Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος και η αναγέννηση του NATO

Δεν αμφισβητείται βεβαίως η χρησιμότητα του NATO σήμερα, ούτε ο καταλυτικός του ρόλος στην διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη επί 73 συνεχή έτη, πράγμα πολύ σημαντικό, ειδικά τώρα που μαίνεται ο νέος Ψυχρός Πόλεμος με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Όμως υπάρχουν και οι σκοτεινές πλευρές του NATO, που αμαυρώνουν τη σημαντική του προσφορά. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ορισμένες χαρακτηριστικές περιπτώσεις.

Ειδικά για την Ελλάδα, την δεκαετία του 1950 και του 1970, η στάση του ΝΑΤΟ έβλαψε απροκάλυπτα τα ελληνικά συμφέροντα. Συγκεκριμένα, το στις 6-7 Σεπτεμβρίου του 1955 σημειώθηκαν βαρβαρότητες εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Σύμφωνα μάλιστα με δήλωση του στρατηγού Σαμπρί Γιρμιμπέσογλου, οι επιθέσεις αυτές χρηματοδοτήθηκαν από τις ΗΠΑ και συγκεκριμένα από την JUSMAT, τα γραφεία της οποίας ήταν μεσοτοιχία με την Διοίκηση Ανορθόδοξου Πολέμου (Özel Harp Dairesi) στην Άγκυρα.

Μετά από μια εικοσαετία, το 1974 εκτοξεύτηκε επίθεση τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο. Η εισβολή αυτή σχεδιάστηκε από το Α μέχρι το Ω από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ. Την ίδια χρονιά η Ατλαντική Συμμαχία υιοθέτησε πολιτική “Πόντιου Πιλάτου” σε αμέτρητες περιπτώσεις επιθετικής, παράνομης και αναθεωρητικής συμπεριφοράς ενός μέλους του ΝΑΤΟ, της Τουρκίας, κατά ενός άλλου μέλους της Συμμαχίας, δηλαδή της Ελλάδος.

Τα χρόνια των εισβολών

Αργότερα την δεκαετία του 1990 εντάθηκε η αμφιλεγόμενη στάση του ΝΑΤΟ. Το 1991 εκτόξευσε επίθεση στο Ιράκ με την επιχείρηση “Καταιγίδα της Ερήμου”, όπου είχε όμως την έγκριση του ΟΗΕ. Το 1992 επενέβη στη Σομαλία για ανθρωπιστικούς λόγους, ενώ το 1994 βομβάρδισε τους Σερβοβόσνιους στη Βοσνία. Τα έτη 1993-94-96-98 βομβάρδισε το Ιράκ. Από τις πλέον αποτρόπαιες πράξεις όμως ήταν ο βομβαρδισμός για πρώτη φορά κατά ανεξάρτητης χώρας της Ευρώπης, της Γιουγκοσλαβίας, χωρίς την έγκριση του ΟΗΕ.

Κατά τη διάρκεια των 78 ημερών των αμερικανονατοϊκών βομβαρδισμών στην Γιουγκοσλαβία, σκοτώθηκαν 965 μέλη των σερβικών ενόπλων δυνάμεων και αστυνομίας, περισσότεροι από 2.500 σέρβοι άμαχοι και 12.500 τραυματίστηκαν. Αργότερα πέθαναν άλλοι 3.200 άμαχοι, είτε επειδή τραυματίστηκαν στους βομβαρδισμούς, είτε επειδή προσβλήθηκαν από Καρκίνο από το απεμπλουτισμένο Ουράνιο. Εκτιμάται ότι από τους βομβαρδισμούς καταστράφηκαν 25.000 σπίτια και πολυκατοικίες και 470 χιλιόμετρα δρόμων και 600 χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών.

Με την αλλαγή της χιλιετηρίδας η νατοϊκή συμμαχία εγκαινίασε μια σειρά εισβολών σε ξένες χώρες. Το 2001 είχαμε εισβολή στο Αφγανιστάν, με το πρόσχημα του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Το 2003 μέλη του ΝΑΤΟ εισέβαλαν ξανά στο Ιράκ, δίχως προηγούμενο λόγο. Το 2011 διέλυσε τη Λιβύη, ενώ ο ΟΗΕ έδωσε εντολή μόνο για No Fly Zone. Ένα τελευταίο σκοτεινό παράδειγμα, είναι το γνωστό σε όλους μας ζήτημα της Συρίας. Μέλη του ΝΑΤΟ εισέβαλαν στη χώρα το 2011 οδηγώντας την σε διάλυση.

Χωρίς ΗΠΑ δεν γίνεται

Ο ρόλος του ΝΑΤΟ ήταν και παραμένει καθοριστικός για την ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια, ειδικά εν μέσω της ρωσικής εισβολής στη Ουκρανία, ο δε ηγετικός ρόλος των ΗΠΑ είναι αδιαμφισβήτητος και αναγκαίος. Χωρίς τον στρατό των ΗΠΑ η ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια είναι περίπου ανύπαρκτη. Οι ΗΠΑ διαθέτουν τον μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ και δαπανούν τεράστια ποσά για τις αμυντικές των ανάγκες.

Θα λέγαμε ότι είναι ο “ιδιοκτήτης” του ΝΑΤΟ, για αυτό ελέγχει τα πάντα και καθορίζει τις αποφάσεις και την ακολουθείσα πολιτική της Συμμαχίας, παρά τις δημοκρατικές διαδικασίες που προβλέπονται στο καταστατικό του. Έτσι οι ΗΠΑ ως “ιδιοκτήτης”, εκτιμώ ότι μπορεί να επιβάλλει τις απόψεις των επί των λοιπών μελών και αυτό συμβαίνει στην πράξη συνεχώς.

