Ο “μοναχικός λύκος”, το Ισλάμ και ο δυτικός τρόπος ζωής

Η τρομοκρατική επίθεση στην επαρχιακή πόλη Τρεμπ της νοτιοδυτικής Γαλλίας μπορεί να μην προκάλεσε εκτεταμένη αιματοχυσία, αλλά ήλθε να μας υπενθυμίσει πως το πρόβλημα είναι εδώ. Ο δράστης είναι κλασική περίπτωση μουσουλμάνου μικροκακοποιού, ο οποίος προσχώρησε στο ακραίο Ισλάμ και έδρασε ως “μοναχικός λύκος” στο όνομα του Ισλαμικού Κράτους.

Όπως συμβαίνει πάντα μετά από επίθεση της ισλαμικής τρομοκρατίας, το ερώτημα που εγείρεται είναι εάν η τρομοκρατία συνδέεται ή όχι με την ισλαμική ταυτότητα. Παλαιότερα, οι Ευρωπαίοι φιλελεύθεροι πίστευαν ότι η ένταξη των Ασιατών και Αφρικανών μεταναστών στην παραγωγική διαδικασία θα οδηγούσε σύντομα όχι μόνο σε κοινωνική ενσωμάτωση, αλλά και σε αφομοίωσή τους.

Είχαν αλαζονικά υποτιμήσει τη δύναμη της ισλαμικής ταυτότητας, με την έννοια της θρησκευτικής-πολιτισμικής διαφοράς. Γι’ αυτό και μετά από δεκαετίες ο βαθμός ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων είναι μάλλον απογοητευτικός. Στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις έχουν παγιωθεί άτυπα γκέτο που λειτουργούν σαν παράλληλες μικροκοινωνίες και μάλιστα σε αντίφαση με την ευρύτερη κοινωνία.

Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι η ενσωμάτωση των μουσουλμανικών κοινοτήτων στις ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι δύσκολη και συχνά αδύνατη. Δεν είναι τυχαίο ότι, σε πρώην αποικιοκρατικές χώρες, όπως η Βρετανία και η Γαλλία, όπου υπάρχουν μουσουλμανικές κοινότητες τρίτης γενιάς, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός αναπτύσσεται.

Φονταμεταλιστές με σπουδές

Ενδεικτική είναι η δημόσια ερμηνεία του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Ανέφερε με εμφανή έκπληξη ότι οι δράστες στις πολύνεκρες επιθέσεις στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες, όπως και οι δράστες ακόμα παλαιότερων επιθέσεων, είναι μουσουλμάνοι που γεννήθηκαν στην Ευρώπη, φοίτησαν σε ευρωπαϊκά σχολεία και συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή.

Στη συνέχεια, ομολόγησε ότι καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει να επιδείξει επιτυχίες στον τομέα της ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων. Τέλος, και αυτό είναι το κρίσιμο, απέδωσε την αποτυχία σ’ όσους αρνούνται να αποδεχθούν και να ενσωματώσουν τους μουσουλμάνους που βρίσκονται πολλά χρόνια στην Ευρώπη.

Η ερμηνεία του είναι δέσμια της “πολιτικής ορθότητας”, και ως εκ τούτου απελπιστικά μονομερής. Προφανώς, υπάρχουν ξενοφοβικές και ρατσιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη. Προφανώς, υπάρχουν διακρίσεις. Δεν είναι, όμως, αυτός ο αποκλειστικός λόγος της μη ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις σουνιτών με καλές σπουδές και καριέρες στη Δύση, οι οποίοι για ιδεολογικούς λόγους προσχώρησαν στον ισλαμικό φονταμενταλισμό.

Όπως, επίσης, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις νεαρών μουσουλμάνων που προέρχονται από υποβαθμισμένες συνοικίες και έχουν ποινικό μητρώο, οι οποίοι βρήκαν νόημα ζωής στον ισλαμικό φονταμενταλισμό και στη συνέχεια στρατεύθηκαν στην ισλαμική τρομοκρατία. Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκει και ο 26χρονος μαροκινής καταγωγής δράστης στην Τρεμπ.

Θρησκευτικός και πολιτισμικός εχθρός

Παρά τα μαθήματα που μας δίνει η πραγματικότητα, οι υποστηρικτές του μοντέλου της πολυπολιτισμικής κοινωνίας συνεχίζουν να υποτιμούν την ιδιαιτερότητα και τη δύναμη της ισλαμικής ταυτότητας. Το Ισλάμ δεν είναι απλή θρησκεία. Είναι ταυτοχρόνως και δικαιικό σύστημα που καθορίζει τον τρόπο ζωής των πιστών. Δικαιικό σύστημα, μάλιστα, ασύμβατο με τις φιλελεύθερες συνταγματικές αρχές, με το νομικό πολιτισμό και με τα ήθη των δυτικών κοινωνιών.

