Ο ψυχρός πόλεμος στη Βαλτική και η κράτηση του ελληνόκτητου τάνκερ

Το πρόσφατο επεισόδιο με την ολιγόωρη κράτηση από τις ρωσικές αρχές ελληνόκτητου τάνκερ δημιουργεί νέα δεδομένα στη Βαλτική. Ναυτιλιακοί αναλυτές διαβλέπουν αλλαγή στη μέχρι τώρα συγκρατημένη στάση της Ρωσίας και εκφράζουν την ανησυχία τους για κλιμάκωση της κρίσης, με επιπτώσεις στην εμπορική ναυτιλία, ενώ Εσθονοί αξιωματούχοι εμφανίζονται να ρίχνουν τους “τόνους”, αναγνωρίζοντας το δικαίωμα στη Ρωσία να ελέγξει το πλοίο.

Το βέβαιο είναι ότι η Βαλτική, μια κρίσιμη θαλάσσια περιοχή για το παγκόσμιο εμπόριο αλλά και για τη Ρωσία, συνεχίζει να αποτελεί “θερμό πεδίο” εντάσεων και απαιτείται να διατηρηθούν λεπτές ισορροπίες μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, όπως έγινε στο παρελθόν στα χρόνια του “ψυχρού πολέμου”.

Πάντως, το τελευταίο επεισόδιο ολοκληρώθηκε, το βράδυ της Δευτέρας 19/5, οπότε οι ρωσικές αρχές απελευθέρωσαν το (κατασκευής 2022) με σημαία Λιβερίας δεξαμενόπλοιο “Green Admire”, μεταφορικής ικανότητας 114.377 τόνων, που διαχειρίζεται η εταιρεία Aegean Shipping, και ήδη κατευθύνεται προς τον προορισμό του, το λιμάνι του Ρότερνταμ.

Όπως είχε γράψει το SLpress το δεξαμενόπλοιο, που μετέφερε εσθονικό σχιστολιθικό πετρέλαιο, αναχαιτίστηκε από πλωτά της ρωσικής ακτοφυλακής μετά τον απόπλου του από το βορειοανατολικό λιμάνι του Σιλαμάε της Εσθονίας και ενώ διέσχιζε ρωσικά χωρικά ύδατα.
Ναυτιλιακοί αναλυτές εκτιμούν ότι το τάνκερ δεν κρατήθηκε λόγω της σημαίας, ή της ιδιοκτησίας του, αλλά εξαιτίας της προέλευσης του φορτίου και το λιμάνι αναχώρησης.

Oι Εσθονοί για το επεισόδιο

Ωστόσο, η εσθονική δημόσια τηλεόραση ERR έδωσε μια άλλη διάσταση, καθώς μετέδωσε ότι οι Ρώσοι προειδοποίησαν αρκετές φορές το δεξαμενόπλοιο πως εισερχόταν σε «επικίνδυνη περιοχή» και έδωσαν εντολή να αλλάξει πορεία. Όμως, είτε λόγω της αδυναμίας συνεννόησης, είτε για να αποφευχθεί μεγαλύτερη διαδρομή οι προειδοποιήσεις των αρχών δεν εισακούστηκαν.

«Οι Ρώσοι έχουν κηρύξει ορισμένες θαλάσσιες ζώνες επικίνδυνες για τη ναυτιλία. Αυτές οι περιοχές βρίσκονται κατά μήκος των θαλάσσιων συνόρων τους, στα χωρικά τους ύδατα», δήλωσε στο ERR ο Αναπληρωτής Αρχηγός του Εσθονικού Ναυτικού, Johan-Elias Seljamaa και αφού επεσήμανε ότι δεν έχει γίνει ανάλογη κίνηση κράτησης πλοίου σε αυτή την «επικίνδυνη περιοχή», αναγνώρισε στους Ρώσους πως «αν θέλουν να την επιβάλουν στο μέλλον, έχουν κάθε δικαίωμα να το κάνουν στα χωρικά τους ύδατα».

