Η έκθεση του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες – Ανησυχία εκπροσώπου του για το Νταρφούρ

Σε 110 εκατομμύρια ανέρχονται οι άνθρωποι έχουν εξαναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους σε παγκόσμια κλίμακα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΟΗΕ για το 2022 και ο αριθμός αυτός, που αποτελεί ρεκόρ προσφύγων στην ιστορία των Ηνωμένων Εθνών, αυξάνει και άλλο το 2023.

Ο πόλεμος που ξέσπασε τον Απρίλιο στο Σουδάν επιδείνωσε περαιτέρω την κατάσταση που χαρακτηριζόταν ήδη φοβερή λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και της ανθρωπιστικής κρίσης στο Αφγανιστάν. Ποτέ πριν ο αριθμός των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων δεν είχε φθάσει σε τέτοιο επίπεδο, υπογραμμίζει η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Στο τέλος της περασμένης χρονιάς, 108,4 εκατ. άνθρωποι είχαν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της χώρας τους ή είχαν γίνει σε πρόσφυγες στο εξωτερικό, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία. Ο αριθμός αυτός είναι αυξημένος κατά 19,1 εκατομμύρια ανθρώπους σε σύγκριση με τα τέλη του 2021. Πρόκειται για αύξηση άνευ προηγουμένου.

Ο πόλεμος που ξέσπασε ανάμεσα στον στρατό και στους παραστρατιωτικούς στο Σουδάν εκτόξευσε τον αριθμό των προσφύγων και των εκτοπισμένων πάνω από τα 110 εκατ. ανθρώπους τον Μάιο φέτος. «Έτσι φθάσαμε εδώ όπου βρισκόμαστε σήμερα», σημείωσε ο επικεφαλής της UNHCR, Φίλιπο Γκράντι, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Γενεύη. «Έχουμε 110 εκατομμύρια ανθρώπους που αναγκάστηκαν να φύγουν εξαιτίας πολέμου, διωγμών, διακρίσεων και βίας, αιτίων συχνά αναμεμιγμένων με άλλα, ιδίως τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής», πρόσθεσε ο Γκράντι. «Πρόκειται για κατηγορώ όσον αφορά την κατάσταση του κόσμου μας».

Αναλυτικά, από την UNHCR το 2022 καταγράφτηκαν 35,3 εκατομμύρια πρόσφυγες και 62,5 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι. Καταμετρήθηκαν επίσης 5,4 εκατ. αιτούντες άσυλο και 5,2 εκατ. άλλοι που είχαν ανάγκη από διεθνή προστασία. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι συναντούν «πιο εχθρικό περιβάλλον, σχεδόν παντού», διαπιστώνει ο Ύπατος Αρμοστής. Τα τρία τέταρτα των προσφύγων έχουν καταλήξει σε χώρες οι οποίες έχουν από χαμηλά ως μεσαία εισοδήματα.

Ο Γκράντι εξέφρασε ικανοποίηση για τις πρόσφατες αποφάσεις της ΕΕ όσον αφορά τη μεταρρύθμιση των κανόνων για το άσυλο και της πολιτικής για τη μετανάστευση, βλέποντας σε αυτές καλή προσπάθεια να αποκλιμακωθούν οι εντάσεις και χαρακτηρίζοντάς τη σχετικά δίκαιη. Η μεταρρύθμιση προβλέπει σύστημα αλληλεγγύης των 27 στην υποδοχή των προσφύγων και ταχύτερη διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων ασύλου που υποβάλλονται από κάποιους μετανάστες στα σύνορα. Μένει ακόμα να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σε κάθε περίπτωση «είμαστε χαρούμενοι που οι Ευρωπαίοι συμφωνούν σε κάτι» είπε.

Έκκληση για οικονομική ενίσχυση

Για τον Ύπατο Αρμοστή, πρέπει να αρχίσει διεθνής προσπάθεια για να αντιμετωπιστούν οι ροές μεταναστών που προσπαθούν να φθάσουν στην Ευρώπη πολύ προτού αρχίσουν τη μακρά διαδρομή τους. «Οι αιτούντες άσυλο δεν πρέπει να οδηγούνται στη φυλακή. Το να ζητάς άσυλο δεν είναι έγκλημα», επέμεινε ο Φιλίπο Γκράντι, επικρίνοντας -ονομαστικά- το σχέδιο του Λονδίνου να μεταφέρει πρόσφυγες στη Ρουάντα. Εξέφρασε επίσης ανησυχία για την πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ ως προς το ζήτημα αυτό.

Ο Γκράντι παραδέχθηκε πως ο οργανισμός που διοικεί «δεν βρίσκεται σε καλή οικονομική κατάσταση αυτή τη χρονιά»,

κάτι που ισχύει και για άλλες ανθρωπιστικές οργανώσεις, όπως ιη Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου (ΔΕΕΣ). Η παγκόσμια οικονομική κατάσταση και ο πληθωρισμός έχουν πολύ βαριές συνέπειες στα κεφάλαια που χρειάζεται η Αρμοστεία. Έτσι, για το Σουδάν, η UNHCR δεν διαθέτει παρά το 16% των κεφαλαίων που υπολογίζει πως θα χρειαστεί, ενώ το ποσοστό πέφτει στο 13% σε ό,τι αφορά τη βοήθεια στους πρόσφυγες, που αναγκάστηκαν να φύγουν για να σωθούν από τον πόλεμο που μαίνεται, σε γειτονικά κράτη.

