Ο πόλεμος της προπαγάνδας – Και τί δεν έχουμε ακούσει…

Και τι δεν ακούσαμε αυτές τις ημέρες! Αναλυτής του περιώνυμου Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (Dov S. Zakheim του αμερικανικού CSIS) επιχειρηματολόγησε σοβαρά ότι ο Ερντογάν πρέπει να είναι υποψήφιος για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης επειδή “επέβλεψε” τη συμφωνία Ρωσίας-Ουκρανίας για την εξαγωγή των σιτηρών. Ούτε λόγος για το κίνητρο του Πούτιν να προσφέρει μια επιτυχία στον Τούρκο πρόεδρο με στόχο να τον διατηρήσει σε απόσταση από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Κι όλα αυτά, ωραιοποιώντας σκανδαλωδώς τη γενικότερη εξωτερική πολιτική του, επιλέγοντας γενικόλογους επιθετικούς προσδιορισμούς για να την περιγράψει, όπως «επιθετικές και ασυνεπείς» (aggressive and inconsistent). Στον απόηχο της συμφωνίας, εξελίσσεται πάλι ο πόλεμος της προπαγάνδας.

Από την άλλη, εάν τους πιστέψουμε, ο Ρώσος πρόεδρος και ο στενός του κύκλος ετοιμάζονται να εγκαταλείψουν τη Ρωσία και να μεταβούν στη Συρία, μέσω Τουρκίας, εάν ηττηθεί στην Ουκρανία, καθώς η κατάσταση στο Ντονμπάς γι’ αυτόν παραμένει στάσιμη (σ.σ. τί κι αν ελέγχει το 100% του Λουγκάνσκ και το 60% του Ντονιέτσκ), αλλά και διότι η αντεπίθεση των Ουκρανών στη Χερσώνα πάει τόσο καλά, που απειλεί τις ρωσικές δυνάμεις με εκδίωξη!

Αυτή η… υπέροχη μείξη αμφιλεγόμενων κινήτρων αρθρογραφίας με καθαρή παραπληροφόρηση είναι οι προπαγανδιστικές ρουκέτες, με τις οποίες βομβαρδίζονται σε καθημερινή βάση οι δυτικές κοινωνίες. Ο καλός και ο κακός! Λες κι ανακαλύπτουν το φαινόμενο του πολέμου στην ανθρώπινη ιστορία μόλις τώρα, τα Μίντια –ένθεν κακείθεν– παίζουν με συνέπεια το παιχνίδι της προπαγάνδας, προβάλλοντας ακόμα και προφανείς παραλογισμούς.

Στα ανωτέρω –πάντα στην ειδησεογραφία αυτών των ημερών– έρχεται να προστεθεί η παρέμβαση ενός κορυφαίου (Ivy League) πανεπιστημίου των ΗΠΑ, του Yale, το οποίο επιχείρησε να στοιχειοθετήσει την εκτίμηση ότι οι δυτικές κυρώσεις έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στη ρωσική οικονομία. Η στράτευση των κοινωνιών πίσω από τις επιλογές των κυβερνήσεών του, ιδίως όταν το διακύβευμα είναι πόλεμος, είναι κρίσιμης σημασίας. Μέρος αυτής της διαδικασίας είναι η τροφοδότηση της κοινωνίας με “ειδήσεις ελπίδας” ότι οι στόχοι θα επιτευχθούν, παράλληλα με τις αντίστοιχες “ειδήσεις” πλήρους απαξίωσης του αντιπάλου, κυρίως της ηγεσίας του.

Ο πόλεμος της προπαγάνδας

Πρόκειται για ένα παιχνίδι, στο οποίο εμπλέκονται και οι δυο –άμεσα ή έμμεσα– εμπόλεμες πλευρές στην Ουκρανία. Μια ματιά στην ειδησεογραφία των τελευταίων μηνών είναι εξόχως αποκαλυπτική για τον βαθμό στράτευσης των Μίντια στη διασπορά ειδήσεων, είτε απροκάλυπτα ψευδών είτε τέτοιων που αντιπροσωπεύουν τη μισή αλήθεια. Αυτή η τελευταία, σύμφωνα με γνωστή ελληνική ρήση, ενίοτε είναι χειρότερη από το ψεύδος, διότι μπορεί να παραπλανήσει ευκολότερα.

Καθώς η κάθε πλευρά θέτει σημαντικά εμπόδια στην ελεύθερη πρόσβαση στα Μίντια της άλλης πλευράς, ανταλλάσσοντας κατηγορίες περί παραπληροφόρησης, αναγκαστικά θα περιοριστούμε σε αμφιλεγόμενες ειδήσεις που μεταδίδονται από κρατικά και μη κρατικά ειδησεογραφικά πρακτορεία. Τα ρωσικά fake news και ο επικοινωνιακός πόλεμος είναι γενικά πιο χοντροκομμένος και λιγότερο πιστευτός. Βέβαια, αξιοποιεί με μαεστρία πραγματικές ειδήσεις δυτικών Μίντια για να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό περί ηθικής παρακμής της Δύσης, στοχεύοντας στο ευάριθμο συντηρητικό ακροατήριο των δυτικών κοινωνιών. Επιχειρεί να το κινητοποιήσει, είτε για να απορροφήσει μέρος της αρνητικής δημοσιότητας για τη Ρωσία είτε για να αποσταθεροποιήσει εκλογικά τις δυτικές κυβερνήσεις.

