Ο Μπάιντεν μεταφέρει τον Ψυχρό Πόλεμο και στη Συρία

Οι προθέσεις της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν για επιστροφή των ΗΠΑ στη γεωπολιτική “σκακιέρα” της Συρίας γίνονται ολοένα πιο εμφανής και φαίνεται να έχουν στόχο τον περιορισμό της επιρροής της Ρωσίας, που είναι ιδιαίτερα δύσκολο, από τη στιγμή που έχει δημιουργήσει διπλωματικά και στρατιωτικά τετελεσμένα. Ο στενός της σύμμαχος Σύριος πρόεδρος Μπασάρ Άσαντ ελέγχει ήδη ένα μεγάλο ποσοστό της χώρας και η Μόσχα δεν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει σε καμία περίπτωση το ρόλο του διαμορφωτή της λήψης αποφάσεων στο συριακό εμφύλιο.

Η διπλωματική προσέγγιση έχει τώρα τη σειρά της, μετά την στρατιωτική επιλογή του της Ουάσιγκτον, να διατάξει τον Φεβρουάριο αεροπορικό χτύπημα στη Συρία κατά ιρανικών παραστρατιωτικών ομάδων. Ωστόσο, η αντιπαράθεση ΗΠΑ και Ρωσίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την ανθρωπιστική βοήθεια στη Συρία επαναφέρει μνήμες Ψυχρού Πολέμου.

Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν ζήτησε από το Συμβούλιο Ασφαλείας να παράσχει στις ανθρωπιστικές υπηρεσίες πλήρη πρόσβαση για να προσφέρουν βοήθεια στο συριακό λαό. Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που ο Μπάιντεν έχει θέσει ως ένα από τους άξονες της εξωτερικής πολιτικής του, επιδιώκεται να εφαρμοστεί και στη Συρία.

Ωστόσο, η Ρωσία που έχει χρησιμοποιήσει βέτο για να μπλοκάρει πάνω από δώδεκα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας για τη Συρία από το 2011, ισχυρίστηκε εκ νέου, δια στόματος του πρέσβη της στα Ηνωμένα Έθνη, ότι η διασυνοριακή επιχείρηση ανθρωπιστικής βοήθειας παραβιάζει την κυριαρχία της Συρίας. Η Μόσχα επιδιώκει να περιορίσει τη βοήθεια σε περιοχές της Συρίας, όπου διεξάγουν επιχειρήσεις οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις – βομβάρδισαν στις 21 Μαρτίου τη διασυνοριακή διάβαση του Bab al-Hawa.

Η αντιπαράθεση για την ανθρωπιστική βοήθεια στη Συρία άρχισε το 2014. Το Συμβούλιο Ασφαλείας ενέκρινε τότε ψήφισμα που επέτρεπε στις ανθρωπιστικές υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών και τους εταίρους τους, να παρακάμψουν το καθεστώτος της Δαμασκού και να παραδώσουν ανθρωπιστική βοήθεια σε Σύριους πολίτες μέσω των τεσσάρων διασυνοριακών.

Ρωσία και Συμβούλιο Ασφαλείας

Όμως, Μόσχα και Πεκίνο απείλησαν να διακόψουν την ανθρωπιστική επιχείρηση, όταν το συγκεκριμένο ψήφισμα επανήλθε στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον Ιανουάριο του 2020, με αποτέλεσμα οι τέσσερις διασυνοριακοί οδοί, να περιοριστούν σε δύο και η εντολή για τη μακροπρόθεσμη ανθρωπιστική βοήθεια να μειωθεί σε έξι μήνες.

Η ανθρωπιστική πρόσβαση μειώθηκε ακόμα περισσότερο έξι μήνες αργότερα, όταν οι σύμμαχοι του Άσαντ στο Συμβούλιο Ασφαλείας κατάφεραν και πέτυχαν ένα ακόμα συμβιβασμό που περιόρισε τις δύο εναπομείναντες διασυνοριακές οδούς από την Τουρκία σε μια, τη διέλευση Bab al-Hawa στα βορειοδυτικά σύνορα.

Ο Μπλίνκεν κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας να ανανεώσει την εντολή για το διασυνοριακό πέρασμα Bab al-Hawa που λήγει τον Ιούλιο και να ανοίξει και τις άλλες διασυνοριακές οδούς, το Bab al-Salam στα τουρκικά σύνορα και το Al Yarubiyah στα σύνορα του Ιράκ, που είχαν προσφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στις συριακές κουρδικές νοτιοανατολικές περιοχές.

Ανέφερε, ακόμα στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας ότι δεν πρέπει να εξαρτάται η ανθρωπιστική βοήθεια από πολιτικές σκοπιμότητες. Επίσης, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι προσφέρουν σχεδόν 600 εκατομμύρια δολάρια για να στηρίξουν τις ανθρωπιστικές προσπάθειες για τη Συρία. H Ρωσία από την πλευρά της δια στόματος του υφυπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Βερσίνιν κατηγόρησε τις ανθρωπιστικές οργανώσεις για διακρίσεις που αφορούν τις ελεγχόμενες από τη Δαμασκό περιοχές, ότι παραβιάζουν το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και την κυριαρχία της Συρίας.

Αμερικανική στρατηγική

Η νέα αμερικανική κυβέρνηση αν και δεν έχει ακόμη καταλήξει ποια στρατηγική θα ακολουθήσει προς τη Συρία, στέλνει μηνύματα ότι προτίθεται να υιοθετήσει μια ενεργή παρέμβαση. Μέχρι στιγμής το πρωταγωνιστικό ρόλο τον έχει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, που συνεργάζεται μαζί με Τουρκία και Ιράν, στο πλαίσιο της Συμφωνίας της Αστάνα, για την επιβολή της σταθερότητας στη Συρία.

Η “σκακιέρα” του εμφυλίου καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτοφυλακές, τις κυβερνητικές δυνάμεις, τις κουρδικές στρατιωτικές δυνάμεις και τους ισλαμιστές εξτρεμιστές μαχητές που είναι σύμμαχοι της Τουρκίας. Ο Μπάιντεν έχει σύμμαχο τις συριακές κουρδικές στρατιωτικές δυνάμεις, για τις οποίες όμως, δεν έχει δώσει δείγματα για το πώς θα κινηθεί.

Ο μικρός αριθμός των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων που έχουν παραμείνει στη Συρία προστατεύουν ένα θύλακα στα βορειοανατολικά της χώρας που ελέγχεται από αντικυβερνητικές δυνάμεις και περιλαμβάνει πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Ο Μπλίνκεν είχε δηλώσει κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Μπάιντεν, ότι θεωρεί το ρόλο του στρατού ως «μοχλό επιρροής» σε διεθνείς διαπραγματεύσεις για το συριακό ζήτημα.

Όμως, οι ΗΠΑ θεωρείται ότι δύσκολα θα αποκτήσουν σημαντικό ρόλο στη “σκακιέρα” της Συρίας, καθώς εδώ αρκετό καιρό παρακολουθούν απλά τις εξελίξεις και έχουν χάσει τα ερείσματά τους. Η πολιτική τους απέτυχε από τη στιγμή που ο Άσαντ παρέμεινε στην εξουσία, εξαιτίας της ρωσικής στρατιωτικής παρέμβασης που άλλαξε την πορεία του εμφυλίου υπέρ του.