Ο Μιρσχάιμερ για το πού οδηγεί ο πόλεμος στην Ουκρανία

Ποια είναι η θεώρηση της Δύσης για τον πόλεμο στην Ουκρανία; Κατ’ αρχάς –σύμφωνα με το δεύτερο μέρος του άρθρου του Τζον Μιρσχάιμερ, του “γκουρού” της “ρεαλιστικής σχολής” στο γερμανικό “Cicero”– «μπορεί να είναι δύσκολο να το πιστέψουμε σήμερα, αλλά πριν ξεσπάσει η κρίση στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο 2014, οι δυτικοί ηγέτες δεν έβλεπαν τη Ρωσία ως απειλή για την ασφάλεια». Σαν παράδειγμα αναφέρει μάλιστα τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λισαβώνα το 2010, όταν οι ηγέτες της Συμμαχίας μίλησαν με τον Πούτιν για «μια νέα φάση συνεργασίας προς μια γνήσια στρατηγική εταιρική σχέση» (Έκθεση αμερικανικού Κογκρέσου που δεν είναι πλέον αναρτημένη στο διαδίκτυο).

Για τον Μιρσχάιμερ είναι σαφές ότι «η επέκταση του ΝΑΤΟ πριν από το 2014 δεν δικαιολογούνταν από την άποψη της αναχαίτισης μιας επικίνδυνης Ρωσίας. Στην πραγματικότητα ήταν η ρωσική αδυναμία που επέτρεψε στη Δύση να επιβάλλει στη Μόσχα τις δύο πρώτες φάσεις επέκτασης του ΝΑΤΟ, το 1999 και το 2004». Και ήταν αυτό που οδήγησε την κυβέρνηση Μπους το 2008 «να πιστέψει ότι η Ρωσία θα μπορούσε να εξαναγκαστεί να αποδεχτεί την ένταξη της Γεωργίας και της Ουκρανίας στη Συμμαχία. Αλλά αυτή η υπόθεση αποδείχθηκε εσφαλμένη και όταν ξέσπασε η κρίση στην Ουκρανία το 2014, η Δύση άρχισε ξαφνικά να παρουσιάζει τη Ρωσία ως έναν επικίνδυνο εχθρό που έπρεπε να περιοριστεί, αν όχι να αποδυναμωθεί».

Και συνεχίζει ο Μιρσχάιμερ, εστιάζοντας στις συνέπειες του πολέμου για τις ΗΠΑ: «Από την αρχή του πολέμου τον Φεβρουάριο 2022, η αντίληψη της Δύσης για τη Ρωσία επιδεινώθηκε σταθερά, σε σημείο που η Μόσχα θεωρείται πλέον σαν υπαρξιακή απειλή. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ εμπλέκονται βαθιά στον πόλεμο της Ουκρανίας εναντίον της Ρωσίας. Στην πραγματικότητα, «κάνουν τα πάντα, εκτός από το να πατάνε τη σκανδάλη και να πιέζουν τα κουμπιά».

Επιπλέον, οι ΗΠΑ «έχουν δεσμευτεί κατηγορηματικά να κερδίσουν τον πόλεμο και να διατηρήσουν την κυριαρχία της Ουκρανίας. Επομένως, μια πολεμική ήττα θα είχε εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για την Ουάσιγκτον και το ΝΑΤΟ. Η φήμη της Αμερικής ως ικανού και αξιόπιστου εταίρου θα πληγώνονταν σοβαρά, κάτι που θα επηρέαζε τον τρόπο, με τον οποίο αντιμετωπίζουν τις ΗΠΑ τόσο οι σύμμαχοι όσο και οι αντίπαλοι, ιδιαίτερα η Κίνα. Επιπλέον, σχεδόν κάθε ευρωπαϊκή χώρα που είναι μέλος του ΝΑΤΟ πιστεύει ότι η Συμμαχία είναι μια αναντικατάστατη ομπρέλα ασφαλείας. Η πιθανότητα να υποστεί σοβαρή ζημιά –ίσως και να καταστραφεί– το ΝΑΤΟ σε περίπτωση νίκης της Ρωσίας στην Ουκρανία προκαλεί, επομένως, βαθιά ανησυχία μεταξύ των μελών του».

«Εκτός από αυτό –σημειώνει ο Αμερικανός καθηγητής– ο πόλεμος της Ουκρανίας συχνά αντιμετωπίζεται από τις δυτικές κυβερνήσεις ως αναπόσπαστο μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας διαμάχης μεταξύ της απολυταρχίας και της δημοκρατίας, η οποία κατά βάθος είναι μανιχαϊστική. Επιπλέον, το μέλλον της απαραβίαστης, της βασισμένης σε κανόνες διεθνούς τάξης, υποτίθεται ότι εξαρτάται από την επικράτηση κατά της Ρωσίας. Ως παράδειγμα αναφέρεται ο Άγγλος βασιλιάς Κάρολος Γ’ που τον περασμένο Μάρτιο είπε πως «η ασφάλεια της Ευρώπης και οι δημοκρατικές μας αξίες απειλούνται».