Ας θυμηθούμε μερικά δημοσιογραφικά “διαμάντια” που άκριτα αναπαράχθηκαν από τα δυτικά Μίντια, των ελληνικών συμπεριλαμβανομένων. Είναι απλά αδύνατο να συνοδευτούν όλα από παραπομπές – ενεργούς συνδέσμους.

• Η Ρωσία έχει χάσει στην Ουκρανία άνω του 30% των δυνάμεών της!
• Οι Ρώσοι απήγαγαν 210.000 παιδιά, μεταφέροντάς τα εντός ρωσικής επικράτειας!
• Απώλειες 1.500 Ρώσων στρατιωτών σε επιχείρηση διέλευσης ποταμού στην Ουκρανία, με πλάνα από μια σπασμένη γέφυρα και λίγα κατεστραμμένα οχήματα. Στοιβαγμένοι σε τρένα-ψυγεία οι νεκροί Ρώσοι, με τους συμπατριώτες τους να αρνούνται να τους παραλάβουν!
• Εκατοντάδες ρωσικά άρματα που έπεσαν σε ενέδρα και εξουδετερώθηκαν, χωρίς να υπάρχει ικανός αριθμός φωτογραφιών. Λογικά οι Ουκρανοί θα είχαν βγάλει φωτογραφία για κάθε ρωσικό άρμα, με σκοπό να αποδείξουν το κατόρθωμά τους και να την χρησιμοποιήσουν επικοινωνιακά.
• Ας μην πιάσω καν τη “σφαγή στην Μπούτσα”, η οποία δείχνει ανεξήγητα να λησμονήθηκε για τη βαρύτητα του καταγγελλόμενου εγκλήματος.
• Επί μακρό χρονικό διάστημα, σχεδόν επί καθημερνής βάσης, υπάρχει “ιατρικό δελτίο” του Βλαντίμιρ Πούτιν. Καρκίνος διαφόρων μορφών και σταδίων, Πάρκινσον, άνοια, σχιζοφρένεια και λίγα χρόνια ζωής. Η κατάσταση είναι τόσο δύσκολη που βλέπουμε να βγαίνουν σωσίες!
• “Ειδήσεις” με στόχο να καλλιεργήσουν στη δυτική κοινή γνώμη την πεποίθηση ότι Ρώσος στρατιώτης ίσον εγκληματίας και χωρίς αισθήματα. Παρατούν τους τραυματισμένους συμπολεμιστές τους εκεί που χτυπήθηκαν να πεθάνουν σαν τα σκυλιά και δεν μεταφέρουν καν τα πτώματα των νεκρών τους.
• Οι Ρώσοι στρατιώτες διαπράττουν βιασμούς και το λένε τηλεφωνικά στις γυναίκες τους, οι οποίες… χαίρονται και τους λένε να προσέχουν μόνον μην κολλήσουν κάποιο αφροδίσιο νόσημα! Και φυσικά, οι συνομιλίες αυτές υπεκλάπησαν και αναπαράχθηκαν από τα γνωστά βρετανικά Μίντια, που παράλληλα έβλεπαν Ρώσους σαμποτέρ να πλήττουν βρετανικές υποδομές!
• Παραμένοντας σε… σεξουαλικό κλίμα, την τιμητική της είχε και η ανάσυρση κάθε λογής πιπεράτης “είδησης” για τις εξωσυζυγικές σχέσεις της ρωσικής ηγεσίας, την πολυτελή διαβίωση των κυριών και τα εξώγαμα τέκνα καθενός!

Ανταγωνισμός Πεκίνου-Μόσχας

Προφανώς η καταγγελία της αυθαίρετης –συχνά σε βαθμό γελοιότητας– δυτικής προπαγάνδας δεν συνιστά συγχωροχάρτι για τον βίο και την πολιτεία της αμαρτωλής ρωσικής ηγεσίας. Ούτε φυσικά άρνηση των αγριοτήτων κυρίως των ισλαμιστών Τσετσένων, που ο πιστός Ορθόδοξος Πούτιν έστειλε στην ομόδοξη Ουκρανία. Και εκεί, βέβαια, επέδειξαν πανομοιότυπη συμπεριφορά με τη γνωστή από άλλα πολεμικά μέτωπα, στα οποία ενεπλάκησαν.

