Ο capitano Μπολσονάρου γοητεύει την λατινοαμερικανική Δεξιά

Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τις προεδρικές εκλογές στην Βραζιλία, ως τις κρισιμότερες στην νεότερη ιστορία της Λατινικής Αμερικής. Ο ακροδεξιός υποψήφιος Ζαϊρ Μπολσονάρου, κατήγαγε μία μεγάλη νίκη στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, εξασφαλίζοντας το 47% των ψήφων. Δεύτερος ο υποψήφιος του Εργατικού Κόμματος (ΡΤ) Φερνάντου Αντάτζι, που έλαβε μόλις το 27%.

Ο άνθρωπος που αναμένεται να εκλεγεί πρόεδρος είναι ένας απροκάλυπτος θαυμαστής των στρατιωτικών δικτατοριών της Λατινικής Αμερικής. Το μοναδικό παράπονο που έχει από την δικτατορία της Βραζιλίας είναι πως “σκότωσε λίγους”! Ο κεντροαριστερός υποψήφιος κάλεσε σε παλαϊκή κινητοποίηση, δηλώνοντας πως “κινδυνεύει η δημοκρατία” στην Βραζιλία.

Ο Μπολσονάρου, πρώην λοχαγός των ενόπλων δυνάμεων, είναι διαβόητος για τις ρατσιστικές και ομοφοβικές του απόψεις. Είχε δηλώσει χαρακτηριστικά πως “προτιμάει τον γιο του νεκρό, παρά ομοφυλόφιλο”! Υποστηρίζει σκληρά μέτρα για την πάταξη του εγκλήματος, την οπλοκατοχή και την θανατική ποινή. Ο διεθνής τύπος τον παρομοιάζει με τον Ντόναλντ Τραμπ, αν και περισσότερο θυμίζει τον πρόεδρο των Φιλιππίνων Ροντρίγκο Ντουτέρτε.

Ο αμφιλεγόμενος πρόεδρος της ασιατικής χώρας έχει ξεκινήσει έναν αιματηρό πόλεμο κατά του οργανωμένου εγκλήματος. Αυτός περιλαμβάνει “εξωδικαστικές εκτελέσεις” εμπόρων ναρκωτικών και διεφθαρμένων κρατικών αξιωματούχων από τον στρατό και μέλη φιλοκυβερνητικών, παραστρατιωτικών ομάδων. Ως πρόεδρος ο Μπολσονάρου πιθανώς θα κινηθεί στην κατεύθυνση του Ντουτέρτε, συγκροτώντας τα δικά του “τάγματα θανάτου”.

“Τουφεκίστε” τους αριστερούς!

Ο μεγάλος φόβος είναι πως δεν θα τα στρέψει μόνο κατά των εγκληματιών αλλά και κατά της αριστερής αντιπολίτευσης. Η στρατιωτική δικτατορία, που ο ίδιος θαυμάζει και υπηρέτησε στο παρελθόν, είχε ειδικευτεί σε βασανισμούς και εξαφανίσεις αριστερών αντιφρονούντων. Ο ίδιος έχει δώσει αρνητικά δείγματα γραφής, όταν κάλεσε δημοσίως τους οπαδούς του να “τουφεκίσουν” τα μέλη του PT!

Έχασε για μερικές χιλιάδες ψήφους την εκλογή από τον πρώτο γύρο, γεγονός που το απέδωσε σε “προβλήματα” με την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Σύμφωνα με τον Ζαϊρ Μπολσονάρου “ο σοσιαλισμός δεν έχει θέση στην Βραζιλία”. Ο ισχυρισμός αυτός μπορεί να χαρακτηριστεί υπερβολικός, αν όχι εκτός πραγματικότητας. Δεν απειλεί “σοσιαλιστικός κίνδυνος” την Βραζιλία, ούτε καν την υπόλοιπη Λατινική Αμερική.

Ο τσαβισμός δεν αποτελεί πλέον ιδεολογικό σημείο αναφοράς, αλλά περισσότερο παράδειγμα προς αποφυγή. Η κοινοβουλευτική παλινόρθωση της δεξιάς είναι γεγονός σε πολλές χώρες της λατινοαμερικανικής ηπείρου. Το 2015 επέστρεψε η δεξιά στην Αργεντινή και λίγο μετά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τον περασμένο Οκτώβρη ο “λατίνος Μπερλουσκόνι” Σεμπάστιαν Πινιέρα εκλέχτηκε πρόεδρος στην Χιλή.

Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί η πολυετής κυβέρνηση του Εργατικού Κόμματος στην Βραζιλία ως σοσιαλιστική. Ο πρώην αριστερός πρόεδρος Λούλα, ήταν ο αγαπημένος αριστερός ηγέτης των ξένων επενδυτών και των δυτικών κυβερνήσεων. Είναι αλήθεια πως μείωσε τους δείκτες της φτώχειας με κοινωνικά προγράμματα και κρατικά επιδόματα. Όμως αυτή η πολιτική έμοιαζε περισσότερο με μία λατινοαμερικανική εκδοχή της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, παρά με τον τσαβισμό.

Τέλος για το αριστερό “success story”

Ο Λούλα παραμένει δημοφιλής στις τάξεις των λαϊκών στρωμάτων. Εκατομμύρια άνθρωποι βγήκαν από την φτώχεια στην Βραζιλία χάρη στα κοινωνικά του προγράμματα. Όμως οι φτωχοί αγάπησαν τον Λούλα, όχι το κόμμα του. Η διάδοχος του Λούλα στην προεδρία, η Ντίλμα Ρούσεφ, δεν κατάφερε να εκλεγεί στην Γερουσία. Όσον αφορά τον Φερνάντου Αντάτζι, είναι φανερό πως δεν εμπνέει τις λαϊκές μάζες.

