Νετανιάχου και Πούτιν αγνοούν τον Τραμπ

Αυτά ήταν τα λόγια του Ντόναλντ Τραμπ τον Ιούνιο του 2024, στη μοναδική του τηλεμαχία με τον Τζο Μπάιντεν. Ήταν βασικό σημείο της τρίτης προεδρικής του καμπάνιας – και όχι χωρίς λόγο: Επί Μπάιντεν, θύμιζε συνεχώς στο ακροατήριό του, η Ρωσία είχε εισβάλει στην Ουκρανία και η Χαμάς είχε επιτεθεί στο Ισραήλ. Ο Τραμπ υποσχόταν ότι αν εκλεγόταν για τρίτη φορά, όλα αυτά θα άλλαζαν. Θα έβαζε τέλος στους πολέμους (ίσως και «μέσα σε μια μέρα»). Οι ξένοι ηγέτες θα άρχιζαν να ακούν πάλι την Αμερική.

Αλλά φαίνεται πως δεν ακούν τώρα. Παρά τις συχνές διαβεβαιώσεις του ότι βρίσκεται «στο κατώφλι» επίλυσης των συγκρούσεων στην Ουκρανία και στη Γάζα, και οι δύο πόλεμοι κλιμακώθηκαν το τελευταίο 24ωρο, παρά τις ευχές του. Ο Πούτιν και ο Νετανιάχου μοιάζουν να του δίνουν ελάχιστη σημασία – ακριβώς όπως ο ίδιος έλεγε ότι είχαν «πατήσει πάνω» στον Μπάιντεν, επί τέσσερα χρόνια.

Ρωσία

Η Πολωνία ανακοίνωσε ότι κατέρριψε ρωσικά drones που εισήλθαν στον εναέριο χώρο της κατά τη διάρκεια επίθεσης στην Ουκρανία. «Η κατάσταση αυτή μας φέρνει πιο κοντά σε ανοιχτή σύγκρουση από ποτέ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», δήλωσε ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, τονίζοντας ότι «μια γραμμή έχει ξεπεραστεί» και ότι η Πολωνία θεωρεί το περιστατικό «μεγάλης κλίμακας πρόκληση».

Σύμφωνα με τον Τουσκ, 19 drones μπήκαν στον πολωνικό εναέριο χώρο· τέσσερα καταρρίφθηκαν, από τα 415 που η Ρωσία είχε εξαπολύσει στη δυτική Ουκρανία στο πλαίσιο μαζικής επίθεσης. Σε απάντηση, η Πολωνία επικαλέστηκε το Άρθρο IV της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, που προβλέπει στρατιωτικές διαβουλεύσεις – μόλις η όγδοη φορά στην 76ετή ιστορία της Συμμαχίας (Το Άρθρο V, που αφορά συλλογική στρατιωτική δράση, δεν ενεργοποιήθηκε.) Ήταν η πρώτη φορά από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία που ρωσικά drones καταρρίπτονται πάνω από έδαφος χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ.

«Στεκόμαστε στο πλευρό των συμμάχων μας στο ΝΑΤΟ απέναντι σε αυτές τις παραβιάσεις και θα υπερασπιστούμε κάθε σπιθαμή εδάφους της Συμμαχίας», έγραψε στο Χ ο πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, Μάθιου Γουίτακερ. Ωστόσο, ο πρόεδρος Τραμπ περιορίστηκε σε ένα σιβυλλικό σχόλιο με την φράση «Πάλι τα ίδια… Ξεκινάμε!» (ο Μακρόν γνωστοποίησε ότι επικοινώνησε μαζί του). Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, είπε ότι πολωνικά F-16, ολλανδικά F-35, ιταλικά AWACS, αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού της Συμμαχίας και γερμανικοί Patriot συμμετείχαν στην υπεράσπιση του πολωνικού εδάφους – ένδειξη ότι οι ΗΠΑ δεν έλαβαν μέρος.

Δεν είναι σαφές αν η παραβίαση του εναέριου χώρου ήταν σκόπιμη: Η Λευκορωσία, στενός σύμμαχος της Ρωσίας, είπε εκ μέρους της Μόσχας ότι επρόκειτο για «ατύχημα», ενώ ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελενσκι δήλωσε ότι η «κατεύθυνση της επίθεσης» δείχνει «τον μη τυχαίο χαρακτήρα της ενέργειας».

Ισραήλ

Η Πολωνία δεν ήταν ο μόνος σύμμαχος των ΗΠΑ που είδε το έδαφός του να παραβιάζεται το τελευταίο 24ωρο. Το Ισραήλ εξαπέλυσε αεροπορική επίθεση στο Κατάρ την Τρίτη σε μια προσπάθεια να δολοφονήσει κορυφαία στελέχη της Χαμάς που είχαν συγκεντρωθεί εκεί για συνομιλίες εκεχειρίας. Δεν είναι ξεκάθαρο πόσο επιτυχής ήταν η επίθεση: Σύμφωνα με τη Χαμάς, σκοτώθηκαν πέντε κατώτερα στελέχη της οργάνωσης, αλλά όχι οι κορυφαίοι ηγέτες που είχαν στοχευθεί.

