Ο νέος εκλεκτός της Άγκυρας στη Λιβύη βρίσκει εμπόδια από τον παλιό…

Ο ορισθείς πρωθυπουργός της Λιβύης Αμπντουλάχ Χαμίντ Ντμπεϊμπά πραγματοποίησε ιδιωτική επίσκεψη στην Άγκυρα για να συναντηθεί με τον Ερντογάν τον περασμένο μήνα, λίγες μέρες μετά την επιλογή του στο πλαίσιο της ειρηνευτικής διαδικασίας υπό τον ΟΗΕ. Ταυτόχρονα ο απερχόμενο πρωθυπουργός Σάρατζ κωλυσιεργεί αρνούμενος να συνεργαστεί με τη νέα κυβέρνηση.

Ο Ντμπεϊμπά πήγε στην Άγκυρα στις 11 Φεβρουαρίου. Για κάποιο λόγο η επίσκεψη κρατήθηκε μυστική. Ο Ερντογάν επιδιώκει να επιβεβαιώσει τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει ο Σάρατζ έναντι της Τουρκίας. Μετά την υπογραφή του μνημονίου Άγκυρας-Τρίπολης το 2019, η Τουρκία επένδυσε σημαντικούς πόρους στη Λιβύη: drones, μισθοφόρους τζιχαντιστές και τουρκικές ειδικές δυνάμεις, οι οποίες βοήθησαν την κυβέρνηση της Τρίπολης να αντιμετωπίσει την επίθεση του Χαφτάρ. «Η εντύπωση ή η πραγματικότητα είναι ότι ο Ντμπεϊμπά συνδέεται στενά με την Άγκυρα σε διάφορα επίπεδα και ότι πολλά από τα επιχειρηματικά του συμφέροντα περνούν από την Τουρκία», ανέφερε ο αναλυτής Μοχάμεντ Ελτζάρ.

Η Τουρκία έχει διμερή συμφωνία στρατιωτικής βοήθειας με τη Λιβύη, η οποία φιλοξενεί de facto τουρκικές στρατιωτικές βάσεις. Ο Ιμπραήμ Καλίν δήλωσε στη τουρκική εφημερίδα Sabah τη Δευτέρα: «Ο Πρόεδρος [Ερντογάν] αντάλλαξε απόψεις με τους Λιβύους ηγέτες. Έκανε τηλεφωνήματα για να τους συγχαρεί και υπήρξαν κάποιες επισκέψεις. Οι διμερείς δεσμεύσεις θα συνεχιστούν».

Οι δεσμοί του Ντμπεϊμπά με την Τουρκία είναι γνωστοί. Ο Λίβυος δισεκατομμυριούχος είχε παραχωρήσει κρατικές συμβάσεις σε τουρκικές εταιρείες πριν από την ανατροπή του Καντάφι. Ο Ελτζάρ που αποκάλυψε την επίσκεψη του νέου Λίβυου πρωθυπουργού τον περασμένο μήνα, δήλωσε ότι ο Ντμπεϊμπά, με τα εκτεταμένα επιχειρηματικά του ενδιαφέροντα, αναμένεται να εμβαθύνει τους δεσμούς του με την Άγκυρα. «Έχει ενδιαφέρον η προσπάθεια να κρατηθεί η επίσκεψη μυστική. Ο λόγος είναι ότι ο Ντμπεϊμπά και οι βοηθοί του ανησυχούσαν για το μήνυμα που θα έστελνε η επίσκεψη στην κοινή γνώμη της Λιβύης».

Συνεργάτης της Άγκυρας

Ο Ντμπεϊμπά έδωσε επίσης την πρώτη του συνέντευξη ως πρωθυπουργός στο τουρκικό πρακτορείο Anadolu εκλογή του στη θέση. Δήλωσε ότι η Τουρκία είναι σύμμαχος και αδελφικό κράτος. «Έχει τεράστιες δυνατότητες για να βοηθήσει τους Λίβυους να επιτύχουν τους πραγματικούς τους στόχους. Η Τουρκία θεωρείται πραγματικός εταίρος στη Λιβύη. Ελπίζουμε να ενισχύσουμε αυτήν τη συνεργασία και να ενισχύσουμε το διμερές εμπόριο στο υψηλότερο επίπεδο».