Το αριστερό “success story” του ΡΤ έφτασε στα όρια του με την οικονομική κρίση που χτύπησε την Βραζιλία το 2014. Σε συνδυασμό με τα δεκάδες οικονομικά σκάνδαλα στελεχών του, δημιουργήθηκε στην χώρα ένα κλίμα πρωτοφανούς πόλωσης. Εμπλεκόμενος βρέθηκε και ο Λούλα, αν και υπάρχουν βάσιμες υποψίες πως είναι θύμα πολιτικής δίωξης προκειμένου να αποτραπεί η υποψηφιότητά του χαρισματικού πολιτικού.

Πολιτικής δίωξης, ενορχηστρωμένης από την οικονομική ολιγαρχία και το πολιτικό κατεστημένο της Βραζιλίας. Ποτέ της δεν είδε με καλό μάτι την άνοδο του “ξυπόλητου συνδικαλιστή” στην προεδρία της χώρας. Αυτό το κατεστημένο έχει πλέον έναν “ήρωα”, τον Ζαϊρ Μπολσονάρου. Ο ακροδεξιός υποψήφιος έγινε αρκετά δημοφιλής μετά την φονική επίθεση που δέχτηκε με μαχαίρι, κατά την διάρκεια προεκλογικής του συγκέντρωσης.

Η επίθεση δεν είχε πολιτικά κίνητρα, ήταν ενέργεια ενός παράφρονα. Όμως αξιοποιήθηκε από το επιτελείο του Μπολσονάρου και τον κατέστησε “μάρτυρα”. Ένα επιτελείο που περιλαμβάνει τον απόστρατο ακροδεξιό στρατηγό Χάμιλτον Μοουράου. Ο Μοουράου προκαλεί σάλο κατά καιρούς με τα ρατσιστικά του σχόλια περί “νωθρότητας και ατιμίας” του ιθαγενούς και έγχρωμου πληθυσμού της Βραζιλίας. Το παράδοξο είναι πως ο ίδιος ο Μοουράου προέρχεται από φυλή ιθαγενών!

“Περονισμός” από τα δεξιά

Πολλοί αναλυτές μιλούν για “φασισμό των τροπικών”. Εάν θυμηθούμε την περίπτωση του Χουάν Περόν στην Αργεντινή, ο “φασισμός αλά λατίνα” δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Η περίπτωση του Ζαϊρ Μπολσονάρου έχει κάποιες ομοιότητες με τον Χουάν Περόν, τον “πατέρα” του λατινοαμερικανικού λαϊκισμού. Ο Περόν προέρχονταν από τις τάξεις των ενόπλων δυνάμεων και ήταν θαυμαστής του Μπενίτο Μουσολίνι. Υπάρχει όμως μία ουσιαστική διαφορά.

Ο Περόν με τον οικονομικό του κορπορατισμό εξέφρασε τα συμφέροντα των “descamisados”, δηλαδή της εργατικής τάξης και των μη προνομιούχων στρωμάτων. Στον αντίποδα ο Μπολονσάρου είναι θιασώτης του ακραίου οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, που δημιούργησε στρατιές φτωχών στην Λατινική Αμερική. Το οικονομικό αυτό μοντέλο προκρίνει η οικονομική ελίτ, η οποία πολέμησε στο παρελθόν τον Περόν στην Αργεντινή. Είναι ο λόγος που ο Μπολσονάρου σάρωσε, στην κυριολεξία, στους πλουσιότερους δήμους της χώρας.

Είναι όμως λάθος να αποδώσουμε την νίκη του Μπολσονάρου μόνο στην στήριξη των επιχειρηματικών ελίτ. Το “αντισυστημικό” προφίλ του απόστρατου λοχαγού γοητεύει τμήμα των λαϊκών στρωμάτων. Η οικονομική κρίση και τα πολιτικά σκάνδαλα έχουν απονομιμοποιήσει την δημοκρατία στις τάξεις πολλών Βραζιλιάνων.

Όλο και περισσότερο ακούγεται πως η Βραζιλία έχει ανάγκη από ένα “σιδερένιο χέρι”. Για τα μεσαία στρώματα το PT νοιάζεται μόνο για τους “φτωχούς τεμπέληδες”, τους οποίους εξαγοράζει με επιδόματα. Η λύση είναι τα μέτρα λιτότητας που υποστηρίζει ο Μπολσονάρου, σε συνδυασμό με ένα ισχυρό αστυνομικό κράτος για να καταστείλει μία ενδεχόμενη εξέγερση των “πληβείων”.

Υπάρχει ένας παγκόσμιος προβληματισμός για το μέλλον της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Είναι αλήθεια πως τα στρατιωτικά πραξικοπήματα ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Όμως η φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης από την παγκόσμια οικονομική κρίση δημιουργεί “πολιτικές τερατογενέσεις”, ακόμα και χώρες πρότυπο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Είναι ο βασικός λόγος που δεν πρέπει να αγνοήσουμε το μήνυμα από την νίκη του Ζαϊρ Μπολσονάρου και να το περιορίσουμε μόνο στην Λατινική Αμερική.