτελούν κράτος εν κράτει στην Τρίπολη.

Στην βοήθεια αρκετών από αυτές τις πολιτοφυλακές φαίνεται πως προσδοκά ο Ντμπεϊμπά (ο οποίος διαθέτει γερό… πορτοφόλι) προκειμένου να παραμείνει στην πρωθυπουργία.  Ο οποίος Ντμπεϊμπά, λίγο πριν την χτεσινή συνεδρίαση της λιβυκής Βουλής, ισχυρίστηκε πως γλίτωσε από μία (μάλλον… περίεργη) απόπειρα δολοφονίας, για την οποία το Reuters σημείωσε πως «δεν υπάρχουν ούτε μάρτυρες, ούτε οπτικοακουστικό υλικό».

Οι εξελίξεις δείχνουν τον διχασμό της χώρας σε “δύο κράτη”, διχασμός που παρέμεινε ακόμα και μετά την εκεχειρία. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση της Τρίπολης υπέγραφε συμφωνίες με την Τουρκία, όπως το τουρλιβυκό ψευτομνημόνιο, τις οποίες δεν αναγνωρίζει το κοινοβούλιο στα ανατολικά. Στρατοδικείο της Μισράτα είχε καταδικάσει προ μηνών σε θάνατο τον Χαφτάρ, αλλά δεν υπάρχει η παραμικρή περίπτωση να συλληφθεί ο Λίβυος στρατηγός στο προπύργιο του την Βεγγάζη, στην οποία η κυβέρνηση της Τρίπολης (τόσο επί Σαράτζ, όσο και επί Ντμπεϊμπά) έχει ανύπαρκτη εξουσία.

Πάντως, Αίγυπτος και Χαφτάρ δήλωσαν ότι χαιρετίζουν την εκλογή του Μπασάγκα, όχι όμως και ο ΟΗΕ που ανακοίνωσε πως εξακολουθεί να αναγνωρίζει ως «νόμιμο πρωθυπουργό της Λιβύης» τον Ντμπεϊμπά. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάποια επίσημη δήλωση από την Τουρκία, αν και πρέπει να σημειωθεί πως παρά τις “αδελφικές” της σχέσεις με τον Ντμπεϊμπά, έχει καλλιεργήσει διαύλους και με τον Σάλεχ, ακόμα και με τον Χαφτάρ, τον οποίο λίγο παλαιότερα αποκαλούσε «τρομοκράτη» και «εγκληματία πολέμου».