Ο Μουράτ Γιεσίλτας, διευθυντής μελετών ασφαλείας στο ινστιτούτο SETA στην Άγκυρα, δήλωσε ότι και οι δύο πλευρές είχαν μεγάλο ενδιαφέρον να διατηρήσουν τις στενές σχέσεις που υπήρχαν επί Σάρατζ. «Η Τουρκία είναι πρόθυμη να διατηρήσει το μνημόνιο για την οριοθέτηση ΑΟΖ, η οποία ενισχύει την οπτική της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Ντμπεϊμπά θέλει επίσης να συνεχιστεί η παρουσία του τουρκικού στρατού στη Λιβύη ως προστασία έναντι μελλοντικών κινδύνων, σε περίπτωση ανανέωσης των εχθροπραξιών».

Ο Ντμπεϊμπά είπε την περασμένη εβδομάδα ότι η κυβέρνησή του θα διατηρήσει το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης και θα αναζητήσει περισσότερους τρόπους συνεργασίας σε άλλους τομείς, όπως το εμπόριο. Η Τουρκία έχει εκδηλώσει την επιθυμία της να πάρει συμβάσεις αφενός στο πλαίσιο της ανοικοδόμησης, αφετέρου στην εκμετάλλευση πετρελαιοπηγών, ώστε να επωφεληθεί η τουρκική οικονομία. «Ο Ερντογάν θέλει να επωφεληθεί από την επιλογή του Ντμπεϊμπά για να μεταφράσει τις διπλωματικές και στρατιωτικές επενδύσεις της Άγκυρας από το 2019 στη Λιβύη σε επιχειρηματικές ευκαιρίες και πολιτική επιρροή», είπε ο Ελτζάρ.

Την περασμένη εβδομάδα, ο νέος πρωθυπουργός παρουσίασε την κυβέρνησή του, η οποία πρέπει εγκριθεί από το Κοινοβούλιο της Λιβύης τις επόμενες ημέρες. Είναι ενδεικτικό του κλίματος, πάντως, πως διατυπώθηκαν καταγγελίες ότι στους εκλέκτορες προσφέρθηκαν έως και 500.000 δολάρια για να ψηφίσουν τον Ντμπεϊμπά. Έτσι και προέκυψε η απροσδόκητη νίκη του εναντίον του προέδρου του Κοινοβουλίου Αγκίλα Σάλεχ και του υπουργού Εσωτερικών Φάθι Μπασάγκα.

Εάν το Κοινοβούλιο απορρίψει την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά, το ζήτημα θα επιστρέψει στο “φόρουμ διαλόγου” υπό την εποπτεία του ΟΗΕ, το οποίο έχει τη δυνατότητα να νομιμοποιήσει με ψηφοφορία τη νέα κυβέρνηση. Οι καταγγελίες για διαφθορά, όμως, έχουν δημιουργήσει ερωτήματα για το εάν το “φόρουμ διαλόγου” θα υποστηρίξει και πάλι την υποψηφιότητα Ντμπεϊμπά.

Ο Σάρατζ υπονομεύει τη διαδικασία

Και εν μέσω όλων αυτών, ο απερχόμενος πρωθυπουργός Σάρατζ δεν φαίνεται να παραδίδει στη νέα μεταβατική κυβέρνηση υπό τον Ντμπεϊμπά, η οποία υποτίθεται ότι θα οδηγήσει τη Λιβύη στις εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου 2021. Ο Σάρατζ έδωσε επίσημη εντολή (δημοσιεύθηκε στις 3 Μαρτίου) στους απερχόμενους υπουργούς να μην παραδώσουν ούτε καν επικοινωνήσουν με τους αντικαταστάτες τους πριν η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά αποκτήσει πλήρη νομιμότητα.

Ο Σάρατζ βασίστηκε στο γεγονός ότι η νέα κυβέρνηση δεν έχει ακόμη λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από το Κοινοβούλιο. Στην απόφασή του, ο Σάρατζ τόνισε ότι οι επικεφαλής των κρατικών υπηρεσιών δεν πρέπει να συναντηθούν με μέλη του εκλεγμένου Προεδρικού Συμβουλίου (επικεφαλής ο Μουχάμεντ Αλ Μένφι) και την κυβέρνηση ΝτμπεΪμπά, χωρίς προηγούμενη άδεια από τους ηγέτες του “φόρουμ διαλόγου”.