Στόχος είναι να αναδειχθεί ο προπαγανδιστικός χειρισμός των εξελίξεων του πολέμου επί τόσους μήνες, ενώ το στρατηγικό διακύβευμα είναι κολοσσιαίο. Η Ουκρανία είναι ήδη μια ακρωτηριασμένη και ημικατεστραμμένη χώρα. Όπως απέδειξαν τα γεγονότα, η ρωσική οικονομία, όσο σκληρά και να πληγεί, δεν θα καταρρεύσει. Το δε ενδεχόμενο ανακτορικού πραξικοπήματος στη Μόσχα, αν και δεν μπορεί θεωρητικά να αποκλειστεί, δεν στηρίζεται ούτε εμμέσως σε υπαρκτά στοιχεία. Είναι ανόητο, λοιπόν, η Δύση να στηρίξει την πολιτική της σε αυτό το ενδεχόμενο.

Το βέβαιο είναι ότι με τον πόλεμο στην Ουκρανία πλήττεται η ικανότητα της Ρωσίας να αντιδρά με τον ίδιο τρόπο σε μέτωπα στον περίγυρό της, γεγονός που διευκολύνει την αποκατάσταση της δυτικής πρόσβασης σε χώρες από τις οποίες είχε επί της ουσίας εκδιωχθεί. Επειδή αυτό αφορά κυρίως την Κεντρική Ασία, δεν είναι διόλου βέβαιο ποια θα είναι η επιλογή των Κινέζων που επίσης ανταγωνίζονται τους Ρώσους στην περιοχή. Για ποιον λόγο να επιλέξουν τη Δύση ως τοπικό αντίπαλο αντί για τον ελεγχόμενο ανταγωνισμό Πεκίνου-Μόσχας; Αυτό προφανώς αφορά το γνωστό επιχείρημα ότι η δυτική πολιτική έναντι της Ρωσίας, φέρνει τη ρωσική και την κινεζική ηγεσία πιο κοντά.

Αβεβαιότητες

Την επόμενη ημέρα φαίνεται να διαμορφώνεται μια νέα, ιδιότυπη κατάσταση διπολισμού, η οποία θα έχει κυρίως οικονομικά χαρακτηριστικά. Η παγκοσμιοποίηση όπως τη γνωρίζαμε δεν θα παραμείνει ίδια, αν και το εύρος των αλλαγών δεν είναι ακόμα δυνατόν να εκτιμηθεί. Επίσης, οι “αδέσμευτοι” του νέου Ψυχρού Πολέμου (π.χ. οι χώρες του Κόλπου και η Ινδία) είναι εξαιρετικά ισχυροί και θα παίξουν καθοριστικό ρόλο και στο στρατιωτικό μέρος της εξίσωσης.

Οι αβεβαιότητες είναι πάρα πολλές. Η Ελλάδα όφειλε να κινείται πολύ πιο προσεκτικά, χωρίς φυσικά να τίθεται υπό αμφισβήτηση ο δυτικός της προσανατολισμός και η ξεκάθαρη θέση αρχής εναντίον στρατιωτικής εισβολής, από οπουδήποτε κι αν πραγματοποιείται. Η Ελλάδα όφειλε να διαβάσει την κατάσταση στρατηγικά, προβάλλοντας σε βάθος χρόνου σενάρια δυνητικών συνεπειών.

Η ανάπτυξη σχέσεων στρατηγικής εμβέλειας με σειρά χωρών όπως η Γαλλία, το Ισραήλ, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία και η Ινδία, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Θα πρέπει να προστατευθούν σαν κόρη οφθαλμού και να μην πληγούν από την επικράτηση της πεποίθησης ότι στο τέλος η χώρα θα πράξει αυτό που επιλέξει η Ουάσινγκτον. Η μεταβατική κατάσταση  στην οποία βρίσκεται η αρχιτεκτονική ασφαλείας ολόκληρου του πλανήτη, θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει ακόμα και σε μεγάλη στρατιωτική σύρραξη, η οποία θα μπορούσε να κλιμακωθεί κάθετα, εμπλέκοντας όλον τον πλανήτη, προτού οδηγηθούμε σε μια νέα Γιάλτα.

Αυτή την κατάσταση η Τουρκία είχε εμφανώς αποκωδικοποιήσει εγκαίρως τόσο όσον αφορά τους κινδύνους όσο και τις ευκαιρίες. Προετοιμάζεται, λοιπόν, επί χρόνια για το πως θα κινηθεί. Η ανασφάλεια και ο μεγαλοϊδεατισμός του καθεστώτος Ερντογάν, που ευτυχώς για την Ελλάδα το οδήγησε σε κεφαλαιώδη σφάλματα υπερεκτίμησης της τουρκικής ισχύος, τελικά περιγράφεται από τη γνωστή αποστροφή του ίδιου του Ερντογάν: «Η Τουρκία ή θα χάσει ή θα κερδίσει εδάφη…»