Ο λιβυκός πόλεμος Ρώμης-Παρισιού

Συνεχίζονται για δεύτερη εβδομάδα οι φονικές συγκρούσεις ομάδων παραστρατιωτικών στην Τρίπολη της Λιβύης, σε έναν αγώνα για τον έλεγχο της λιβυκής πρωτεύουσας. Η κυβέρνηση δείχνει αδύναμη να ελέγξει τις προσωπικές φιλοδοξίες των οπλαρχηγών, ο ΟΗΕ καλεί σε νέα συνάντηση τα εμπλεκόμενα μέρη και η Ρώμη καταλογίζει ευθύνες στο Παρίσι για την επέμβαση του 2011 και την ανατροπή του Καντάφι.

Η κατάσταση στην Τρίπολη έχει επιδεινωθεί από τις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, όταν νέες ομάδες παραστρατιωτικών μπήκαν στο νότιο τμήμα της πόλης και άρχισαν να  συγκρούονται μεταξύ τους για τον έλεγχο περιοχών. Οι φονικές μάχες συνεχίστηκαν και χθες Δευτέρα, μετά την κατάρρευση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός που ανακοινώθηκε την περασμένη Παρασκευή.

Η σύγχυση και η ανασφάλεια που επικρατεί συνολικά στην χώρα, μετά την πτώση του καθεστώτος Καντάφι, έχει μεταφερθεί στην πρωτεύουσα και η αποστολή του ΟΗΕ στη Λιβύη προσκάλεσε νέα «διευρυμένη συνάντηση» των εμπλεκομένων μερών, προκειμένου να γίνει ένας «επείγων διάλογος για την κατάσταση ασφαλείας» στην Τρίπολη. Η αποστολή του ΟΗΕ πάντως δεν έδωσε διευκρινίσεις για το ποιοι θα μετέχουν στην συνάντηση, αλλά ούτε και για το σημείο στο οποίο αυτή θα γίνει.

«Να σταματήσουν αμέσως τις εχθροπραξίες» κάλεσε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ενώ με κοινή ανακοίνωσή τους, τον τερματισμό των μαχών ζήτησαν οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Ιταλία και η Γαλλία.  Από την Παρασκευή πάντως, οι αρχές της Λιβύης έκλεισαν το αεροδρόμιο της Τρίπολης μετά την εκτόξευση πυραύλων προς αυτό, ενώ το Σάββατο, ρουκέτες έπληξαν ξενοδοχείο κοντά στην πρεσβεία της Ιταλίας. Την ίδια ημέρα επλήγησαν και εγκαταστάσεις  αποθήκευσης καυσίμων σε νότιο προάστιο της πρωτεύουσας, κάτι που επιβεβαίωσε η Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου.

Το χρονικό των συγκρούσεων

Οι συγκρούσεις στην πρωτεύουσα της Λιβύης, η οποία βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ξέσπασαν στις 27 Αυγούστου αρχικά ανάμεσα σε πολιτοφύλακες που στηρίζουν την κυβέρνηση εθνικής ενότητας και την «Έβδομη Ταξιαρχία», μια ένοπλη οργάνωση που έφτασε στην Τρίπολη, από την πόλη Ταρχούνα, 60 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, ισχυριζόμενη ότι στηρίζει την επίσημη κυβέρνηση.

Η οργάνωση αυτή παρουσιαζόταν ως ο «εθνικός στρατός»  και υποστήριζε ότι διεξάγει επιχειρήσεις για την «απελευθέρωση» της πρωτεύουσας από τις ομάδες των παραστρατιωτικών. Η επίσημη κυβέρνηση, ωστόσο, διαβεβαιώνει ότι είχε δώσει εντολή διάλυσής της, ήδη από τον περασμένο Απρίλιο. Στη συνέχεια μπήκαν στην Τρίπολη και άλλες ομάδες ενόπλων, κυρίως από την  Μισράτα, μια πόλη που απέχει 200 χιλιόμετρα από την λιβυκή πρωτεύουσα.

