Ο “ηθικός ολοκληρωτισμός” και η απογύμνωση της Ευρώπης

Η υποκατάσταση του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου από το πολύ πιο ακριβό αμερικανικό LNG (μέχρι και εξαπλάσια τιμή), όπως και άλλων πρώτων υλών, σε συνδυασμό με τη διακοπή των εισαγωγών αγροτικών προϊόντων από Ρωσία και εν μέρει από Ουκρανία (οι δύο αυτές χώρες είναι οι μεγάλοι εξαγωγείς σιτηρών, ηλιελαίου κτλ.), διόγκωσε το κύμα ακρίβειας. Αυτό είχε και έχει επιπτώσεις για τις ταλαιπωρημένες από την πανδημία οικονομίες και το βιοτικό επίπεδο των μικρομεσαίων κοινωνικών στρωμάτων στην Ευρώπη.

Ενώ συνολικά η Ευρώπη έχανε αργά αλλά σταθερά έδαφος στις διεθνείς αγορές, η απώλεια της φθηνής ρωσικής ενέργειας επιδείνωσε αυτή την αρνητική τάση. Η Ευρώπη είναι πυκνοκατοικημένη και δεν διαθέτει αρκετές πρώτες ύλες για να καλύψει τις ανάγκες της. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τα ορυκτά καύσιμα, αλλά και για άλλα βασικά υλικά. Με άλλα λόγια, είναι εγγενώς εξαρτημένη από τέτοιες εισαγωγές, πολλές εκ των οποίων τις έκανε από τη Ρωσία, η οποία ταυτοχρόνως ήταν και μια μεγάλη αγορά για τα ευρωπαϊκά βιομηχανικά προϊόντα.

Οι κυρώσεις αποδείχθηκαν πιο επώδυνες για την Ευρώπη (πρωτίστως για τη Γερμανία) παρά για τη Ρωσία, η οποία κατάφερε να βρει εναλλακτικές αγορές (κυρίως Κίνα και Ινδία), στις οποίες εξάγει με σημαντικές εκπτώσεις. Είναι ενδεικτικό ότι η ρωσική οικονομία, αντί να καταρρεύσει όπως προεξοφλούσαν στη Δύση το 2022, το 2024 είχε ρυθμό ανάπτυξης 4,1%, μεγαλύτερο από κάθε δυτική οικονομία. Αντίστοιχη διάψευση έχουμε και στα πεδία των μαχών, όπου ο ρωσικός στρατός έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων και αργά αλλά σταθερά εκκαθαρίζει το πλέγμα των βαριά οχυρωμένων ουκρανικών αμυντικών γραμμών στα ανατολικά και νότια.

Η διπλή διάψευση

Η μεγάλη αυτή διπλή διάψευση αντί να λειτουργήσει ως αφετηρία ενός στρατηγικού αναστοχασμού των αρχουσών ευρωπαϊκών ελίτ, τις εξώθησε με ανορθολογικό τρόπο στα άκρα. Όσο κυβερνούσε τις ΗΠΑ ο Μπάιντεν, η λάθος επένδυση στην ήττα της Ρωσίας κάπως καλυπτόταν, επειδή οι Ευρωπαίοι συμπεριφέρονταν σαν βασιλικότεροι του Αμερικανού βασιλέως. Όταν, όμως, επανεξελέγη ο Τραμπ και μάλιστα όταν έκανε το πρώτο άνοιγμα στον Πούτιν, έχασαν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους. Έμειναν πολλαπλώς μετέωρες.

Προκαλεί εντύπωση ο τρόπος με τον οποίο η Ευρώπη έχασε την ικανότητά της να σταθμίζει ορθολογικά τα συμφέροντά της και να πράττει αναλόγως. Η εξάρτησή της από τις ΗΠΑ αποδεικνύεται πολύ πιο βαθιά και ουσιαστική απ’ ό,τι εκ πρώτης όψεως φαινόταν. Το ίδιο και ο αταβιστικός αντιρωσισμός της. Αυτές είναι οι δύο κύριες αιτίες για τις οποίες συμπεριφέρεται όπως συμπεριφέρεται στο Ουκρανικό. Και σαν να μην έφθανε αυτό, ενώ η Ευρώπη είναι στρατιωτικά νάνος θέλει να εκλαμβάνεται σαν γίγαντας!

