Ο Ντράγκι διάβασε το εγχειρίδιο Τσεντσέλι

Ο Μασιμιλιάνο Τσεντσέλι ήταν ένα ανώτερο στέλεχος της ιταλικής Χριστιανοδημοκρατίας στις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60. Η πολιτική του σταδιοδρομία υπήρξε μετριότατη. Ποτέ του δεν είχε την τύχη να μπει στη λίστα για βουλευτής και βεβαίως ουδέποτε εντάχτηκε σε κυβέρνηση. Εντούτοις το όνομα του αναφέρεται σε κάθε πολιτική συζήτηση. Κι αυτό διότι επινόησε το εγχειρίδιο που πήρε το όνομα του: Εγχειρίδιο Τσεντσέλι.

Το Εγχειρίδιο Τσεντσέλι είναι μια μεγαλοφυής ιδέα που εξασφαλίζει τη δίκαιη και ισότιμη κατανομή των πολυθρόνων στις κυβερνήσεις συνασπισμού, αλλά και στην ηγεσία κομμάτων με έντονη εσωκομματική ζωή και αλληλοσυγκρουόμενα ρεύματα. Για να γίνει κατανοητό: σε ένα υπουργείο αντιστοιχούν δύο υφυπουργεία, σε ένα υφυπουργείο αντιστοιχούν δύο προεδρίες δημόσιων οργανισμών και ούτω καθεξής, ζυγίζοντας επιμελώς μέχρι και την τελευταία διαθέσιμη πολυθρόνα. Με προσοχή ώστε να έχουν εκπροσώπηση και τα εσωκομματικά ρεύματα των κυβερνητικών κομμάτων.

Όλα αυτά σε μια Ιταλία όπου το σύνταγμα καθόριζε την απλή αναλογική εκπροσώπηση και οι κυβερνήσεις συνασπισμού ήταν ο κανόνας. Κανόνας, όμως, που επιβεβαιώθηκε ακόμη και το 1993, όταν άλλαξε το εκλογικό σύστημα, αλλά οι μονοκομματικές κυβερνήσεις παρέμειναν ένα σπανιότατο φαινόμενο, η εξαίρεση στον κανόνα.Το Εγχειρίδιο Τσεντσέλι δεν απέτρεψε βεβαίως τις έριδες εντός των κυβερνητικών συνασπισμών και τις επακόλουθες κρίσεις. Βοήθησε όμως σημαντικά ώστε οι πολιτικές διαμάχες να μην αφορούν το βαθμό εκπροσώπησης του ενός ή του άλλου κόμματος στην κυβέρνηση.

Απόδειξη της χρησιμότητας του είναι πως το ξακουστό αυτό εγχειρίδιο θυμήθηκε τώρα και ο Μάριο Ντράγκι προκειμένου να μοιράσει τα αξιώματα, σε μια κυβέρνηση που στηρίζεται όχι σε ένα ούτε σε δύο, αλλά σε έξι παρακαλώ κόμματα. Με άλλα λόγια, η νέα κυβερνητική πλειοψηφία περιλαμβάνει όλες τις πολιτικές δυνάμεις του ιταλικού κοινοβουλίου, εκτός από τους ακροδεξιούς Αδελφούς της Ιταλίας της Τζόρτζα Μελόνι, που επέλεξε να παραμείνει μόνη της στην αντιπολίτευση.

Στην Ελλάδα αυτό θα μεταφραζόταν σε ραγδαία αναρρίχηση των ποσοστών της στις δημοσκοπήσεις, αλλά στην Ιταλία αυτός ο κανόνας δεν ισχύει. Οκτώ υπουργοί της νέας κυβέρνησης είναι τεχνοκράτες, εντελώς τυχαία οι περισσότεροι οικονομολόγοι, όλοι τους προσωπική επιλογή του πρωθυπουργού. Ο οποίος, για ευνόητους λόγους, κράτησε για τον εαυτό του το υπουργείο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.

