Ο άτυπος πόλεμος εναντίον του Ιράν – Αποδυνάμωση μέσω κυρώσεων

Ο κόσμος παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα, καθώς ο πληθωρικός Ντόναλντ Τραμπ βάζει για τα καλά στο στόχαστρο του, την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Στην παραπάνω προσπάθεια υπολογίζει στην αμέριστη στήριξη, των πιστών περιφερειακών του συμμάχων. Αυτοί δεν είναι άλλοι, από τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Βενιαμίν Νετανιάχου και τον διάδοχο του σαουδαραβικού θρόνου, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Οι παρακάτω δυνάμεις, για πληθώρα λόγων η καθεμία, επιθυμούν διακαώς την αποδυνάμωση του Ιράν και, ιδανικά, την καθεστωτική αλλαγή.

Αρχής γενομένης με την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), και την συνεπαγόμενη επαναφορά του ενεργειακού μποϊκοτάζ, οι πιέσεις προς την Ισλαμική Δημοκρατία συνεχώς εντείνονται. Ακολούθησε ο χαρακτηρισμός των Φρουρών της Επανάστασής, ως τρομοκρατική οργάνωση. Η τελευταία ενέργεια του Αμερικανού προέδρου, συνίσταται στην απόφαση του να μην ανανεώσει τις εξαιρέσεις από το μποϊκοτάζ στις εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου, τις οποίες ο ίδιος είχε προσφέρει σε σειρά κρατών.

Η στρατηγική του τριγώνου ΗΠΑ-Σαουδική Αραβία-Ισραήλ αποτελείται από δύο σκέλη. Το ένα αφορά πάσης φύσεως κυρώσεις, ενώ το δεύτερο στοχεύει στη στρατηγική περικύκλωσης και ενεργής αποσταθεροποίησης του καθεστώτος. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με το ζήτημα των κυρώσεων, ιδιαίτερα την πρόσφατη απόφαση μη ανανέωσης των εξαιρέσεων ενώ θα ακολουθήσει και δεύτερη ανάλυση για τις κινήσεις αποσταθεροποίησης του καθεστώτος. Αν μη τι άλλο, πρόκειται για μια ενέργεια υψηλού ρίσκου, αλλά και αμφίβολης αποτελεσματικότητας.

Τουλάχιστον όσο αναφορά τον υποφαινόμενο στόχο της, που δεν είναι άλλος από την καίρια αποδυνάμωση του καθεστώτος. Όπως απεδείχθη το 2015, τρία συναπτά έτη πετρελαϊκού μποϊκοτάζ δεν μπόρεσαν να κάμψουν, ούτε την περιφερειακή επέκταση της Τεχεράνης ούτε, το κυριότερο, το πυρηνικό της πρόγραμμα. Επίσης το 2019 οι συνθήκες είναι αρκετά διαφορετικές απ ότι το 2012, και την περίοδο των πρώτων κυρώσεων λαμβάνοντας υπόψιν ότι πλέον η συντριπτική μερίδα της διεθνούς κοινότητας αντιτίθεται σ’ αυτές.

Πλέον υφίστανται νέα δεδομένα στο γεωοικονομικό πεδίο. Αρχής γενομένης από 2014 οι Σαουδάραβες, πρακτικά και επίσημα, έχουν αποποιηθεί του ρόλου του πλεονασματικού παραγωγού (swing producer). Το παραπάνω σημαίνει ότι δεν προτίθενται να αυξήσουν την παραγωγή τους άμεσα και ανάλογα, ώστε να ισοσκελίσουν την οποιαδήποτε ποσοτική έλλειψη στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου, όπως έπραξαν το 2012. Ο Σαουδάραβας υπουργός ενέργειας, Χάλεντ αλ-Φαλίχ έχει ήδη καταστήσει σαφές το παραπάνω.

Αντ’ αυτού, ο Σαουδάραβας υπουργός διευκρίνισε ότι οι όποιες ελλείψεις θα ρυθμιστούν με διακρατικές συμφωνίες πώλησης μαύρου χρυσού στο πλαίσιο της αγοράς, σε συνεργασία και με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η αιτία βρίσκεται στους αριθμούς. Τα 1,5 εκατ. βαρέλια ημερήσιας ιρανικής παραγωγής, δεν μπορούν καλυφθούν από τη σαουδαραβική δυνατότητα πλεονασματικής παραγωγής, η οποία κυμαίνεται στο ένα εκατ. βαρέλια ημερησίως.

Το Ιράν παίζει το χαρτί του Ορμούζ

Ας σημειωθεί το γεγονός πως τα προβλήματα στη Βενεζουέλα και στη Λιβύη έχουν ήδη στερήσει αρκετό πετρέλαιο από τις διεθνείς αγορές, το οποίο επίσης καλύπτουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία. Επιπλέον, πολλές εκ των προσφάτως εξαιρούμενων χωρών, ιδιαιτέρως η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία, δεν δείχνουν διατεθειμένες να υποκύψουν άμεσα στις αμερικανικές προσταγές.

Καθίσταται προφανές, ότι το παραπάνω μείγμα δύναται να προκαλέσει πανικό στις διεθνείς αγορές και να εκτοξεύσει τις τιμές του πετρελαίου στα ύψη. Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν επιθυμούν ούτε οι ΗΠΑ, ούτε όμως και οι Σαουδάραβες. Οι πρώτες, όντας και εμπεδωμένα πλέον εισαγωγείς ενέργειας, θα έβλεπαν πάσης φύσεως κόστη να εκτοξεύονται στα ύψη, με προφανείς συνέπειες σε κάθε οικονομική δραστηριότητα. Οι δεύτεροι, δεν επιθυμούν παράλογα υψηλές τιμές, διότι αυτές δίνουν κίνητρα σε νέες, ανταγωνιστικές, εξορύξεις, ιδιαίτερα στις σχιστολιθικές και σε άλλες εξωτικές μεθόδους.

Οι Ιρανοί, έχουν πλήρη επίγνωση των δεδομένων της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας. Συνεπώς, παίζουν δυνατά το χαρτί της απειλής κλεισίματος των στενών του Ορμούζ. Μιας απειλής δύσκολα υλοποιήσιμης αλλά όχι ανέφικτης. Από την άλλη, είναι γεγονός πως μεγάλη μερίδα του ιρανικού πληθυσμού είναι έντονα δυσαρεστημένη με τις πολιτικές του καθεστώτος.

Οι Ιρανοί ενοχλούνται ιδιαίτερα από την κυβερνητική σπατάλη ανθρώπινων και υλικών πόρων στη Συρία και το Ιράκ, ενώ η οικονομία της χώρας πάσχει. Επιπρόσθετη πενία θα προκαλούσε περαιτέρω δυσαρέσκεια, σε αρκετούς Ιρανούς. Αν μη τι άλλο, τα προβλήματα του Ιράν καταδείχθηκαν στις πρόσφατες, καταστρεπτικές, πλημμύρες. Όπου οι Σαουδάραβες δεν έχασαν την ευκαιρία, να προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια στον πάσχοντα ιρανικό λαό.