Στο πλαίσιο αυτό και σε συνθήκες οικονομικής δυσπραγίας, η Ευρώπη έχει ήδη διοχετεύσει πάρα πολλούς πόρους στην Ουκρανία (οικονομική βοήθεια, εξοπλισμό και εκπαίδευση) και τώρα αναλαμβάνει τη δέσμευση να πληρώσει η ίδια τα τεράστια ποσά που χρειάζεται το Κίεβο για να συνεχίσει τον πόλεμο, αλλά και τα ακόμα πιο τεράστια που απαιτούνται για τη δημιουργία μίας αξιόπιστης ευρωπαϊκής άμυνας. Για να πείσουν, μάλιστα, οι ελίτ τις ευρωπαϊκές κοινωνίες καλλιεργούν με φανατισμό πολεμικό κλίμα με αφηγήματα ότι “ο Πούτιν μετά την Ουκρανία θα εισβάλει στην Ευρώπη”.

Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι πως τα ίδια στόματα διαβεβαιώνουν ότι η Ρωσία είναι ετοιμόρροπη και πως εάν οι Ουκρανοί συνεχίσουν τον πόλεμο για κάποιο διάστημα ακόμα ο Πούτιν ή θα καταρρεύσει ή θα υποχρεωθεί να διαπραγματευθεί από μειονεκτική θέση! Είναι εξόφθαλμη η αντίφαση. Δεν μπορεί να ισχύει ότι ο ρωσικός στρατός θα κινηθεί προς Δυσμάς εάν κερδίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία και ταυτοχρόνως να ισχύει ότι η Ρωσία είναι ετοιμόρροπη. Στην πραγματικότητα δεν ισχύει τίποτα από τα δύο, αλλά οι ευρωπαϊκές ηγεσίες είναι τυφλωμένες και από τις ιδεοληψίες, αλλά και από την προσπάθειά τους να επιβιώσουν πολιτικά μετά τη μεγάλη διάψευσή τους.

Ευρώπη και “ηθικός ολοκληρωτισμός”

Σ’ αυτό το υστερικό κλίμα επελέγη για “υπουργός Εξωτερικών” της ΕΕ η Εσθονή Κάγια Κάλας, το μόνο “προσόν” της οποίας είναι η ακραία αντιρωσική ρητορική της, η προτίμησή της στη συνέχιση του πολέμου και η φαντασίωσή της ότι θα κατακερματίσει τη Ρωσία! Σε προηγούμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ δήλωσε: ​​«Σταματήστε να πιέζετε τον Ζελένσκι να προχωρήσει σε ειρηνευτικές συνομιλίες»! Το σύνθημα “Η Ρωσία δεν πρέπει να κερδίσει” έχει διαποτίσει τις ευρωπαϊκές πολιτικές ελίτ, κι αυτό φάνηκε στα πολεμικά ψηφίσματα του Ευρωκοινοβουλίου. Έτσι, οποιαδήποτε διαπραγμάτευση και περισσότερο οποιαδήποτε συμφωνία για ειρήνη παρουσιαζόταν σαν “νίκη του Πούτιν”.

Το ευρωπαϊκό αφήγημα είχε μετατρέψει τον πόλεμο σε σταυροφορία εναντίον του. Παρακάμπτοντας τη γεωπολιτική και τις γεωστρατηγικές σκοπιμότητες τόσο τις δικές της όσο και της Ρωσίας, η Δύση μετέτρεψε τον πόλεμο σε μάχη ανάμεσα στο “καλό” και στο “κακό”! Ο “ηθικός ολοκληρωτισμός” πετάει στον κάλαθο των αχρήστων τη γεωπολιτική πραγματικότητα και τα ορθολογικά στρατηγικά συμφέροντα. Στην πραγματικότητα, από τη δεκαετία του 1990 και μετά, οι πολιτικές ελίτ της Ευρώπης (με κάποιες εξαιρέσεις) δεν λειτουργούν πλέον ως εθνικές ηγεσίες. Έχουν μετατραπεί σε τοπικά παραρτήματα ενός παγκόσμιου διεθνικού πολιτικού συστήματος (η αποκαλούμενη διεθνή φιλελεύθερη τάξη) με κέντρο την προ Τραμπ Ουάσινγκτον. Το δίδυμο ρωσοφοβία-αντιρωσισμός, μάλιστα, λειτουργεί πλέον ως συνεκτικός δεσμός στην Ευρώπη.