Όπως επισημαίνεται στο ρεπορτάζ του ERR υπάρχει μια ασφαλής διαδρομή πλοήγησης στη Βαλτική Θάλασσα που δεν ακολουθεί εθνικά σύνορα και έχει συμφωνηθεί μεταξύ Ρωσίας, Εσθονίας και Φινλανδίας. Ωστόσο, από το 2022, υπάρχει μια επίσημη σύσταση που συμβουλεύει τα πλοία να αποφεύγουν τις θαλάσσιες ζώνες που ελέγχονται από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Αυτή η σύσταση, στην οποία συμφώνησαν η Εσθονία, η Φινλανδία και η Ρωσία, δόθηκε εν μέσω αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων και στοχεύει στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου θαλάσσιων συμβάντων σε αμφισβητούμενες ή ευαίσθητες περιοχές της Βαλτικής Θάλασσας.

Πάντως, το συγκεκριμένο επεισόδιο, όπως και η προηγούμενη παρέμβαση ρωσικών δυνάμεων με την πτήση μαχητικού αεροσκάφους για την αποτροπή ελέγχου από τις εσθονικές αρχές ενός δεξαμενόπλοιου, που θεωρήθηκε ύποπτο ότι ανήκε στο λεγόμενο “σκιώδη στόλο” μεταφοράς ρωσικού πετρελαίου κατά παράβαση των κυρώσεων, εκφράζονται φόβοι ότι βάζουν σε νέα φάση τον “ψυχρό πόλεμο” της Βαλτικής.

Αλλαγή στάσης της Ρωσίας στη Βαλτική

Η βρετανική εταιρείας παροχής υπηρεσιών ναυτιλιακής ασφάλειας Ambrey σε ανάλυσή της αξιολογώντας τα δύο τελευταία επεισόδια εκτιμά ότι «η αυξανόμενη πίεση της ΕΕ, η μείωση των παγκόσμιων τιμών πετρελαίου και ο αυξανόμενος αριθμός κρατήσεων πλοίων φαίνεται να έχουν προκαλέσει μια αλλαγή στη στάση της Μόσχας».

«Είναι ρεαλιστικό ενδεχόμενο ότι εάν τα κράτη της Βαλτικής Θάλασσας συνεχίσουν να ενισχύουν την αντιπαλότητά τους απέναντι στα πλοία που υπόκεινται σε κυρώσεις στα ύδατά τους, η Ρωσία πιθανότατα θα προβεί σε αμοιβαίες ενέργειες στον θαλάσσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένων κρατήσεων και κατασχέσεων», αναφέρεται στην ανάλυση.

Σε αυτή εκτιμάται ότι βραχυπρόθεσμα «αναμένονται αυξημένοι κίνδυνοι για την ασφάλεια στη θάλασσα, ιδίως γύρω από πλοία που μεταφέρουν πετρέλαιο από ή προς λιμάνια της Βαλτικής, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης πιθανότητας αυθαίρετων κρατήσεων, στρατιωτικής στάσης και εμποδίων στην ελευθερία της ναυσιπλοΐας». Μεσοπρόθεσμα, οι εξελίξεις προβλέπεται ότι θα καθοριστούν με βάση εάν μια μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία Ρωσίας-Ουκρανίας αντιμετωπίσει ή όχι  τις κυρώσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου στις ρωσικές εξαγωγές υδρογονανθράκων.

Οι κίνδυνοι για την εμπορική ναυτιλία από τον “ψυχρό πόλεμο” της Βαλτικής είχαν επισημανθεί, εδώ και τέσσερις μήνες, από το SLpress, καθώς το ΝΑΤΟ ενισχύει, μετά το 2022, την παρουσία στη Βαλτική, με την πραγματοποίηση μεγάλων στρατιωτικών ασκήσεων και με περιπολίες, με πρόσχημα τους κινδύνους δολιοφθοράς από πλοία, πράγμα που μέχρι τώρα δεν έχει αποδειχθεί.

Για τη Ρωσία, η Βαλτική αποτελεί νευραλγικό θαλάσσιο κόμβο προς τον Ατλαντικό ωκεανό για τα εμπορικά πλοία της και πολύ περισσότερο για τα πολεμικά πλοία, που βρίσκονται στο Καλίνιγκραντ, έδρα του ρωσικού στόλου της Βαλτικής και η μέχρι τώρα συγκρατημένη στάση της ενδέχεται να αλλάζει…..