Οι παρατηρητές συνδέουν αυτήν την απόφαση με τις συναντήσεις που πραγματοποίησαν τις τελευταίες ημέρες μέλη της νέας κυβέρνησης με αξιωματούχους της απερχόμενης, καθώς και με συνδεδεμένους στρατιωτικούς ηγέτες. Ο Ντμπεϊμπά, μάλιστα, συναντήθηκε με τον απερχόμενο υπουργό Οικονομικών Φάρατζ Μπουμτάρι υποτίθεται για τον προϋπολογισμό.

Ο Ντμπεϊμπά συναντήθηκε επίσης με τον πρόεδρο της Εταιρείας Ηλεκτρισμού Γουιάμ Αλ Αμπντάλι, ενώ ο Μένφι συναντήθηκε με τους διοικητές των στρατιωτικών περιοχών και τα μέλη της στρατιωτικής επιτροπής που στήριζε την κυβέρνηση Σάρατζ. Η απόφαση Σάρατζ, ωστόσο, προκάλεσε αντιφατικές αντιδράσεις. Κάποιοι την θεωρούν ελιγμό με στόχο την καθυστέρηση της αποχώρησής του από την πολιτική σκηνή.

Τι ζήτησε ο Ντμπεϊμπά από την Άγκυρα

Σε δηλώσεις του στο The Arab Weekly από την Βεγγάζη, ο Λίβυος βουλευτής Ιμπραήμ αλ-Ντόρσι είπε ότι η απόφαση του Σάρατζ «σαμποτάρει τη διαδικασία και αυξάνει την πίεση στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας με επικεφαλής τον Ντμπεϊμπά, η οποία βρίσκεται υπό περαιτέρω πίεση από άλλους βουλευτές που διαπραγματεύονται για υπουργικά χαρτοφυλάκια και κυβερνητικές θέσεις. Αυτή η απόφαση δείχνει ότι ο Σάρατζ και οι άνθρωποι γύρω του, ειδικά οι πολιτοφυλακές που είναι πιστές στην κυβέρνησή του, δεν θέλουν να φύγουν από τη σκηνή ή να ανοίξουν το δρόμο για τον Ντμπεϊμπά».

Ο βουλευτής Τζιμπρίλ Ουχαΐντα, μιλώντας από τη δυτική Λιβύη, δήλωσε ότι η κίνηση του απερχόμενου «δεν θα έχει καμία σχέση με τη διαδικασία έγκρισης της νέας κυβέρνησης, η οποία θα διαδεχθεί επίσημα την κυβέρνηση και το Προεδρικό Συμβούλιο του Σάρατζ, αφού λάβει την ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής τις επόμενες ημέρες». Πρόσθεσε, όμως: «Αυτές οι ενέργειες δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια παρενόχληση ή προειδοποίηση από την κυβέρνηση Σάρατζ προς τη νέα κυβέρνηση πριν εγκριθεί».

Ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών Χασάν αλ-Σαγκίρ κατήγγειλε την απόφαση Σάρατζ: «ο Σάρατζ, από τον Οκτώβριο του 2015 έως τις αρχές του 2016, συναντήθηκε στην Τυνησία, την Αίγυπτο και το Μαρόκο με δεκάδες υπουργούς και αξιωματούχους της Λιβύης στην προσωρινή κυβέρνηση και την εθνική κυβέρνηση σωτηρίας και περίεργα τώρα ζητά από τα μέλη της κυβέρνησής του να μην συναντήσουν αυτούς που θα τους διαδεχτούν».

Η απόφαση Σάρατζ δείχνει, πάντως, ότι δεν υπάρχει κλίμα συναίνεσης στη Λιβύη που να γεφυρώνει τις διαφορές μεταξύ των φατριών και να διευκολύνει την ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας στην κυβέρνηση Ντμπεϊμπά. Ίσως, υπό αυτό το πρίσμα, οι επισκέψεις του Ντμπεϊμπά στην Άγκυρα μπορούν να ερμηνευτούν ως εκκλήσεις προς τον Ερντογάν να χαλιναγωγήσει τον πρώην προστατευόμενό του Σάρατζ, ώστε να αναλάβει την εξουσία ο νέος προστατευόμενος, δεσμευόμενος βέβαια ότι θα υπακούει στις τουρκικές εντολές.