Ο μικρός πυρηνικός πόλεμος στο ουκρανικό μέτωπο

Μετά και τις εξελίξεις που ακολούθησαν το διάγγελμα του Βλαντιμίρ Πούτιν, Ουκρανία και Ρωσία βρίσκονται με το δάχτυλο στην σκανδάλη. Αυτές οι εξελίξεις ήταν το αποτέλεσμα της συνολικότερης στρατηγικής που δρομολόγησαν οι ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας, η οποία επανέφερε στο προσκήνιο την απειλή του πυρηνικού πολέμου. Ωστόσο, η απειλή αυτή δεν ήταν κάτι καινούργιο.

Αν και περνούσε σχεδόν απαρατήρητο από τα ελληνικά ΜΜΕ, εδώ και χρόνια ο πυρηνικός πόλεμος έχει έλθει ξανά στο προσκήνιο. Για την ακρίβεια, έχει ξεκινήσει μια μεγάλων διαστάσεων διαδικασία μετασχηματισμού της αμερικανικής στρατιωτικής στρατηγικής ώστε να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα, ή να διαμορφώσει τη νέα πραγματικότητα υπό μια άλλη ανάγνωση.

Μεταξύ των άλλων, οι Αμερικανοί εμφανίζονται να φοβούνται ότι η Ρωσία ενδέχεται να κάνει περιορισμένη χρήση πυρηνικών όπλων μικρής ισχύος από τα πρώτα στάδια μιας σύγκρουσης στην Ευρώπη, έτσι ώστε να θέσει εξαρχής την αντιπαράθεση μέσα σε ένα “πυρηνικό πλαίσιο”, (nuclear context) και να αδρανοποιήσει τις αντιδράσεις της Δύσης, θέτοντάς την ενώπιον του διλήμματος ή να αποδεχθεί το τετελεσμένο, ή να καταφύγει στην πυρηνική ισχύ, με κίνδυνο ολίσθησης σε θερμοπυρηνικό ολοκαύτωμα.

Αυτή τη νέα πραγματικότητα επιχειρεί να απεικονίσει η νέα πυρηνική στρατηγική των ΗΠΑ, όπως είχε εκφραστεί στο επίσημο έγγραφο της NPR (Nuclear Posture Review), που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 2 Φεβρουαρίου του 2018. Η νέα NPR τονίζει την αυξάνουσα αβεβαιότητα στο στρατηγικό περιβάλλον, όπου οι συνθήκες παγκόσμιας απειλής έχουν επιδεινωθεί αξιοσημείωτα από το 2010. Η Nuclear Posture Review δίνει έμφαση στους κινδύνους από απότομες γεωπολιτικές αλλαγές και ταχείες τεχνολογικές εξελίξεις.

Στο πλαίσιο της ενίσχυσης των ικανοτήτων αποτροπής έναντι της Ρωσίας στην Ευρώπη, η Nuclear Posture Review τονίζει την ανάγκη δημιουργίας πυρηνικών όπλων μικρής ισχύος (low yield), που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ισοδύναμο σε παρόμοια ρωσικά όπλα, περιορίζοντας τον άμεσο κίνδυνο πυρηνικού πολέμου μεγάλης κλίμακας. Μεταξύ των άλλων, προβλέπεται ο εφοδιασμός των εκτοξευόμενων βαλλιστικών πυραύλων (SLBM) Trident II D5 από υποβρύχια με νέες πυρηνικές κεφαλές μικρής ισχύος.

Επίσης, στη NPR δίνεται μεγάλη έμφαση σε απειλές εναντίον της κυβερνοϋποδομής και των διαστημικών απαρτίων του συστήματος διοίκησης ελέγχου και επικοινωνιών των αμερικανικών πυρηνικών δυνάμεων (NC3). Τα διαστημικά συστήματα είναι τρωτά σε πυρηνικές εκρήξεις εκτός της γήινης ατμόσφαιρας, οι οποίες δεν θα προκαλέσουν ανθρώπινα θύματα και άρα είναι πιο εύκολο να προκύψουν. Ωστόσο, τα πυρηνικά όπλα είναι απλώς ένα κομμάτι της νέας στρατηγικής εξίσωσης που διαμορφώνεται μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, η οποία είναι πιο πολύπλοκη από αυτή στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.

Οι ανησυχίες των Αμερικανών

Συγκεκριμένα, ήδη από τις 26 Σεπτεμβρίου 2016, επί προεδρίας Ομπάμα, ο τότε υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Ashton Carter, είχε δηλώσει ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να προετοιμάζονται για ένα νέο είδος συγκρούσεων στην Ευρώπη, αλλά και την Ασία, που θα περιλαμβάνουν τόσο συμβατική, όσο και πυρηνική ισχύ. Για να αντιμετωπίσουν αυτήν τη νέα πραγματικότητα, η οποία εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο του όρου “υβριδικός πόλεμος”, ο Αμερικανός υπουργός είχε δηλώσει ότι και οι ΗΠΑ ετοιμάζουν στρατηγικές αποτροπής που θα περιλαμβάνουν μικτή χρήση συμβατικών και πυρηνικών δυνάμεων.

Επίσης, ο στρατηγός, Curtis Scaparrotti, διοικητής της αμερικανικής Διοίκησης Ευρώπης (EUCOM), κατά τη διάρκεια κατάθεσής του στο Κογκρέσο, στις 28 Μαρτίου 2017, είχε δηλώσει ότι η μεγαλύτερη ανησυχία του ήταν το μεγάλο “μη στρατηγικό” πυρηνικό οπλοστάσιο της Μόσχας και το “ασαφές” πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας, που προβλέπει την πιθανή χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων έτσι ώστε να κλιμακώσει ή να αποκλιμακώσει (escalate to de – escalate) μια σύγκρουση, αν δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οι συμβατικές αμυντικές δυνάμεις της.

Αυτή η ανησυχία για τις πυρηνικές ικανότητες και προθέσεις της Μόσχας συνδυάζεται επικίνδυνα με έναν πανικό που φαίνεται πως έχει καταλάβει τις αμερικανικές, αλλά και πολλές ευρωπαϊκές ένοπλες δυνάμεις αναφορικά με τις συμβατικές δυνατότητες της ρωσικής πολεμικής μηχανής, όπως αυτές αποδείχθηκαν ή στις συγκρούσεις στην Ουκρανία το 2014.