Την περασμένη χρονιά πάνω από 339.000 πρόσφυγες από 38 χώρες επέστρεψαν στις πατρίδες τους, ενώ κάπου 5,7 εκατ. εκτοπισμένοι μπόρεσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Οι χώρες που φιλοξενούν τους περισσότερους πρόσφυγες είναι η Τουρκία (3,6 εκατομμύρια), το Ιράν (3,4 εκατ.), η Κολομβία (2,5 εκατ.), η Γερμανία (2,1 εκατ.) και το Πακιστάν (1,7 εκατ.).

Ανησυχία για το Νταρφούρ

Την ίδια στιγμή, ο επικεφαλής της αποστολής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στο Σουδάν, Φόλκερ Πέρτες, δήλωσε ότι «οι βιαιότητες στην περιοχή του δυτικού Νταρφούρ, στο Σουδάν, είναι πιθανότατα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας».

Στο Σουδάν ο πόλεμος που μαίνεται από τις 15 Απριλίου ανάμεσα στις Ένοπλες Δυνάμεις υπό τον στρατηγό Μπουρχάν, ηγέτη της χώρας μετά το πραξικόπημα του 2021, και τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης, υπό τον στρατηγό Ντάγκλο, έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις στο Νταρφούρ. Οι τοπικές πολιτοφυλακές, πολεμιστές φυλών και οπλισμένοι πολίτες συμμετέχουν πλέον στις συγκρούσεις που έχουν και φυλετικά χαρακτηριστικά.

Ο πόλεμος έχει στοιχίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 1.800 ανθρώπους, κατά την πιο πρόσφατη εκτίμηση της μη κυβερνητικής οργάνωσης ACLED, ενώ έχει ξεριζώσει πάνω από 2 εκατομμύρια πολίτες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. «Καθώς η κατάσταση στο Νταρφούρ συνεχίζει να επιδεινώνεται, με ανησυχεί ιδιαίτερα η κατάσταση στην Ελ Τζενέινα (πρωτεύουσα του δυτικού Νταρφούρ), που η βία προσλαμβάνει εθνοτικές και φυλετικές διαστάσεις», τόνισε ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ. «Οι επιθέσεις ευρείας κλίμακας εναντίον αμάχων, λόγω της εθνικής και φυλετικής καταγωγής τους, που διαπράττονται

από αραβικές πολιτοφυλακές και από ένοπλους με στολές των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης είναι πολύ ανησυχητικές και, εάν επαληθευτούν, μπορεί να αποτελούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», πρόσθεσε ο Γερμανός διπλωμάτης. Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση του Σουδάν ανακήρυξε τον Πέρτες persona non grata. Του απέδωσε μάλιστα ευθύνες για την ένοπλη σύρραξη και τον κατηγόρησε πως έχει διαλέξει πλευρά. Ο εκπρόσωπος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ κάλυψε τον ειδικό απεσταλμένο και τόνισε ότι παραμένει στη θέση του. Σε ανακοίνωση από το γραφείο του Αντόνιο Γκουτέρες, υπογραμμίζεται ότι «ο γενικός γραμματέας είναι θορυβημένος για τις πληροφορίες περί βιαιοτήτων ευρείας κλίμακας στο Νταρφούρ του Σουδάν κι απευθύνει έκκληση στις αντιμαχόμενες πλευρές να σταματήσουν τις εχθροπραξίες και να δεσμευθούν σε διαρκή κατάπαυση του πυρός».

Σε διεθνή έρευνα καλεί ο κυβερνήτης

«Για αυτό που συμβαίνει στην Ελ Τζενέινα και στο Κουτούμ (ανατολικότερα) πρέπει να διενεργηθεί διεθνής έρευνα», ανέφερε το Σάββατο μέσω Twitter ο κυβερνήτης του Νταρφούρ, ο Μίνι Μινάουι, άλλοτε ηγέτης των ανταρτών που σήμερα έχει ταχθεί στο πλευρό του τακτικού στρατού. Στην κρίση του 2000 ο στρατηγός Ντάγκλο, επικεφαλής των πολιτοφυλακών Τζαντζαουίντ, πρωταγωνίστησε στην εφαρμογή της πολιτικής της σφαγής στο Νταρφούρ, υπό τις διαταγές του τότε δικτάτορα Ομάρ ελ Μπασίρ. Ο πόλεμος στο Νταρφούρ είχε στοιχήσει τη ζωή σε περίπου 300.000 ανθρώπους και εκτόπισε 2,5 εκατομμύρια πολίτες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Από εκείνη τη σφαγή γεννήθηκαν το 2013 οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης του Ντάγκλο.

Οι στρατηγοί Μπουρχάν και Ντάγκλο ήταν ενωμένοι όταν προχώρησαν στο πραξικόπημα του 2021, αλλά κατόπιν εκδηλώθηκαν διαφωνίες ανάμεσά τους και, ελλείψει συμφωνίας για τους όρους ένταξης των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης στις Ένοπλες Δυνάμεις ήρθαν σε σύρραξη.