Αν και, όπως αναφέρουν διεθνείς παρατηρητές, στο κέντρο της Τρίπολης επικρατεί σχετική ηρεμία, στα προάστια, ειδικά στα νότια, έχει δημιουργηθεί μια χαοτική κατάσταση, καθώς κανένας δεν γνωρίζει ποιος είναι με ποιόν. Πρόσθετα προβλήματα ασφάλειας προκαλεί η δραπέτευση 400 κρατουμένων από την φυλακή στο προάστιο Αΐν Ζάρα, στο οποίο επικεντρώνονται οι συγκρούσεις. Αρχές και πολίτες φοβούνται λεηλασίες, καθώς στην συγκεκριμένη φυλακή, εκτός από υποστηρικτές του Καντάφι, κρατούνταν και πολλοί ποινικοί.

Το «πρωτάθλημα» των παραστρατιωτικών

Το τραγικό της ιστορίας είναι ότι η κατάσταση αυτή δημιουργήθηκε μετά τις πρωτοβουλίες που πήρε την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Μπροστά στην αδυναμία της να διασφαλίσει την ασφάλεια στην πρωτεύουσα, εξαιτίας και του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στην Λιβύη, η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση άρχισε να προσκαλεί ένοπλες ομάδες από τις επαρχίες.

Αρχικά ζήτησε την βοήθεια μιας ομάδας από την πόλη Ζεντέν, στην οποία ανέθεσε την ασφάλεια της δυτικής Τρίπολης. Την Κυριακή απηύθυνε πρόσκληση και στην «αντιτρομοκρατική ταξιαρχία», μια οργάνωση ένοπλων ομάδων από την πόλη Μισράτα, οι οποίες είχαν διακριθεί, το 2016, στον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στη Σύρτη. Αυτή η ταξιαρχία φέρεται ότι ανέλαβε δράση ανάμεσα στις αντιμαχόμενες ομάδες των παραστρατιωτικών που δρουν στα προάστια της λιβυκής πρωτεύουσας.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι αντάρτες της Ζεντέν και της Μισράτα είχαν, από το 2011, υπό τον έλεγχό τους την Τρίπολη. Ωστόσο, οι μεν πρώτοι εκδιώχθηκαν από την πρωτεύουσα της Λιβύης το 2014, ενώ οι  δεύτεροι αποχώρησαν τον Μάρτιο του 2016, αμέσως μόλις ανέλαβε η κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Οι λόγοι για τους οποίους είχαν απομακρυνθεί τότε από την Τρίπολη οι ανταρτικές ομάδες, παρότι είχαν επιβάλλει μια σχετική ασφάλεια, ήταν η διείσδυσή τους στην αστυνομία και σε οικονομικές δραστηριότητες με στόχο οικονομικά οφέλη.

Σήμερα η αντιπολίτευση κατηγορεί και πάλι την κυβέρνηση ότι υποκύπτει στους παραστρατιωτικούς, ενώ αναλυτές και διπλωμάτες εκτιμούν ότι οι προσκλήσεις της κυβέρνησης προς ανταρτικές ομάδες είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι με την φωτιά. Δεν λείπουν ωστόσο και χιουμοριστικά σχόλια στο διαδίκτυο με χαρακτηριστικό το μήνυμα: «Όλοι συγκλίνουν στην πρωτεύουσα. Πλέον, στην Τρίπολη παίζεται το πρωτάθλημα των παραστρατιωτικών».

Είναι γνωστό άλλωστε ότι, μετά την πτώση του Καντάφι, διάφορες παραστρατιωτικές ομάδες διεκδικούν τον έλεγχο της Τρίπολης, επιδιώκοντας πολιτική  και οικονομική δύναμη. Γνωστό είναι επίσης, και επιβεβαιώνεται από τις σημερινές συνθήκες, ότι όλες οι μετέπειτα κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, δεν κατάφεραν να συγκροτήσουν τακτικό στρατό και σώματα ασφαλείας. Γι αυτό ακόμη και σήμερα η κυβέρνηση ζητά την συνδρομή των ένοπλων ανταρτικών ομάδων.