Κατά τον ίδιο τρόπο, σ’ ένα ψήφισμα του Κογκρέσου τον περασμένο Απρίλιο αναφέρεται ότι «τα αμερικανικά συμφέροντα, η ασφάλεια της Ευρώπης και τα θέματα της παγκόσμιας ειρήνης εξαρτώνται από μια ουκρανική νίκη». Το ίδιο, και σ’ ένα πρόσφατο άρθρο στην “Ουάσιγκτον Ποστ”, η οποία συνοψίζει τον τρόπο με τον οποίο η Δύση αντιμετωπίζει τη Ρωσία ως υπαρξιακή απειλή: «Οι ηγέτες των περισσότερων από 50 άλλων χωρών που υποστηρίζουν την Ουκρανία έχουν υποσχεθεί την υποστήριξή τους ως μέρος ενός αποκαλυπτικού αγώνα για το μέλλον της δημοκρατίας και του διεθνούς κανόνα δικαίου κατά της απολυταρχίας και της επιθετικότητας που η Δύση δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει».

Οι στόχοι Δύσης και Ουκρανίας

Για τον Μιρσχάιμερ είναι ξεκάθαρο ότι «η Δύση είναι αποφασισμένη να νικήσει τη Ρωσία. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι ΗΠΑ θέλουν να κερδίσουν αυτόν τον πόλεμο: “Η Ουκρανία δεν θα είναι ποτέ μια ρωσική νίκη”. Σύμφωνα με τον Αμερικανό πρόεδρο ο πόλεμος αυτός πρέπει να καταλήξει σε “στρατηγική αποτυχία” της Ρωσίας και η Ουάσιγκτον, θα παραμείνει σε αυτόν τον αγώνα “όσο χρειαστεί”».

Συγκεκριμένα, σημειώνει ο Μιρσχάιμερ, «πρόκειται για την ήττα του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία –εξαλείφοντας έτσι τα εδαφικά της κέρδη– και ακρωτηριάζοντας την οικονομία της με θανατηφόρες κυρώσεις. Σε περίπτωση (ουκρανικής) επιτυχίας, η Ρωσία θα εκδιωχτεί από τις τάξεις των μεγάλων δυνάμεων και θα αποδυναμωθεί σε σημείο που δεν θα μπορούσε πλέον να απειλήσει να εισβάλει στην Ουκρανία. Η δυτική ηγεσία έχει και άλλους στόχους, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής καθεστώτος στη Μόσχα, την καταδίκη του Πούτιν ως εγκληματία πολέμου και πιθανώς τη διχοτόμηση της Ρωσίας σε μικρότερα κράτη».

«Ταυτόχρονα, η Δύση είναι όπως πάντα αποφασισμένη να υποδεχτεί την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, παρότι υπάρχει διαφωνία εντός της Συμμαχίας για το πότε και πως πρέπει να συμβεί αυτό. Ο γενικός γραμματέας, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε το Κίεβο τον Απρίλιο (2023) ότι “η θέση του ΝΑΤΟ παραμένει αμετάβλητη και η Ουκρανία θα γίνει μέλος της Συμμαχίας”. Ο Γραμματέας του ΝΑΤΟ τόνισε ακόμη: “Το πρώτο βήμα προς την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι να διασφαλιστεί ότι η Ουκρανία θα επικρατήσει, και γι’ αυτό οι ΗΠΑ και οι εταίροι τους έχουν παράσχει στην Ουκρανία πρωτοφανή υποστήριξη”». Με δεδομένους αυτούς τους στόχους, συμπεραίνει ο Μιρσχάιμερ,«είναι σαφές γιατί η Ρωσία βλέπει τη Δύση ως υπαρξιακή απειλή».

Αναφορικά με τους στόχους της Ουκρανίας, ο Μιρσχάιμερ διαπιστώνει πως «η Ουκρανία αντιμετωπίζει μια υπαρξιακή απειλή, καθώς η Ρωσία επιδιώκει να διαμελίσει τη χώρα και να διασφαλίσει ότι το επιζών συρρικνωμένο κράτος δεν θα είναι μόνο οικονομικά αδύναμο, αλλά δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, ούτε de facto ούτε de jure. Επίσης, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Κίεβο συμμερίζεται τον στόχο της Δύσης να νικήσει και να αποδυναμώσει σοβαρά τη Ρωσία, ώστε να μπορέσει να ανακτήσει το χαμένο έδαφός της και να το κρατήσει για πάντα υπό ουκρανικό έλεγχο. Όπως δήλωσε τελευταία ο πρόεδρος ΖελένσκΙ στον πρόεδρο Σι Ζιπίνγκ , “δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη που να βασίζεται σε εδαφικούς συμβιβασμούς”. Φυσικά, η ουκρανική ηγεσία παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην ένταξη στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ και να κάνει την Ουκρανία αναπόσπαστο κομμάτι της Δύσης».

Συνοπτικά, ένα από τα συμπεράσματα του Μιρσχάιμερ είναι πως «και οι τρεις βασικοί παίκτες στον πόλεμο της Ουκρανίας πιστεύουν ότι αντιμετωπίζουν μια υπαρξιακή απειλή, πράγμα που σημαίνει ότι ο καθένας από αυτούς πιστεύει ότι πρέπει να κερδίσει τον πόλεμο για να αποφύγει τις τρομερές συνέπειες».

Αύριο το τρίτο μέρος