Μπορούν οι πύραυλοι Storm Shadow να αλλάξουν την πορεία του πολέμου;

O Βλαντιμίρ Ρογκόφ, Ρώσος αξιωματούχος στη Ζαπορίζια της Ουκρανίας δήλωσε την Κυριακή ότι το Κίεβο έπληξε το λιμάνι Μπερντιάνσκ που ελέγχεται από τη Ρωσία με βρετανικούς πυραύλους κρουζ Storm Shadow. Είπε ότι έξι από τους επτά πυραύλους αναχαιτίστηκαν. Κάποιοι λένε, ότι η απόφαση του Λονδίνου να εξοπλίσει την Ουκρανία με τον μεγάλου βεληνεκούς πύραυλο Storm Shadow μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα, εφόσον τον θεωρούν πολύτιμο για την καταστροφή ζωτικής σημασίας ρωσικών εγκαταστάσεων επιμελητείας.

Παραμένει, ωστόσο, ερώτημα εάν η Ουκρανία θα χρησιμοποιεί τους πυραύλους, όπως και άλλα δυτικά όπλα μεγάλου βεληνεκούς με κάποιους περιορισμούς. Ασαφές είναι και πόσα όπλα αποστέλλονται και ποιες πλατφόρμες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτόξευση πυραύλων ενάντια στις ρωσικές δυνάμεις. Στις 11 Μαΐου, το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών επιβεβαίωσε τις φήμες ότι θα παραχωρούσε στην Ουκρανία τον εκτοξευόμενο από αέρος πύραυλο (κατασκευασμένο από την MBDA) Storm Shadow. Η Γαλλία έχει επίσης υποσχεθεί να παράσχει τους ίδιους πυραύλους που τους ονομάζει, όπως και εμείς, SCALP.

Η εμβέλεια του Storm Shadow υπερτριπλασιάζει την εμβέλεια των αμερικανικών πυραύλων HIMARS που χρησιμοποιεί η Ουκρανία. Επιτρέπει έτσι στις ουκρανικές δυνάμεις να χτυπήσουν ρωσικές θέσεις διοίκησης βαθιά μέσα στην Κριμαία, ώστε να πλήξουν την όποια αιχμή προέλασης, τα logistics, αποθήκες υλικού και ανθρώπινους πόρους. Αυτό το εύρος θεωρούν οι δυτικοί αναλυτές ότι είναι κρίσιμο εφόσον δίνει τη δυνατότητα στους Ουκρανούς να πολεμήσουν εις βάθος και καλύτερα.

Μέχρι τώρα, η άρνηση της Δύσης να στείλει μεγαλύτερου βεληνεκούς όπλα την Ουκρανία πήγαζε απ’ τον φόβο ότι αυτό μπορεί να αποτελούσε πρόσχημα για την Μόσχα να επεκτείνει τον πόλεμο σε νατοϊκό έδαφος. Τον Δεκέμβριο 2022, ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Γουάλας ειδοποίησε τον Ρώσο ομόλογό του Σόιγκου ότι η συνέχιση των επιθέσεων σε μη στρατιωτικούς στόχους θα ωθούσε το Ηνωμένο Βασίλειο να δώσει πιο προηγμένα όπλα στην Ουκρανία. Δύο μήνες αργότερα, ο πρωθυπουργός Σούνακ επανέλαβε την προειδοποίηση, δηλώνοντας «μαζί πρέπει να βοηθήσουμε την Ουκρανία να θωρακίσει τις πόλεις της από τις ρωσικές βόμβες και τα ιρανικά drones. Γι’ αυτό το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι η πρώτη χώρα που θα δώσει στην Ουκρανία όπλα μεγαλύτερου βεληνεκούς».

Στις 11 Μαΐου στη Βουλή, ο Γουάλας χαρακτήρισε την απόφαση «βαθμονομημένη και ανάλογη με τις κλιμακώσεις της Ρωσίας. Τίποτα από αυτά δεν θα ήταν απαραίτητο αν η Ρωσία δεν είχε εισβάλει». Απ’ ότι φαίνεται, επιδιώκει να αναβαθμιστεί τόσο αυτός όσο και η Βρετανία μέσω της υποστήριξης της Ουκρανίας, ως μέρος των φιλοδοξιών του να γίνει ο επόμενος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ.

Strom Shadow και SCALP

Το Storm Shadow είναι ένα από τα πολλά έργα της αγγλο-γαλλικής αμυντικής βιομηχανικής συμμαχίας MBDA, Στα γαλλικά ο πύραυλος χαρακτηρίζεται SCALP EG (Système de Croisière Autonome à Longue Portée – Emploi Général). Δεδομένου ότι η Ουκρανία δεν έχει λάβει ακόμη κανένα δυτικό μαχητικό αεροσκάφος, υπάρχει ερώτημα από ποια πλατφόρμα θα εκτοξευτεί το Storm Shadow.

