Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Ινδίας και ο ρόλος της Ελλάδας

Ήταν ένα ισχυρό- ίσως καθοριστικό- «χτύπημα» στο σχέδιο για το νέο εμπορικό «δρόμο», στον οποίο η κυβέρνηση φιλοδοξεί, όπως έχει εκφραστεί δια του Κ. Μητσοτάκη, να εντάξει ελληνικά λιμάνια. Η δημιουργία του νέου «δρόμου» είχε αποφασιστεί, στις 9 Σεπτεμβρίου 2023, στη Σύνοδο Κορυφής των Ηγετών της G20 στο Νέο Δελχί και αφορά στη μεταφορά αγαθών από την Ινδία στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας τη διώρυγα του Σουέζ.

Σύμφωνα με το σχεδιασμό, τα φορτία από την Ινδία θα κατευθύνονται στο λιμάνι Khalifa στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Από εκεί με τρένα μέσω Σαουδικής Αραβίας και Ιορδανίας θα κατευθύνονται στο λιμάνι της Χάιφα στο Ισραήλ και από εκεί με πλοία στην Ευρώπη.
Η δημιουργία του νέου «δρόμου», για τον οποίο η Ινδία δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για την προώθηση των εξαγωγών της, σχεδιάστηκε ως «αντίβαρο» στην κινεζική πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» (BRI) και το Πεκίνο απέχει, μέχρι τώρα, από κάθε συζήτηση θεωρώντας τον ως αμερικανική… έμπνευση.

Όμως, σχεδόν ένα μήνα μετά από την απόφαση της G20 φάνηκαν και τα πρώτα εμπόδια για την ανάπτυξη του νέου «δρόμου» καθώς η έναρξη του πολέμου στη Γάζα, στις 7 Οκτωβρίου 2023, «πάγωσε» τις σχέσεις δύο κρίσιμων εταίρων, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) και του Ισραήλ.

«Το ανατολικό σκέλος του διαδρόμου —που προοριζόταν να συνδέσει τα λιμάνια της Βομβάης και της Μούντρα με τα λιμάνια Τζεμπέλ Άλι και Άμπου Ντάμπι των ΗΑΕ— παραμένει βιώσιμο. Αλλά το δυτικό τμήμα —που διασχίζει τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία και το Ισραήλ, φτάνει στη Χάιφα και στη συνέχεια στην Ευρώπη— είχε χάσει την «ορμή» του», έγραφε, χαρακτηριστικά, το αγγλόφωνο ενημερωτικό ινδικό site India today.

Πραγματικά, για περίπου ενάμιση χρόνο ο σχεδιασμός παρέμεινε στα…. χαρτιά. Η συνάντηση υψηλού επιπέδου, που έγινε στις 5 και 6 Αυγούστου, στο Νέο Δελχί, στόχευε να δώσει νέα ώθηση στο εγχείρημα και αντιμετωπίστηκε με αισιοδοξία. Ωστόσο, λίγη ώρα μετά το τέλος της, ο Τράμπ «πάγωσε» την Ινδία, ανακοινώνοντας τη νέα αύξηση κατά 25% στους δασμούς των εισαγόμενων ινδικών ειδών στις ΗΠΑ. Έτσι, ουσιαστικά αυξάνονται οι δασμοί για ορισμένες ινδικές εξαγωγές έως και 50%, ποσοστό μεταξύ των υψηλότερων που επιβάλλονται σε οποιονδήποτε εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ.

Το Υπουργείο Εξωτερικών της Ινδίας αν και, όπως μετέδωσε το Reuters χαρακτήρισε την απόφαση «εξαιρετικά ατυχή», δεν φαίνεται να εξετάζει μέτρα αντιποίνων, ευελπιστώντας την επίτευξη ενός συμβιβασμού, μέχρι τις 28 Αυγούστου, οπότε θα τεθούν σε εφαρμογή οι νέοι δασμοί. Ένα «χαρτί» για αυτό το συμβιβασμό θα είναι μια σταδιακή μείωση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου.

