Ο παράγοντας-κλειδί των εκλογών στην Τουρκία

Το ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ήρθε στην εξουσία το 2002 στην Τουρκία υποστηριζόμενο και από πολλούς θρησκευόμενους Κούρδους, οι οποίοι πίστεψαν στις υποσχέσεις Ερντογάν ότι θα λύσει το κουρδικό με ειρηνικά μέσα και θα αναγνωρίσει τα δικαιώματα αυτής της τεράστιας πληθυσμιακής ομάδας της Ανατολίας. Για αρκετά χρόνια το ΑΚΡ ουσιαστικά εξαπατούσε τους Κούρδους ψηφοφόρους με ψεύτικες υποσχέσεις, προκειμένου να παίρνει τις ψήφους τους. Άλλωστε το πολιτικό Ισλάμ ήταν το μοναδικό τουρκικό πολιτικό ρεύμα που κατάφερνε να παίρνει ψήφους από τους θρησκευόμενους σουνίτες Κούρδους. Οι κεμαλιστές ποτέ δεν το κατάφεραν.

Έτσι, στρατηγικός στόχος του κράτους και του ΑΚΡ ήταν η αποδυνάμωση του ΡΚΚ και της πολιτικής έκφρασής του, του κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), το οποίο οι κρατικές αρχές έβλεπαν να ενισχύεται μέσα στην κοινωνία. Ακόμα και οι μυστικές διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν με το ΡΚΚ και η άτυπη κατάπαυση πυρός αποτέλεσαν τακτικό ελιγμό του κράτους που είχε ως κύριο στόχο να καθυστερήσει την ουσιαστική και οριστική λύση του προβλήματος. Ήλπιζε στη σταδιακή αποξένωση του κουρδικού πληθυσμού από το ΡΚΚ και το HDP και στην απορρόφηση των κουρδικών ψήφων από το ισλαμικό και το κεμαλικό κόμμα.

Το τουρκικό κράτος ποτέ δεν είδε με καλό μάτι την ανάδυση ενός αυτόνομου κουρδικού πολιτικού δρώντα στο πολιτικό σύστημα της χώρας, επειδή θεωρούσε ότι απειλείται η κρατική ιδεολογία, ο κεμαλικός εθνικισμός, η ενότητα και η ασφάλεια της χώρας. Επομένως, πάγια επιδίωξη των τουρκικών κρατικών αρχών ήταν η περιθωριοποίηση αυτού του μεγάλου κοινωνικοπολιτικού κινήματος, το οποίο αν αφηνόταν να δράσει ελεύθερα σε λίγα χρόνια θα αποτελούσε το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα του τουρκικού Κοινοβουλίου.

Κι αυτό, επειδή θα λάμβανε υποστήριξη και από φιλελεύθερους δυτικότροπους Τούρκους, καθώς και από μεγάλα τμήματα της αλεβίτικης νεολαίας. Οι Αλεβίτες είναι πολυάριθμη θρησκευτική κοινότητα στην Τουρκία, η οποία διαφοροποιείται ποιοτικά από τους σουνίτες. Αν σε αυτό προσθέσουμε και τις κρατικές προβλέψεις για δημογραφικές ανατροπές υπέρ των Κούρδων τις επόμενες δεκαετίες, θα διαπιστώσουμε ότι το τουρκοσουνιτικό πολιτικό και κρατικό κατεστημένο κατακλύσθηκε από πανικό.

Η διάψευση των προσδοκιών

Το (φιλο)κουρδικό HDP συνιστούσε μείζονα απειλή για το κατεστημένο πολιτικό σύστημα, ισλαμιστές και κεμαλικούς, το οποίο μέχρι τότε ενσωμάτωνε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Αν το κουρδικό κόμμα αφηνόταν ελεύθερο να συνεχίσει την δραστηριότητά του, τότε ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι πολύ σύντομα θα συμμετείχε σε κυβέρνηση συνασπισμού πιθανόν με το ισλαμικό κόμμα, ενώ η ψήφιση πολλών νομοσχεδίων θα εξαρτώνταν από την ψήφο των βουλευτών του HDP.

Επιπρόσθετα, θα συμμετείχε και στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, αλλά και στη διοίκηση κρίσιμων κρατικών θεσμών από την άμυνα και τις μυστικές υπηρεσίες μέχρι τα υπουργεία Ενέργειας και Παιδείας. Οι ιθύνοντες κατανόησαν πως σε μια τέτοια περίπτωση θα έπρεπε να μοιραστούν την εξουσία του κράτους με τον θανάσιμο εχθρό τους, τον Κούρδο ηγέτη Αμπντουλάχ Οτσαλάν και τα χιλιάδες στελέχη του. Έτσι η Τουρκία θα «έπεφτε» εκ των έσω.

Όμως οι προσδοκίες του τουρκικού κράτους για αποδυνάμωση του HDP και του ΡΚΚ διαψεύστηκαν οικτρά. Τίποτα από τα δύο δεν συνέβη και οι φόβοι του βαθέος κράτους άρχισαν να επιβεβαιώνονται. Ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του κουρδικού και όχι μόνο πληθυσμού της Τουρκίας άρχισαν να εμπνέονται και να υποστηρίζουν πολιτικά και εκλογικά το HDP.