Η ενσωμάτωση δυτικών όπλων σε αεροσκάφη ρωσικής σχεδίασης που χρησιμοποιούνται από την ουκρανική Αεροπορία έχει γίνει σχεδόν καθιερωμένη πρακτική. Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, τόσο τα αμερικανικά Boeing Joint Direct Attack Munition (JDAM) όσο και ο πύραυλος κατά ραντάρ AGM-88 HARM έχουν ενσωματωθεί και εκτοξευθεί από ουκρανικά MiG-29. Όμως, οι δηλώσεις Ρογκόφ δεν μπορούν να ευσταθούν, καθώς από τις παραδόσεις έως την αναφερόμενη επίθεση ο χρόνος δεν επαρκεί για την εγκατάσταση του απαραίτητου λογισμικού.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εάν υπάρχει χρόνος οι εν λόγω πύραυλοι μπορούν να ενσωματωθούν σε Sukhoi 24 ή σε Mig-29. Οι Ουκρανοί κι οι Δυτικοί έχουν δείξει αρκετή εφευρετικότητα για να το κάνουν, και οι Βρετανοί δεν θα έδιναν τους Storm Shadow αν δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν. Το μαχητικό-βομβαρδιστικό μεταβλητής πτέρυγας Su-24M μπορεί να είναι η πιο πιθανή επιλογή. Στην Ουκρανία παρέμεινε μεγάλος αριθμός Su-24M μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Οι Ουκρανοί έχουν ανασκευάσει παλαιότερα τέτοια αεροσκάφη, κανιβαλίζοντας όσα δεν μπορούν πλέον να πετάξουν, ενώ εντάσσει νέα αεροσκάφη πιο γρήγορα κι από τη Ρωσική Αεροπορία κι απ’ όσα μπορεί να καταρρίψει η ρωσική αεράμυνα.

Πως δρα ο Storm Shadow

Οι ΗΠΑ και στελέχη δυτικών βιομηχανιών διατείνονται ότι είναι σίγουροι ότι το Su-24 θα μπορούσε να συνεργαστεί με το Storm Shadow, υπό την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν αεροδυναμικά ζητήματα που εμπλέκονται στον διαχωρισμό του πυραύλου από την πλατφόρμα. Αλλά πότε πρόλαβαν; Πιθανόν να χρησιμοποίησαν άλλους πυραύλους, ή απλώς οι Βρετανοί να είχαν δώσει πειραματικά κάποιους Storm Shadow.

Μετά την άφεση από το αεροσκάφος, ο πύραυλος πέφτει σε χαμηλό ύψος για να αποφύγει τα ραντάρ αεράμυνας. Έπειτα, χρησιμοποιεί ανιχνευτή υπερύθρων απεικόνισης για την τερματική φάση που συγκρίνει αυτό που “βλέπει” καθώς πλησιάζει τις συντεταγμένες του στόχου με εικόνες που αποστέλλονται από δορυφόρο ή πλατφόρμα ISR της ίδιας της τοποθεσίας στόχου που φορτώθηκε στον πύραυλο στο έδαφος.

Αν αυτό που βλέπει ο αισθητήρας και οι εικόνες ταιριάζουν, τότε ο πύραυλος δεσμεύεται στην τελική του φάση και πλήττει τον στόχο. Ως εκ τούτου, το αν ο υπολογιστής κύριας αποστολής (MMC) του αεροσκάφους είναι σε θέση να “συνομιλήσει” με τον πύραυλο είναι μικρότερο πρόβλημα για τον μεγάλης εμβέλειας Storm Shadow από ότι για τακτικά πυρομαχικά μικρότερης εμβέλειας λόγω των δεδομένων στόχευσης που έχουν προγραμματιστεί στον πύραυλο πριν από την απογείωση.

Ρωσικοί στόχοι

Η ανησυχία των ΗΠΑ είναι ότι εάν παρασχεθούν στην Ουκρανία όπλα μεγαλύτερου βεληνεκούς θα χρησιμοποιηθούν για να χτυπήσουν στόχους εντός της Ρωσίας, προκαλώντας κλιμακούμενη απάντηση από τον Πούτιν. Ο Ουκρανός υπουργός Άμυνας Ρέζνικοφ παρείχε διαβεβαιώσεις νωρίτερα φέτος ότι πύραυλοι μεγαλύτερου βεληνεκούς δεν θα χρησιμοποιηθούν με αυτόν τον τρόπο: «Η Ουκρανία είναι έτοιμη να παράσχει οποιεσδήποτε εγγυήσεις ότι τα όπλα σας δεν θα εμπλακούν σε επιθέσεις στο ρωσικό έδαφος… Αλλά αν μπορούσαμε να χτυπήσουμε σε απόσταση έως και 300 χλμ, ο ρωσικός στρατός δεν θα μπορούσε να παράσχει άμυνα και θα πρέπει να ηττηθεί», είπε σε φόρουμ της ΕΕ.