Η κατανομή των υπουργείων από τον Ντράγκι

Από την ομάδα των τεχνοκρατών αναμφίβολα ο πιο σημαντικός είναι ο υπουργός Οικονομικών Ντανιέλε Φράνκο, πρώην δεξί χέρι του Ντράγκι όταν ήταν διοικητής της Kεντρικής Tράπεζας Ιταλίας. Ο Φράνκο αναμένεται να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο, αφού θα είναι ο υπουργός που θα διαχειριστεί μαζί με τον πρωθυπουργό το πρόγραμμα επενδύσεων για τα 209 δισεκατομμύρια που εξασφάλισε η Ιταλία από το Eυρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης. Το πρόγραμμα αυτό πρέπει να κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έως το τέλος Απριλίου και πρέπει να είναι λεπτομερές και πειστικό, αλλιώς η Ιταλία κινδυνεύει να χάσει όλο το ποσό.

Στις σύντομες διαπραγματεύσεις του με τις πολιτικές δυνάμεις, ο Ντράγκι δεν παρέλειψε να αναφέρει πως και ο τραπεζικός τομέας έχει ανάγκη από “στήριξη”. Επειδή όμως και ο προκάτοχος του Τζουζέπε Κόντε είχε ήδη περιλάβει κάποιο ποσό για να στηρίξει τις συνεταιριστικές και τις πιο αδύναμες τοπικές τράπεζες. H αναφορά του Ντράγκι μάλλον υποδεικνύει πως θέλει να επεκτείνει τη “στήριξη” του σε όλο τον τραπεζικό τομέα. Κυρίως όμως στην Unicredit, τράπεζα με υπέρμετρες φιλοδοξίες, η οποία, μεταξύ άλλων περιπετειών, επένδυσε υπερβολικά μεγάλα ποσά και στην Τουρκία κι έτσι έκλεισε τον ισολογισμό του περασμένου έτους με απώλειες γύρω στα 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ.

Είναι βέβαιο πως ο φιλεύσπλαχνος πρωθυπουργός δεν θα την εγκαταλείψει. Μια τεχνοκράτη γυναίκα θέλησε ο Ντράγκι και στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Είναι η Μάρτα Καρτάμπια, πρώην πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου, της οποίας το όνομα κυκλοφορούσε και για την πρωθυπουργία, στην περίπτωση που ο Ντράγκι αρνείτο να την αναλάβει. Η Καρτάμπια είναι κοντά στη δεξιά καθολική οργάνωση Θεία Κοινωνία και Απελευθέρωση και το υπουργείο της έχει μια πολύ συγκεκριμένη αποστολή: να διαγράψει όσα θέσπισε ο προκάτοχος της Αλφόνσο Μποναφέντε του Κινήματος Πέντε Αστέρων.

Κυρίως αναμένεται να διαγραφεί ένα μέτρο που διόρθωσε τις στρεβλώσεις αναφορικά με τους χρόνους παραγραφής που είχε επιβάλει στον ποινικό κώδικα ο Μπερλουσκόνι την εποχή της δόξας του. Συντομεύοντας όλο και περισσότερο τους χρόνους της παραγραφής, ο Καβαλιέρε είχε καταφέρει να ξεγλιστρήσει από τις δαγκάνες της δικαιοσύνης. Ο προηγούμενος υπουργός Δικαιοσύνης επανέφερε τους κανονικούς χρόνους και τώρα η τεχνοκράτης υπουργός αναμένεται να αποκαταστήσει το jus burlusconianus.

Πολυκομματική κυβέρνηση

Οι πολιτικοί υπουργοί είναι 15. Το μικρό κόμμα του Ματέο Ρέντσι με την ακούσια ειρωνική επωνυμία Ζωντανή Ιταλία πήρε ένα υπουργείο, εκείνο της Ισότητας, ενώ η επίσης μικρή ομάδα της αριστεράς Ελεύθεροι και Ίσοι επιβεβαίωσε τον προηγούμενο υπουργό Υγείας Ρομπέρτο Σπεράντζα. Οι Ελεύθεροι και Ίσοι δεν επικαλέστηκαν ανοιχτά το γεγονός πως ο μοναδικός υπουργός τους έδωσε καλά δείγματα γραφής σε περίοδο πανδημίας, σίγουρα όμως αυτός είναι ο λόγος που οι ουκ ολίγοι διαφωνούντες της ομάδας, δεν θέλησαν να αρχίσουν αμέσως τις εχθροπραξίες με τον Ντράγκι.