«Πολιτικές νάρκες» στον Ινδικό εμπορικό δρόμο…

Έτσι, η Ινδία μπαίνει σε ένα διπλωματικό «παιγνίδι» ισορροπιών. Από τη μια επιχειρώντας να μην «τεντώσει» το σχοινί με τις ΗΠΑ αλλά από την άλλη να αναθερμάνει τις σχέσεις της με την Κίνα και τη Ρωσία. Μάλιστα, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι φέρεται να σχεδιάζει να επισκεφθεί την Κίνα, για πρώτη φορά μετά από επτά και πλέον χρόνια, με αφορμή τη σύνοδο κορυφής του πολυμερούς Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης που ξεκινά στις 31 Αυγούστου. Ωστόσο, οι ανατροπές, που επιφέρει η πολιτική Τραμπ, δημιουργούν μεγάλη ανασφάλεια στην Ινδία και για την εξέλιξη του «ινδικού δρόμου».

«Από τη μία πλευρά, υπάρχει γνήσιος ενθουσιασμός για το όραμα της IMEC – ειδικά από ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία, οι οποίες το βλέπουν ως αντιστάθμισμα έναντι της εξάρτησης από τον [κινέζικο] BRI και την απόκτηση λιμένων από την Κίνα. Από την άλλη, τα βασικά στοιχεία της εφαρμογής δεν είναι ούτε κατά διάνοια έτοιμα», αναφέρει σε εκτενές ρεπορτάζ η India today. Και εξηγεί:

«Οι μελέτες σκοπιμότητας είναι ελλιπείς. Οι δομές χρηματοδότησης βρίσκονται ακόμη στο στάδιο του Μνημονίου Συνεργασίας. Η σιδηροδρομική σύνδεση μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιορδανίας παραμένει ανομοιογενής. Τα ισραηλινά λιμάνια βρίσκονται υπό lockdown ασφαλείας. Και κανείς δεν ξέρει ποιος θα ασφαλίσει τα φορτία που διακινούνται μέσω πολιτικά ασταθών περιοχών. Αυτά δεν είναι απλώς τεχνικά προβλήματα. Είναι πολιτικές νάρκες…»

Η ελληνική κυβέρνηση

Το Μνημόνιο Συνεργασίας (MOU) για την δημιουργία του IMEC έχει υπογραφεί από τους ηγέτες της Ινδίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αντιπροσωπείες αυτών αλλά και της Ιορδανίας και του Ισραήλ, ως βασικών εταίρων, συμμετείχαν στη σύνοδο, που έγινε στις 5 και 6 Αυγούστου, στο Νέο Δελχί. Ακόμα, συμμετείχαν- σύμφωνα με ινδικά μέσα- ως υποψήφιοι εταίροι η Ελλάδα, η Αίγυπτος και το Ομάν.
Όπως έχει γράψει αναλυτικά το SLPress, η ελληνική κυβέρνηση με «σύμμαχο» το Ισραήλ, που, μαζί με την Ινδία, αποτελούν τους δύο βασικούς πόλους του υπό σχεδίαση «δρόμου», επιδιώκει- όπως έχει δηλώσει ο Κ Μητσοτάκης- ένα ή περισσότερα ελληνικά λιμάνια να αποτελέσουν τον ευρωπαϊκό τερματικό σταθμό του IMEC.

Ωστόσο, αυτή η φιλόδοξη πρόθεση, που περισσότερο μοιάζει με μια επικοινωνιακή προσπάθεια καλλιέργειας προσδοκιών για μεγάλες επενδύσεις, θα πρέπει να ξεπεράσει πολλά εμπόδια. Συγκεκριμένα, εκτός από τον ανταγωνισμό από δύο άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια, τη Μασσαλία και τη Τεργέστη, η οποία φαίνεται να έχει και τη στήριξη των ΗΠΑ, λόγω των καλών σχέσεων του Ντόναλντ Τραμπ με τη πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, για την Ελλάδα υπάρχει και ένα ακόμα μεγάλο «αγκάθι», όπως είναι η παρουσία της Cosco στον Πειραιά. Τώρα, πια, όμως, φαντάζει ακόμα πιο αμφίβολη η υλοποίηση ολόκληρου του σχεδίου…..