Ο Ματέο ο Αφρικανός και το σύνδρομο της Καρχηδόνας

Στην μακραίωνη ιστορία των κατοίκων της ιταλικής χερσονήσου η Βόρειος Αφρική υπήρξε πάντοτε απειλή, αλλά και ζωτικός χώρος για την οικονομική και γεωπολιτική ισχύ της Ρώμης. Το ζήτημα της απειλής το  έλυσε τον 2^ο αι π.Χ ο Κάτων ο Πρεσβύτερος, εισηγούμενος, με εμμονικό τρόπο την καταστροφή της Καρχηδόνας.  Έκτοτε, ιδιαίτερα τους τελευταίους αιώνες, η Βόρειος Αφρική υπήρξε χώρος επιβολής της ιταλικής ισχύος, αν και κατά διαστήματα η απειλή επέστρεφε. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει και σήμερα, μέσα από τις μεταναστευτικές ροές.

Η Ιταλία δέχθηκε ισχυρές πιέσεις από την μεταναστευτική κρίση και είναι η ευρωπαϊκή χώρα που πλήγηκε περισσότερο από αυτήν, καθώς φιλοξενεί ήδη εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες. Η νέα κυβέρνηση της Ρώμης, και ιδιαίτερα ο επικεφαλής της Λέγκας και υπουργός Εσωτερικών, ανέτρεψε την πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων, καθιστώντας το μεταναστευτικό ευρωπαϊκό πρόβλημα και όχι πρόβλημα της Ιταλίας.

Η πολιτική των υπομνημάτων προς τις Βρυξέλλες έχει αντικατασταθεί από την άρνηση της Ρώμης να δεχθεί στα ιταλικά λιμάνια πλοία ΜΚΟ που μεταφέρουν πρόσφυγες και παράτυπους μετανάστες. Για τον Σαλβίνι, αλλά και για το σύνολο της ιταλικής κυβέρνησης, τα πλοία αυτά τείνουν να υποκαταστήσουν πυλώνες της κρατικής κυριαρχίας της Ρώμης, καθώς, όπως υποστηρίζει, λειτουργούν αυθαίρετα. Η απόφαση αυτή, με τα τρία πρόσφατα περιστατικά πλοίων ΜΚΟ, είχε τον αντίκτυπό της στην Μάλτα, την Ισπανία και την Γαλλία και προκάλεσε έντονη αναστάτωση στις χώρες της ΕΕ.

Η Λιβυκή εκστρατεία του Σαλβίνι

Το νέο δόγμα της ιταλικής κυβέρνησης για το μεταναστευτικό είναι να αποχωρούν όσο γίνεται λιγότεροι από τα παράλια της Λιβύης και για τον λόγο αυτόν ο Σαλβίνι οργάνωσε προ ημερών την Λιβυκή εκστρατεία του. Πέρα από τις επαφές που είχε όμως στην Τρίπολη ο Ιταλός υπουργός Εσωτερικών, η κυβέρνηση της Ρώμης υποστήριξε σθεναρά και πέτυχε στην Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ την οικονομική ενίσχυση του Ταμείου για την Αφρική. Παραλλήλως η Ιταλία δώρισε ταχύπλοα στην κυβέρνηση της Τρίπολης για να είναι πιο αποτελεσματικές οι επιχειρήσεις αποτροπής της αναχώρησης μεταναστών από τα λιβυκά παράλια.

Πριν δύο ημέρες ωστόσο ο Σαλβίνι έκανε ένα βήμα παραπέρα, θέτοντας θέμα άρσης του εμπάργκου όπλων που έχει επιβάλλει ο ΟΗΕ στην  Λιβύη, επειδή, όπως είπε, αποδυναμώνει τις νόμιμες αρχές της χώρας στον αγώνα κατά των διακινητών μεταναστών. Σύμφωνα με τον ίδιο, το θέμα συζητήθηκε στην συνάντηση που είχε με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης της Λιβύης,  Άχμεντ Μαϊτίγκ, ο οποίος χαρακτήρισε απαράδεκτο από την μια η Λιβύη να κατηγορείται ότι «δεν βοηθάει για τη μετανάστευση και την ίδια στιγμή να διατηρούν σε ισχύ το εμπάργκο που μας παρεμποδίζει».

Η θέση του Σαλβίνι είναι ξεκάθαρη. Δεν θέλει να δει ούτε μία βάρκα να φθάνει στα ιταλικά λιμάνια μεταφέροντας μετανάστες. Αντιθέτως δηλώνει ότι θέλει «οι άνθρωποι που έχουν δικαίωμα να αφιχθούν στην Ιταλία να έρχονται αεροπορικώς, κατά προτίμηση στην πρώτη θέση». Πετάει έτσι το μπαλάκι της επιλογής αφίξεων στις λιβυκές ακτές και υποστηρίζει με σθένος το κλείσιμο του θαλάσσιου μεταναστευτικού δρόμου της κεντρικής Μεσογείου.