Το σχόλιο του Ρέζνικοφ «πρέπει να ηττηθεί» αναφέρεται στο σχέδιο της Ουκρανίας να χτυπήσει στρατηγικούς στόχους στην Κριμαία που θα καθιστούσαν αδύνατη τη συνέχιση της στρατιωτικής παρουσίας της Ρωσίας εκεί. Αυτοί οι στόχοι είναι εντός του βεληνεκούς του Storm Shadow, υποθέτοντας ότι δεν υπάρχουν περιορισμοί στο ίδιο το όπλο, με πολιτικά ή τεχνικά μέσα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι Ουκρανοί δεν θα χτυπήσουν εντός της Ρωσίας. Επίσημα, όμως, για τους Βρετανούς η Κριμαία είναι ουκρανικό έδαφος.

Ποιοι ρωσικοί στόχοι θα διατρέχουν κίνδυνο με αυτόν τον πύραυλο; Εάν η Ουκρανία αρχίσει να χτυπά στόχους για να καταστήσει τη Κριμαία μη-υπερασπίσιμη για τους Ρώσους πρώτα θα αισθανθούν την πίεση οι ναυτικές δυνάμεις στην Σεβαστούπολη. Δεν μπορούν να κάθονται εκεί ενώ όπλα ακριβείας πέφτουν βροχή σε πλοία, ή λιμενικές εγκαταστάσεις, καύσιμα, πυρομαχικά κ.λπ. Το ίδιο ισχύει και για την βάση ναυτικής αεροπορίας στο Σάκι.

Γέφυρα του Κερτς και Κριμαία

Ένας από τους κύριους στόχους για τους Storm Shadow είναι πιθανό η γέφυρα στα στενά Κερτς που αρχικά είχε υποστεί ζημιές σε επίθεση από τον ουκρανικό στρατό τον Οκτώβριο του 2022. Η γέφυρα κατασκευάστηκε για να συνδέει την Κριμαία με τη υπόλοιπη Ρωσία μετά τον Μάρτιο του 2014. Δεν φαίνεται ότι αρχικά οι Ουκρανοί θα ρίξουν τη γέφυρα. Αλλά θα την αφήσουν, ως διέξοδο για την υποτιθέμενη υποχώρηση των Ρώσων. Όπως λέει ο Σουν Τζου: «Όταν περικυκλώνετε έναν στρατό, αφήστε μια έξοδο ελεύθερη. Μην πιέζετε πολύ δυνατά έναν απελπισμένο εχθρό».

Υπάρχουν ψυχολογικά οφέλη από τη διατήρηση της γέφυρας ανέπαφης. Η όποια πλημμυρίδα ανθρώπων και οχημάτων, που προσπαθούν να φύγουν μέσω της γέφυρας θα προσθέσει στον παράγοντα “πανικού” που η Ουκρανία ελπίζει ότι θα δημιουργήσει με την μεγάλη αντεπίθεσή της. Ίσως, κάποια στιγμή οι Ουκρανοί να επιτεθούν με Storm Shadow στην γέφυρα, αλλά βραχυπρόθεσμα δεν θα το πράξουν, εκτός εάν οι Ρώσοι την χρησιμοποιήσουν με ουσιαστικό τρόπο. Αν μετακινούν πολύ περισσότερες δυνάμεις μέσω της γέφυρας του Κερτς για να ενισχύσουν την Κριμαία, τότε ίσως αποφασίσουν να την ρίξουν.

Οι Ουκρανοί θα προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν τους πυραύλους εκεί που θα κάνουν τη μεγαλύτερη ζημιά στις ρωσικές επιχειρήσεις. Μέχρι τώρα, έχουν χρησιμοποιήσει τα δυτικά όπλα “υπεύθυνα”, σύμφωνα με τους Δυτικούς. Έτσι δεν έχουν χτυπήσει πολιτικούς στόχους, αλλά μόνο στρατιωτικούς και εντός της ουκρανικής επικράτειας. Αυτό, ωστόσο, είναι σχετικό, αφού οι Ρώσοι έχουν προσαρτήσει και θεωρούν επικράτεια τους κατειλημμένες ουκρανικές περιοχές, με παλαιότερη την Κριμαία. Πώς, λοιπόν, θα αντιδράσουν;