Ναγκόρνο Καραμπάχ: Οι Αρμένιοι στο έλεος των Αζέρων

Με τον εφιάλτη του ξεριζωμού ζουν οι Αρμένιοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ, με τον θύλακα να επιστρέφει στον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν έπειτα από τον σύντομο πόλεμο την προηγούμενη βδομάδα, όπου οι Αρμένιοι αυτονομιστές πολέμησαν μόνοι. Πολέμησαν εγκαταλελειμμένοι από τους ομόδοξους Ρώσους, ακόμα και την ίδια την Αρμενία, με τον πρωθυπουργό της χώρας να έχει αναγνωρίσει προηγουμένως την κυριαρχία των Αζέρων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Υπολογίζεται πως τουλάχιστον 200 Αρμένιοι έχασαν τη ζωή τους κατά την διήμερη επίθεση των Αζέρων και εκατοντάδες έχουν τραυματιστεί. Περίπου 30 άτομα που τραυματίστηκαν στο Martakert μεταφέρθηκαν στο Στεπανακέρτ από τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC). Στον πόλεμο του 2020 η Αρμενία είχε ζητήσει την βοήθεια του CSTO (οργανισμού που ανήκει η Ρωσία και η Αρμενία) ο οποίος όμως δεν είχε ανταποκριθεί, γεγονός που επέτεινε την δυσαρέσκεια του Αρμένιου πρωθυπουργού έναντι της Μόσχας.

Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν διεξαγάγει δύο μεγάλους πολέμους μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Οι πρώτες συγκρούσεις Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν ξέσπασαν πριν την διάλυση της ΕΣΣΔ, φυσικά για τον έλεγχο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που αποτελούσε αυτόνομη επαρχία της Σοβιετικής Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν. Το 1988 η κυβέρνησή της αποφάσισε την απόσχιση από το Αζερμπαϊτζάν και την ένωση με την Αρμενία. Οι Αζέροι αντέδρασαν και  ξεκίνησαν οι πρώτες συγκρούσεις.

Το 1992, όμως, η σύγκρουση είχε εξελιχθεί σε ανοικτό πόλεμο. Κομβικό επεισόδιο του τότε πολέμου ήταν η μάχη του Σούσι ή της Σούσα, που διεξήχθη στις 8 Μαίου του 1992. Η πόλη αποτελεί στρατηγικό σημείο στα βουνά του Ναγκόρνο Καραμπάχ και η κατοχή εξασφάλιζε στον ελέγχοντα στρατηγικά πλεονεκτήματα.

Η μάχη της Σούσα

Στις 26 Ιανουαρίου 1992 οι Άζεροι με ορμητήριο την Σούσα, επιτέθηκαν στο αρμενικό χωριό Καριντάκ, με στόχο την προώθηση προς το Στεπανακέρκ. Ωστόσο η επίθεση απέτυχε και οι Αζέροι υποχώρησαν υφιστάμενοι σοβαρές απώλειες (70 νεκροί). Κατόπιν της νίκης αυτής, οι Αρμένιοι αποφάσισαν να αντεπιτεθούν και να καταλάβουν τη Σούσα

Η Σούσα απέχει μόλις πέντε χιλιόμετρα  από το Στεπανακέρκ και από εκεί μπορούσαν να βομβαρδίζουν με το πυροβολικό τους τη δεύτερη πόλη. Η Σούσα είναι κτισμένη σε λόφο ύψους 600 μ. και υπάρχει εκεί ένα παλαιό φρούριο. Οι Αρμένιοι υστερούσαν αριθμητικά, αλλά και όσον αφορά τον οπλισμό έναντι των αντιπάλων τους. Παρόλα αυτά αποφασίστηκε να επιτεθούν.

Το σχέδιο καταρτίστηκε από τον υποστράτηγο Αρκάντι Τερ Ταντεοβοσιάν και προέβλεπε μια σειρά παραπλανητικών επιθέσεων, ώστε να παρασύρει τους Αζέρους εκτός της πόλης. Οι Αζέροι διέθεταν περί τους 2.500 άνδρες, αρκετά άρματα μάχης και ισχυρό πυροβολικό, κυρίως πολλαπλούς εκτοξευτές πυραύλων (ΠΕΠ). Οι Αρμένιοι έριξαν στη μάχη 1.000 άνδρες, τέσσερα άρματα και δύο ελικόπτερα Mi-Mi-24.

Η τελευταία νίκη…

Το βράδυ της 8ης Μαΐου 1992 οι Αρμένιοι ξεκίνησαν την επίθεση ταυτόχρονα από τέσσερα σημεία με δύναμη λόχου περίπου σε έκαστη κατεύθυνση, τηρώντας και μια δύναμη ως εφεδρεία. Λόγω της ταχείας προέλασης των Αρμενίων το ισχυρό χαρτί των Αζέρων, το πυροβολικό τους, δεν κατάφερε να δράσει.

Ο Αζέρος διοικητής Ελμπρούς Ορούγιεφ διέθετε και ένα απόσπασμα Τσετσένων μαχητών- εθελοντών. Αρχικά οι Αζέροι αντιμετώπισαν επιτυχώς την αρμενική επίθεση. Οι Αζέροι μάλιστα έπληξαν και ακινητοποίησαν ένα αρμενικό άρμα Τ-72 το οποίο δεν διέθετε διατρητικά βλήματα για να απαντήσει.

Η μάχη συνεχίστηκε άγρια. Το απόγευμα οι Αρμένιοι κατάφεραν να καταστρέψουν τρεις εκτοξευτές πυραύλων των Αζέρων και να κυριεύσουν τους υπόλοιπους. Σταδιακά οι Αρμένιοι σκαρφαλώνοντας στα τείχη του παλαιού φρουρίου κατάφεραν να εισέλθουν στην πόλη απωθώντας, αν και λιγότεροι, τους αντιπάλους τους στο νότιο άκρο της πόλης. Μέχρι το πρωί της 9ης Μαΐου οι Αρμένιοι είχαν γίνει κύριοι όλη της πόλης. Οι Αζέροι τράπηκαν σε άτακτη φυγή. Αξίζει να σημειωθεί ότι τελευταίοι αμύνθηκαν της πόλης οι φανατικοί Τσετσένοι μαχητές.

Οι απώλειες των Αρμενίων ήταν μικρές φτάνοντας, ανάλογα με τη πηγή, έως τους 58 νεκρούς. Αντίθετα οι Αζέροι και οι σύμμαχοί τους είχαν τουλάχιστον 150 νεκρούς, 300 τραυματίες και περί τους 60 αιχμαλώτους. Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη των Αρμενίων στον πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που αποδείχτηκε τελευταία…

Στον πόλεμο του 2020 η Σούσα, η “Ιερουσαλήμ του Ναγκόρνο Καραμπάχ” έπεσε στα χέρια των Αζέρων, με τους Αρμένιους να υφίστανται ταπεινωτική ήττα. Μέχρι που ήρθε ο διήμερος πόλεμος την περασμένη βδομάδα που οδήγησε στην παράδοση του Ναγκόρνο Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν, με τους Αρμένιους του θύλακα να είναι στο έλεος των προαιώνιων εχθρών τους…