Για να γίνει όμως αυτό πρέπει να ενισχυθεί η Λιβύη. Να αποκτήσει σύγχρονο Λιμενικό Σώμα και ενδεχομένως αξιόμαχο Πολεμικό Ναυτικό, το οποίο έχει αποδυναμωθεί λόγο του εμπάργκο και του εμφυλίου που ακολούθησε την πτώση του Καντάφι. Ο ίδιος ο Σαλβίνι αποκάλυψε άλλωστε, ότι δύο λιβυκά πολεμικά πλοία, παραμένουν σε ιταλικά λιμάνια, καθώς λόγω του εμπάργκο δεν μπορούν να επιστραφούν στην Τρίπολη.

Μονόδρομος για την Ιταλία ο ναυτικός αποκλεισμός

Η γερμανική πολιτική κρίση για το μεταναστευτικό οδήγησε σε μία λύση, η οποία προκαλεί καραμπόλα προβλημάτων στις γειτονικές της χώρες, τα οποία βεβαίως θα καταλήξουν στους γνωστούς παθόντες, δηλαδή τις χώρες εισόδου, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία.

Οι Αυστριακοί δεν δέχονται επιστροφές από την Γερμανία και κλείνουν τα νότια σύνορά τους, γεγονός που αναγκάζει την Ιταλία να λάβει τα δικά της «κοινά ευρωπαϊκά μέτρα», τα οποία αργά ή γρήγορα, αν συνεχιστούν οι μεταναστευτικές ροές, θα οδηγήσουν στον ναυτικό αποκλεισμό των νότιων θαλάσσιων συνόρων της.

Το σχέδιο αυτό μπορεί να έχει καλύτερα αποτελέσματα, αν ο αποκλεισμός γίνει στα λιβυκά παράλια από τις λιβυκές αρχές. Η Ρώμη ενισχύει αυτήν την προοπτική και ήδη η κυβέρνηση Κόντε ανακοίνωσε ότι για τα επόμενα δυο χρόνια θα διαθέσει περίπου ένα εκατομμύριο τετρακόσιες χιλιάδες ευρώ για την συντήρηση των πλωτών μέσων και την εκπαίδευση του προσωπικού του Πολεμικού Ναυτικού και της Ακτοφυλακής της Λιβύης.

Η πολιτική αυτή δημιουργεί ήδη προβλήματα στην Ισπανία, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι ο δρόμος των μεταναστών έχει μετακινηθεί δυτικά. Το πόσο θα αντέξει η Μαδρίτη, πριν προχωρήσει στην λήψη νέων «δικών της ευρωπαϊκών μέτρων» είναι κάτι που θα φανεί στο άμεσο μέλλον.

Μια ματιά στον χάρτη και την ιστορία

Η αφρικανική πολιτική του Ματέο Σαλβίνι δεν έχει τα χαρακτηριστικά επιβολής ισχύος του colonialismo italiano, της ιταλικής αποικιοκρατίας του τέλους του 19^ου αι και του πρώτου μισού του 20^ου . Δεν αποτελεί αναβίωση των ιταλικών αποκιών στο Κέρας της Αφρικής (1885) ούτε προσομοιάζει με την πολιτική προσάρτησης της Ερυθραίας, της Σομαλίας και τμήματος της Λιβύης μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο (1914). Απέχει επίσης πάρα πολύ από τον πόλεμο της Αιθιοπίας (1936). Οι εποχές άλλωστε είναι διαφορετικές, όπως και οι προθέσεις.

Έχει ωστόσο στοιχεία του προληπτικού πολέμου του Κάτωνα του Πρεσβύτερου, μόνο που αυτή την φορά δεν είναι απέναντι η Καρχηδόνα, αλλά οι ορδές των ανώνυμων μεταναστών. «Αν δεν εμποδίσουμε τις ροές από τον νότο, θα έχουν πρόβλημα όλοι. Ελπίζω λοιπόν την επόμενη Πέμπτη να αφυπνίσω την Ευρώπη για την ανάγκη να επέμβουμε επειγόντως», είπε πρόσφατα ο Σαλβίνι, αναφερόμενος στο επικείμενο συμβούλιο των υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ. Και με την ίδια επιμονή πρόσθεσε ότι «η κατάσταση είναι επικίνδυνη».

Με αυτά ως δεδομένα, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει πλέον, ότι ο Ματέο ο Αφρικανός θα αντιγράψει τον Κάτωνα, υποστηρίζοντας το ίδιο εμμονικά, όχι στη ρωμαϊκή σύγκλητο, αλλά στο συμβούλιο των ευρωπαίων υπουργών «et preterea censeo (Και εκτός αυτού…) η Λιβύη πρέπει να αποκτήσει Λιμενικό και Πολεμικό Ναυτικό».