Ενεργό στην χώρα παραμένει και το Ισλαμικό κράτος, παρά την ήττα του στην Σύρτη το 2016, ενώ οι ανατολικές επαρχίες βρίσκονται υπό τον έλεγχο της «ανταρτικής» κυβέρνησης του ισχυρού στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, ο οποίος ασκεί παράλληλη εξουσία με την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης.

Ρωτήστε το Παρίσι

Μέσα σε αυτήν την πολιτική και κοινωνική κατάσταση, η Λιβύη έγινε τα τελευταία χρόνια το σημαντικότερο πέρασμα παράτυπων μεταναστών στην Ευρώπη. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την διαχρονική γεωπολιτική σημασία των αφρικανικών ακτών για την Ρώμη, οδήγησε την αντισυστημική κυβέρνηση της Ιταλίας σε μια δυναμική προσέγγιση της Τρίπολης.

Οι επισκέψεις του Σαλβίνι και άλλων υπουργών στην Τρίπολη εντάσσονται σε αυτήν την πολιτική, αποκορύφωμα της οποίας είναι η στήριξη που φέρεται ότι απέσπασε ο πρωθυπουργός Κόντε, στην συνάντησή του με τον Τραμπ, για την διεξαγωγή, το φθινόπωρο, στην Ρώμη ενός διεθνούς συνεδρίου για την Λιβύη.

Η Ιταλία παρακολουθεί με ιδιαίτερη ανησυχία τις τελευταίες εξελίξεις στην Τρίπολη, ειδικά όταν υπάρχουν πληροφορίες για περίπου 50.000 ανθρώπους, που είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν τον διάπλου της Μεσογείου με προορισμό τα ιταλικά λιμάνια και την Ευρώπη. Ο πρωθυπουργός Κόντε έχει συγκαλέσει για σήμερα έκτακτο υπουργικό Συμβούλιο με θέμα το μεταναστευτικό και τις εξελίξεις στην Λιβύη.

Την ίδια ώρα κορυφαίοι υπουργοί βάλλουν κατά της Γαλλίας για την εμμονή της στην επέμβαση του 2011, για την ανατροπή του Καντάφι, η οποία έχει οδηγήσει την αφρικανική χώρα σε αυτήν την κατάσταση. Η υπουργός Άμυνας Ελιζαμπέτα Τρέντα, απέκλεισε το ενδεχόμενο ιταλικής επέμβασης και κατηγόρησε το Παρίσι, ότι έβαλε τα συμφέροντά του πάνω από τα συμφέροντα των Λίβυων και της Ευρώπης. Ευθύνες στην Γαλλία επέρριψε όμως και ο πρόεδρος της Ιταλικής Εθνοσυνέλευσης.

Για την κατάσταση στην Λιβύη ρωτήθηκε ο ηγέτης της Λέγκας και υπουργός Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος απάντησε «Ρωτήστε το Παρίσι» και δήλωσε πρόθυμος να διακινδυνεύσει μία νέα επίσκεψη στην Τρίπολη. Παραλλήλως ειρωνεύτηκε την άποψη του Μακρόν για την διεξαγωγή εκλογών στην Λιβύη, τονίζοντας:  «Σκέφτομαι κάποιον που πήγε να κάνει πόλεμο όταν δεν έπρεπε. Κάποιον που ορίζει ημερομηνίες για τις εκλογές χωρίς να ενημερώσει τους συμμάχους του, τον ΟΗΕ και τους Λίβυους».

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κανένα σχόλιο από την πλευρά της γαλλικής προεδρίας για όσα καταλογίζουν στο Παρίσι οι Ιταλοί. Στην Ρώμη πάντως οι διαθέσεις είναι “πολεμικές” και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει έναν νέο γύρο όξυνσης στις γαλλοιταλικές σχέσεις, όπως συνέβη και στις αρχές του καλοκαιριού.