Τα μεγαλύτερα κόμματα, το Δημοκρατικό Κόμμα και η Λέγκα, πήραν τρία υπουργεία έκαστον. Τρία πήρε και το Forza Italia του Μπερλουσκόνι, παρότι τα ποσοστά του δεν ξεπερνούν το 5%. Όσο για τη Λέγκα, αξίζει να υπογραμμιστούν με θαυμασμό οι ακροβατικές ικανότητες του Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος έκανε ένα γρήγορο άλμα και από “σοβρανιστής”, δηλαδή οπαδός της εθνικής κυριαρχίας κι εχθρός της Ευρώπης, μετατράπηκε μέσα σε λίγες ώρες σε “υπεύθυνο ευρωπαϊστή”, ο οποίος σύντομα θα ζητήσει να ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, μαζί με τον ομοϊδεάτη του Όρμπαν.

Τέσσερα τα υπουργεία του Κινήματος Πέντε Αστέρων, που διαθέτει τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα. Η πορεία του Κινήματος προς τη συμμετοχή στην κυβέρνηση δεν ήταν καθόλου εύκολη. Ο “θεματοφύλακας” Μπέπε Γκρίλο αναγκάστηκε να τρέξει στη Ρώμη και να ασκήσει έντονη πίεση στην κοινοβουλευτική ομάδα. Αυτό όμως δεν αρκούσε και τελικά τα μέλη του Κινήματος εκλήθησαν να εκφραστούν επί του θέματος ψηφίζοντας στη διαδικτυακή πλατφόρμα Ρουσώ.

Η “πεντάστερη” ψήφος

Μια ψηφοφορία με πολλά σκοτεινά σημεία. Η ιδιοκτήτης της πλατφόρμας, ο επιχειρηματίας Ντάβιντε Καζαλέτζο, είναι στα δικαστήρια με το Κίνημα Πέντε Αστέρων, διεκδικώντας μισθώσεις που δεν του καταβλήθηκαν. Όταν ο Καζαλέτζο κατέθεσε τα ερωτήματα για την ψηφοφορία, ο Γκρίλο επενέβη και του τα διέγραψε. Το κομψό και εντελώς ουδέτερο ερώτημα που τελικά ετέθη στα μέλη του Κινήματος ήταν το εξής: «Συναινείς να στηρίξει το Κίνημα μια τεχνοκρατική-πολιτική κυβέρνηση που να διαθέτει έναν υπέρ-υπουργό Οικολογικής Μετάβασης και που θα διασώσει τα κυριότερα επιτεύγματα του Κινήματος, από κοινού με τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις που υποδεικνύει ο εντολοδόχος πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι;».

Τελικά συμμετείχαν στην ψηφοφορία 74.537 εγγεγραμμένα μέλη και η συμμετοχή στην κυβέρνηση Ντράγκι κέρδισε με το 59%. Το αποτέλεσμα όμως είναι έντονα αμφισβητήσιμο και μια ομάδα βουλευτών και γερουσιαστών του Κινήματος μελετά το ενδεχόμενο να αποσχιστεί. Άλλοι παραμένουν στο Κίνημα αλλά ζητούν να επαναληφθεί η ψηφοφορία.
Τελικά ο υπέρ-υπουργός Οικολογικής Μετάβασης είναι ο τεχνοκράτης Ρομπέρτο Τσινγκολάνι, φυσικός, επικεφαλής του τομέα τεχνολογίας και ανανέωσης του κρατικού βιομηχανικού Ομίλου Leonardo, ειδικευμένου στην παραγωγή οπλικών συστημάτων. Ο,τι πρέπει για τη σωτηρία του περιβάλλοντος.

Να τελειώσουμε αυτό το σύντομο σημείωμα με την παρατήρηση πως αν ο Μασιμιλιάνο Τσεντσέλι ήταν ακόμη ζωντανός, κατά πάσα πιθανότητα θα ανέκρινε την κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι. Πόσο θα κρατήσει αυτό το σχήμα είναι άλλο ζήτημα. Στις προθέσεις του, ο Ντράγκι θα παραιτηθεί όταν λήξει η θητεία του προέδρου Ματαρέλα, στα τέλη Ιανουαρίου 2022, ώστε να υποβάλει ο ίδιος υποψηφιότητα για το προεδρικό Κυρηνάλιο Μέγαρο. Άλλο όμως τι σχεδιάζει ο Ντράγκι και άλλο τι πραγματικά θα συμβεί.