“Τζάμπα άμυνα και ασφάλεια” πλέον δεν θα παρέχεται, έλεγε ο πρώην πρόεδρος Τραμπ και έπρεπε να έρθει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία για να ανακοινώσει η Γερμανία να πληρώσει το μέρος του λογαριασμού που της αναλογεί, για τον στρατό που πρέπει να έχει η συμμαχία, ταυτόχρονα με ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα-μαμούθ που δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της μεταπολεμικής Γερμανίας.

Σε ότι αφορά το περιβάλλον ασφαλείας, ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργία νέα δεδομένα, καθώς η Συμμαχία δεν αποκλείει πλέον την πιθανότητα μιας συμβατικής επίθεσης κατά του ΝΑΤΟ. Οι εξελίξεις αυτές, καθώς επίσης και η διασπορά βαλλιστικών βλημάτων, πυρηνικών όπλων και άλλων όπλων μαζικής καταστροφής, η διεθνής τρομοκρατία και ο κίνδυνος εξοπλισμού των φορέων της με όπλα μαζικής καταστροφής, δημιουργούν επίσης απειλές και κινδύνους για την ευρωατλαντική ασφάλεια. Το ίδιο ισχύει με την παράνομη διακίνηση όπλων, ναρκωτικών αλλά και ανθρώπων.

Το περιβάλλον ασφαλείας επηρεάζεται επίσης από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και απειλές εναντίον γραμμών επικοινωνιών, μεταφορών, του διεθνούς εμπορίου και της ενέργειας. Μάλιστα, σύμφωνα με έκθεση του Threat Analysis Group της Google, Ρώσοι χάκερς επιτέθηκαν πρόσφατα στα δίκτυα του ΝΑΤΟ και τις δομές του στην Ανατολική Ευρώπη, χωρίς να ξεκαθαρίζεται οι ένοπλες δυνάμεις ποιων χωρών έγιναν στόχος.

Η ελληνική συμμετοχή

Ο κατάλογος των κινδύνων είναι εξαντλητικός και περιλαμβάνει, ακόμη τις τάσεις της σύγχρονης τεχνολογίας π.χ. την ανάπτυξη όπλων που βασίζονται στην τεχνολογία laser, ηλεκτρονικού πολέμου, καθώς και τα παγκόσμια μεγάλα προβλήματα που συνοδεύουν σήμερα τις προόδους της εποχής μας, όπως π.χ. προβλήματα περιβάλλοντος, πόρων, υγείας, κλιματικής αλλαγής, κ.τ.λ. Όλα τα προαναφερθέντα μπορούν να επηρεάσουν την διεθνή ασφάλεια, την νατοϊκή σχεδίαση και τις επιχειρήσεις της Συμμαχίας. Σε ότι αφορά την Ελλάδα και την θέση της στο ΝΑΤΟ να επισημάνουμε τα εξής:

• Πρώτον: Η συμμετοχή της Ελλάδος στο ΝΑΤΟ, είναι όχι απλώς πολιτικά δεδομένη αλλά και γεωστρατηγικά επιβαλλομένη.
• Δεύτερον: Τα σχετικά ζητήματα των νατοϊκών δραστηριοτήτων και εμπλοκών παγκοσμίως καθώς και του ελληνικού ρόλου σ’ αυτές, πρέπει να προσεγγίζονται με ορισμένες σταθερές, όπως η επιδίωξη σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και της Διεθνούς νομιμότητος.
• Τρίτον: Για μία χώρα που δεν έχει την πολυτέλεια του απομονωτισμού, η μόνη ρεαλιστική στρατηγική επιλογή για την διασφάλιση του εθνικού συμφέροντος είναι η ενεργός συμμετοχή της στους διεθνείς οργανισμούς και η προβολή και ανάδειξη αυτής με σκοπό την πολιτική αξιοποίηση της συνεισφοράς της.

Νέος Ψυχρός Πόλεμος και NATO

Στον τομέα της αποτροπής και της άμυνας επαναλαμβάνεται κατά τρόπο σαφή και κατηγορηματικό, ότι μολονότι η χρήση του πυρηνικού όπλου εκ μέρους του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί μόνο σε εντελώς μεμονωμένες περιπτώσεις, η Συμμαχία βασίζει την αποτροπή της στο κατάλληλο μείγμα πυρηνικών και συμβατικών όπλων που αποτελούν βασικό στοιχείο της γενικότερης στρατηγικής της.

Εν προκειμένω προστίθεται ότι για όσο χρόνο τα πυρηνικά όπλα θα συνεχίσουν να υφίστανται, το ΝΑΤΟ θα παραμείνει πυρηνική συμμαχία με ενδεχόμενη χρήση πυρηνικών, όπως άλλωστε δήλωση η Ρωσία, υπενθυμίζοντας πως το δόγμα ασφαλείας της προβλέπει την χρήση πυρηνικών, έναντι “υπαρξιακής απειλής”, ακόμα και με συμβατικά όπλα.

Το ΝΑΤΟ βρίσκεται ενώπιον των νέων δεδομένων που δημιούργησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, με την Σουηδία και την Φινλανδία να αφήνουν για πρώτη φορά ανοιχτό το ενδεχόμενο να ενταχθούν στην Συμμαχία, προκαλώντας τις οργισμένες αντιδράσεις της Μόσχας. Για να επαναλάβουμε τα λόγια του Λόρδου Ισμέι, τρεις ήταν οι σκοποί του ΝΑΤΟ: «Οι ΗΠΑ εντός, η Ρωσία εκτός και η Γερμανία κάτω». Με το πρόγραμμα  επανεξοπλισμού που ανακοίνωσε η Γερμανία, μένει να δούμε αν ο τρίτος σκοπός της Συμμαχίας εξακολουθήσει να ισχύει.