Το αποκορύφωμα αυτής της ανόδου ήταν οι γενικές εκλογές του 2015 όπου το εν λόγω κόμμα έφτασε να λάβει 13% των ψήφων και να στείλει στο κοινοβούλιο 79 βουλευτές από 26 διαφορετικούς νομούς. Η εκλογική αυτή επιτυχία σήμανε γενικό συναγερμό στις κρατικές αρχές, οι οποίες διέκοψαν τις ειρηνευτικές συνομιλίες και ξεκίνησαν τις προβοκάτσιες και τον πόλεμο εναντίον του κουρδικού κινήματος και της κοινωνικής του βάσης.

Οι εκλογές της Κυριακής

Με αφορμή και το αμφιλεγόμενο πραξικόπημα του 2016, εκκαθαρίστηκαν από τον κρατικό μηχανισμό και στελέχη που ήταν υπέρ της ειρηνικής επίλυσης του Κουρδικού προβλήματος και του εκδημοκρατισμού της χώρας. Έτσι επικράτησε η παραδοσιακή σχολή σκέψης στην επίλυση του ακανθώδους προβλήματος, αυτή της μαζικής στρατιωτικής βίας και καταστολής. Δηλαδή το τουρκικό κράτος επέστρεψε στις «εργοστασιακές του ρυθμίσεις». Τα υπόλοιπα μέχρι σήμερα είναι γνωστά σε όλους.

Το τουρκικό πολιτικό σύστημα αυτή την στιγμή είναι απολύτως ελεγχόμενο από το κράτος. Από την μια πλευρά έχουμε μια συμμαχία του εθνικιστικού ισλαμικού ΑΚΡ με την ναζιστικού τύπου ακροδεξιά του Μπαχτσελί. Από την άλλη έχουμε συμμαχία του παραδοσιακού, κρατικιστικού εθνικιστικού κεμαλικού CHP, με τους πανισλαμιστές του Καραμολάογλου, γνήσιους απογόνους του Ερμπακάν, και την εξίσου ναζιστικού τύπου Ακροδεξιά της Μεράλ Άκσενερ. Το (φιλο)κουρδικό HDP, το μόνο δημοκρατικό κόμμα στην Τουρκία, αφέθηκε εκτός συμμαχιών. Όλοι επιχειρούν να πάρουν τις ψήφους των Κούρδων ψηφοφόρων και να τους ενσωματώσουν στο παραδοσιακό πολιτικό σύστημα.

Το κρίσιμο ζήτημα, λοιπόν, των επερχόμενων εκλογών της 24ης Ιουνίου για το τουρκικό κράτος και τις πολιτικές του βιτρίνες, ισλαμιστές και κεμαλιστές, είναι η αποτροπή εισόδου του HDP στο Κοινοβούλιο. Για να συμβεί αυτό, το συγκεκριμένο κόμμα πρέπει να λάβει ποσοστό μικρότερο του 10%. Σε αυτή την περίπτωση το πρώτο κόμμα, δηλαδή το ερντογανικό ΑΚΡ θα ενισχυθεί με 79 βουλευτές!

Ανοίγματα που μένουν στα λόγια

Έτσι θα προχωρήσουν απρόσκοπτα οι σχεδιασμοί για πλήρη μετατροπή του πολιτικού συστήματος σε προσωποπαγές προεδρικό, με την κεφαλή του κράτους να έχει δικτατορικού τύπου εξουσίες. Θα έχουν κυριαρχήσει οι δυνάμεις της κεμαλικής και ισλαμικής δεξιάς και ακροδεξιάς. Γι’ αυτό άλλωστε βλέπουμε να γίνονται λεκτικά ανοίγματα προς τους Κούρδους ψηφοφόρους από τον κεμαλιστή υποψήφιο Μουχαρέμ Ιντζέ, αλλά και από τον παραδοσιακό ισλαμιστή υποψήφιο Τεμέλ Καραμολάογλου.

Όμως αυτά τα ανοίγματα είναι ψηφοθηρικού χαρακτήρα και πάντοτε μένουν στα λόγια. Αντί η Τουρκία να εκδημοκρατίσει το πολιτικό της σύστημα περαιτέρω με ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αυτόνομες περιφέρειες κλπ, επιλέγει τον δρόμο του πλήρους συγκεντρωτισμού, του αυταρχισμού και της βίας δίχως τέλος.

Πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι το κράτος θα προβεί σε εκτεταμένες νοθείες και άλλες παρεμβάσεις για να φέρει το επιθυμητό εκλογικό αποτέλεσμα. Οι εκλογές αυτές δεν θα είναι δίκαιες και νομιμοποιημένες μιας και διεξάγονται υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης, βίας και μαζικών διώξεων. Δεν είναι τυχαίο ότι κορυφαίο στέλεχος του ισλαμικού ΑΚΡ δήλωσε πως πρέπει από τώρα όλοι να δεσμευτούν ότι θα δεχθούν το εκλογικό αποτέλεσμα!

Οι αλλαγές στον εκλογικό νόμο που επέβαλε ο Ερντογάν στοχεύουν στο να βάλουν στη Βουλή κόμματα του ισλαμικού και του κεμαλικού χώρου μόνον, περιθωριοποιώντας την μόνη ουσιαστική αντιπολίτευση, το (φιλο)κουρδικό HDP. Δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο ότι οι κρατικοί σχεδιασμοί θα φέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Το HDP, με βάση τις δημοσκοπήσεις τουλάχιστον, υπερβαίνει το 10% και μπαίνει στη Βουλή. Όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα δεν θα πρέπει μετά τις εκλογές να αναμένουμε σταθεροποίηση της Τουρκίας.