Το όραμα του ντε Γκωλ για μια Ευρώπη από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια είναι εδώ και πολλά χρόνια βαθιά θαμμένο. Αλλά ούτε και μια πολιτικά αυτόνομη Ευρώπη υπάρχει στο τραπέζι. Είναι χαρακτηριστικό ότι για τον πόλεμο στην Ουκρανία η Ευρώπη δεν είχε αυτόνομη πολιτική φωνή. Υιοθέτησε το μέχρι πρότινος συστημικό αμερικανικό αφήγημα ότι η κύρια αντίθεση διεθνώς είναι “οι δημοκρατίες απέναντι στα αυταρχικά καθεστώτα”. Για τον Παγκόσμιο Νότο, όμως, η κύρια αντίθεση διεθνώς συνίσταται στο αν το διεθνές σύστημα θα είναι πολυπολικό ή δυτικοκεντρικό, όπως ήταν τους τελευταίους αιώνες.

Η Ευρώπη και οι εγγυήσεις ασφαλείας

Μπορεί ο Τραμπ να είναι τοξικός, να λέει και ξελέει, αλλά παρέκαμψε την ηθικολογική αυτή ρητορική και προσπαθεί να διασώσει ό,τι μπορεί να διασωθεί, εκτιμώντας σωστά ότι ο χρόνος εργάζεται υπέρ της Ρωσίας στο μέτωπο της Ουκρανίας. Αυτό είναι και ο κύριος στόχος της ειρηνευτικής πρωτοβουλίας του, η οποία υποχρέωσε τους Ευρωπαίους ηγέτες –για καιροσκοπικούς λόγους– να αλλάξουν τροπάρι και να εμφανίζονται υπέρ μίας “δίκαιης ειρήνης”. Κι όταν λένε “δίκαιη ειρήνη” εννοούν ότι το Κίεβο πρέπει να κερδίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αυτά που έχασε στον πόλεμο!

Εκτός αυτού, οι Ευρωπαίοι –λογαριάζοντας χωρίς τον ξενοδόχο, εν προκειμένω το Κρεμλίνο– έχουν αναθέσει στον εαυτό τους ρόλο εγγυητών ασφαλείας της Ουκρανίας και μάλιστα χωρίς να διαθέτουν την αντίστοιχη στρατιωτική ισχύ! Θέλουν να βάλουν πόδι στη δυτική Ουκρανία, στα μετόπισθεν για πολιτικούς λόγους, όχι γιατί μπορούν να προσφέρουν κάτι ουσιαστικά. Ο ίδιος ο Ζελένσκι έχει συνείδηση, γι’ αυτό και έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι «εγγυήσεις ασφαλείας χωρίς τις ΗΠΑ δεν επαρκούν για την Ουκρανία».

Στην πραγματικότητα, ο Τραμπ έχει παραγκωνίσει την Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι όχι μόνο της φορτώνει το κόστος του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και υποχρέωσε τους ηγέτες της να αναλάβουν τη δέσμευση για την αγορά αμερικανικών οπλικών συστημάτων ύψους πολλών δεκάδων δισ. Κι όλα αυτά, όταν λέει ξεκάθαρα στους Ευρωπαίους ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν να υπολογίζουν στην αμερικανική αμυντική ομπρέλα και άρα οφείλουν να εκτοξεύσουν τις πολεμικές δαπάνες τους στο 5% του ΑΕΠ τους για να μπορούν να αμυνθούν μόνοι τους.