Ο Καταριανός σεΐχης αλ-Θάνι καταδίκασε την επίθεση ως «κατάφωρη παραβίαση» της «κυριαρχίας και ασφάλειας» του Κατάρ και «σαφή παραβίαση των κανόνων και αρχών του διεθνούς δικαίου». Ο αλ-Θάνι υποσχέθηκε ότι θα συνεχίσει τον ρόλο του μεσολαβητή στη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς, αν και παραδέχθηκε ότι η ισραηλινή επίθεση πιθανότατα έβαλε τέλος στον τρέχοντα γύρο συνομιλιών.

Ο Τραμπ έσπευσε να αποστασιοποιηθεί: «Αυτή ήταν απόφαση του πρωθυπουργού Νετανιάχου, όχι δική μου», έγραψε στο Truth Social. «Το να βομβαρδίζει μονομερώς μέσα στο Κατάρ, μια κυρίαρχη χώρα και στενό μας σύμμαχο που εργάζεται σκληρά και με κίνδυνο για να μεσολαβήσει για την ειρήνη, δεν εξυπηρετεί ούτε το Ισραήλ ούτε την Αμερική». «Θεωρώ το Κατάρ ισχυρό σύμμαχο και φίλο των ΗΠΑ και λυπάμαι πολύ για τον τόπο της επίθεσης», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι διαβεβαίωσε τηλεφωνικά τον αλ-Θάνι πως «τέτοιο πράγμα δεν θα ξανασυμβεί στο έδαφός τους».

Σημάδια αμφισβήτησης προς τον Τραμπ

Και τα δύο επεισόδια μπορούν να ερμηνευτούν ως μηνύματα προς τον Τραμπ. Οι ηγέτες της Χαμάς βρίσκονταν στο Κατάρ συζητώντας πρόταση εκεχειρίας που είχε καταθέσει ο ίδιος. Η ρωσική παραβίαση στον εναέριο χώρο της Πολωνίας συνέβη μόλις μία εβδομάδα μετά την επίσκεψη του Πολωνού προέδρου στον Λευκό Οίκο, όπου ο Τραμπ είχε δηλώσει ότι «θα μείνουμε στην Πολωνία» και ότι «είμαστε πλήρως ευθυγραμμισμένοι με την Πολωνία».

Ίσως η εισβολή ρωσικών drones σε έδαφος του ΝΑΤΟ να ήταν τυχαία. Αλλά ακόμη και η επίθεση με εκατοντάδες drones στην Ουκρανία δείχνει τον Πούτιν να αψηφά τον Τραμπ, ο οποίος επιμένει ότι ο πόλεμος πρέπει να λήξει. Στην πραγματικότητα, οι ρωσικές επιθέσεις με πυραύλους και drones έχουν αυξηθεί από τότε που ο Τραμπ ανέλαβε καθήκοντα.

Έχει περάσει σχεδόν ένας μήνας από τη μεγαλοδιαφημισμένη σύνοδο κορυφής Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα· ο Ρώσος πρόεδρος δεν έχει κάνει καμία κίνηση προς την ειρήνη, παρά τις διαβεβαιώσεις Τραμπ ότι η συνάντηση θα απέφερε «διάρρηξη του αδιεξόδου». Τελικά, και οι δύο ενέργειες φαίνεται να είναι τεστ για τον Τραμπ από τον Πούτιν και τον Νετανιάχου. Γνωρίζουν ότι θα εκδώσει μια σκληρή δήλωση καταδίκης, όπως έχει κάνει και στο παρελθόν σε στιγμές κλιμάκωσης και εως εκεί. Θα πάει παρακάτω;

Οι περιορισμοί εκ των εσω

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ο Τραμπ, συνήθως ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, εμφανίζεται κάπως περιορισμένος από τη βάση του.

• Στο σκάνδαλο Έπσταϊν: Ρεπουμπλικάνοι προσκείμενοι στον Τραμπ, δεν του επιτρέπουν να αφήσει το θέμα πίσω.
• Στα εμβόλια: Ο Τραμπ φέρεται να παραπονέθηκε σε δωρητές ότι ενώ θεωρεί το εμβόλιο για τον Covid μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της πρώτης του θητείας, δεν μπορεί να το “πανηγυρίσει” επειδή χρειάζεται τη στήριξη του RFK Jr. και των οπαδών του.
• Στο Ισραήλ και την Ουκρανία: H βάση του Τραμπ θέλει ειρήνη αλλά αντιτίθεται στα βήματα που πιθανότατα απαιτούνται για να καταστεί δυνατή. Ορισμένοι θα εξεγείρονταν αν έβλεπαν κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ενώ άλλοι εναντιώνονται σε κάθε περιορισμό προς το Ισραήλ.

Έτσι, ο Τραμπ μένει να ζητά εκεχειρίες χωρίς τα εργαλεία για να τις πετύχει. Όλο και περισσότερο, μοιάζει να μιλάει στο κενό, με τον Πούτιν και τον Νετανιάχου να μην ενδιαφέρονται να ακούσουν – ούτε να νιώθουν καμία πίεση… να συμμορφωθούν.