Για τον πιστό της σκληροπυρηνικής ερμηνείας του Κορανίου που ζει στη Δύση, η ασυμβατότητα αυτή είναι πηγή αντιφάσεων. Ή θα πρέπει να παραβιάζει την πίστη του ή θα πρέπει να παραβιάζει τις νομικές υποχρεώσεις που έχει ως πολίτης. Συνήθως τις αποδέχεται μόνο προσχηματικά. Για τον φανατικό ισλαμιστή δεν υφίσταται καν αντίφαση. Γι’ αυτόν σημείο αναφοράς είναι το Κοράνι και η σαρία (ισλαμικός νόμος).

Το σύνταγμα και οι νόμοι του δυτικού κράτους στο οποίο ζει είναι απορριπτέοι και περιφρονητέοι. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όποιος προσχωρεί στον ισλαμικό φονταμενταλισμό δεν είναι απλός παραβάτης ενός νόμου. Είναι αρνητής συνολικά των δυτικών αξιών, καθώς και των νομικών και ηθικών παραγώγων τους.

Σε ακραίες περιπτώσεις η ένταση της ισλαμικής ταυτότητας προσλαμβάνει διαστάσεις απόρριψης της κοινωνίας, και σε ακόμα πιο ακραίες διαστάσεις ενεργού εχθρότητας. Οι τζιχαντιστές ουσιαστικά θέτουν τον εαυτό τους εκτός της κοινωνίας στην οποία μεγάλωσαν. Για την ακρίβεια, τη θεωρούν θρησκευτικό και πολιτισμικό εχθρό τους. Μπορούν να σκοτώσουν ακόμα και γείτονες και συμμαθητές τους. Γι’ αυτό και, όταν πραγματοποιούν τρομοκρατικές επιθέσεις, εκλαμβάνουν τον θρήνο και την αγανάκτηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών σαν επιβεβαίωση της σημασίας που είχε η πράξη τους στο πλαίσιο του “ιερού πολέμου”.

Η τάση προς γκετοποίηση

Η δυσανεξία της ισλαμικής ταυτότητας όσον αφορά τον δυτικό τρόπο ζωής ωθεί συχνά τους μουσουλμάνους σε γκετοποίηση. Είναι ενδεικτικό ότι οι Έλληνες, Ιταλοί, Ισπανοί, Πορτογάλοι και Γιουγκοσλάβοι που, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, είχαν πάει εργάτες στην τότε Δυτική Γερμανία ενσωματώθηκαν πλήρως. Μόνο οι Τούρκοι παραμένουν ακόμα σε ένα είδος γκέτο, παρότι προέρχονταν από μία μουσουλμανική χώρα αλλά με κοσμικό καθεστώς.

Και σήμερα, οι μουσουλμάνοι μετανάστες στην Ευρώπη έχουν την τάση να γκετοποιούνται. Αλλά και όταν εντάσσονται, συνήθως εντάσσονται επιφανειακά στον δυτικό τρόπο ζωής. Ζητήματα όπως π.χ. η μπούργκα είναι εκδηλώσεις της αντίφασης ανάμεσα στη σκληροπυρηνική ισλαμική ταυτότητα και σε βασικές δυτικές αξίες.

Η εν λόγω πολιτισμική αντίφαση προκαλεί μία κάποια επιφύλαξη των δυτικών κοινωνιών έναντι του Ισλάμ που έχει εγκατασταθεί στο εσωτερικό τους. Η επιφύλαξη, όμως, θα ήταν περιορισμένη και αβαθής εάν δεν την παρόξυνε η ισλαμική τρομοκρατία και η εντύπωση ότι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός (ακραία εκδοχή του οποίου είναι η ισλαμική τρομοκρατία) είναι νομιμοποιημένος εντός των μουσουλμανικών κοινοτήτων.

Η πολυπολιτισμικότητα σε κρίση

Το σύγχρονο κύμα ισλαμοφοβίας δεν πηγάζει από θρησκευτική αντιπαλότητα. Στη Δύση η θρησκευτική πίστη και λατρεία είναι ιδιωτική υπόθεση και κατά κανόνα σεβαστή. Πηγάζει από τη συνειδητοποίηση ότι τουλάχιστον η ακραία εκδοχή της ισλαμικής ταυτότητας είναι ασύμβατη με τις δυτικές αξίες και τον δυτικό τρόπο ζωής. Αυτός είναι και ο λόγος που το μοντέλο της πολυπολιτισμικής κοινωνίας έχει εισέλθει σε υπαρξιακή κρίση.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, η καταγγελία της ισλαμοφοβίας δεν αρκεί για να αναχαιτίσει ένα φαινόμενο το οποίο πηγάζει και τροφοδοτείται από υπαρκτές και φορτισμένες πολιτισμικές αντιφάσεις. Ο φορμαλισμός του “πολιτικά ορθού” δεν κάνει τον κόπο να κατανοήσει αυτές τις αντιφάσεις και τα βαθύτερα ρεύματα που παράγουν.

Αρκείται να κουνάει το δάκτυλο και να καταγγέλλει σαν ξενοφοβικό και ρατσιστή όποιον διαπιστώνει το πρόβλημα. Με τον τρόπο αυτό, όμως, όχι μόνο δεν αναχαιτίζεται η ισλαμοφοβία, αλλά παροξύνεται. Η ιστορία είναι γεμάτη από διάφορους τύπους ζηλωτών οι οποίοι με τη στάση τους έφεραν το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.