Ο πόλεμος των υδάτων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και ο ρόλος της Τουρκίας

Μία σημαντική πτυχή του δεύτερου πολέμου του Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι ο έλεγχος των υδάτων, που συνεχίζει να αποτελεί σημείο έντασης μεταξύ  Αρμενίας και  Αζερμπαϊτζάν. Επιπλέον, η γεωπολιτική των υδάτων στον Καύκασο περιλαμβάνει και την Τουρκία καθώς έχει τον έλεγχο δύο ποταμών που διαχέονται στην παραπάνω περιοχή.

Η συνθηκολόγηση της Αρμενίας με το νικητή του πολέμου Αζερμπαϊτζάν, δεν συμπεριέλαβε και όλες τις παραμέτρους  του παράγοντα νερού, αν και το Μπακού ανακατέλαβε περιοχές με σημαντικούς υδάτινους πόρους. Επισημαίνεται, ότι το Αζερμπαϊτζάν εξαρτάται πολύ περισσότερο  από το νερό από ότι η Αρμενία.

Το Αζερμπαϊτζάν επανάκτησε όλα τα εδάφη που κατείχαν οι αρμενικές δυνάμεις από τον πρώτο πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (δεκαετία ’90). Σε αυτά περιλαμβάνονται το Kελμπατζάρ, πηγή των ποταμών Τάρταρ και Χακάρι καθώς και δύο σημαντικοί παραπόταμοι των ποταμών Κούρα και Αράς. Τα ποτάμια αυτής της περιοχής, έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις συγκρούσεις μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν.

H στάθμη του νερού στα ποτάμια έχει μειωθεί εξαιτίας της αυξανόμενης χρήσης νερού για τη γεωργία, των παρατεταμένων ξηρασιών και της κατασκευής δεξαμενών.  H ποσότητα νερού στα ποτάμια του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας προβλέπεται να έχει  μειωθεί κατά 11,9% έως το 2030 και το ποσοστό μπορεί να αυξηθεί στο 37,8%  έως το 2100

Οι υδάτινοι πόροι του Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι σημαντικοί για το Αζερμπαϊτζάν καθώς αποτελούν πηγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Εκτιμά πως η χρήση της μπορεί να μειώσει την εγχώρια κατανάλωση φυσικού αερίου και να απελευθερώσει περισσότερες ποσότητες για εξαγωγή του προς την ενεργειακή αγορά. Το φυσικό αέριο αντιπροσωπεύει τώρα το 82% του μίγματος με την ηλεκτρική ενέργεια του Αζερμπαϊτζάν, που καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες του.

Υδάτινοι πόροι

Το Αζερμπαϊτζάν εξαρτάται, σε αντίθεση από την Αρμενία, από τους ποταμούς Κούρα-Αράς για το 70% του πόσιμου νερού του και το 75% αυτού προέρχεται εκτός των συνόρων. Το Αζερμπαϊτζάν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους υδάτινους πόρους που προέρχονται από ποταμούς που πηγάζουν από άλλες χώρες.

Όμως, η Αρμενία εξαρτάται από την Τουρκία, στενό σύμμαχο του Αζερμπαϊτζαν, καθώς οι ποταμοί Κούρα και Αρας, πηγάζουν από αυτήν και εκβάλλουν στον Καύκασο. Η Τουρκία έχει κατασκευάσει φράγματα που παρακρατούν μεγαλύτερη ποσότητα νερού, γεγονός λειτουργεί σε βάρος των κρατών του Καύκασου.

Η κυβέρνηση της Άγκυρας έχει επίσης αυξήσει σημαντικά τις προσπάθειές της για την κατασκευή φραγμάτων στο ποταμό Άρας. Σε σύγκριση με τα έργα στον ποταμό Κούρα, η Τουρκία έχει κατασκευάσει μεγαλύτερο αριθμό φραγμάτων στο Άρας, αν και μικρότερης χωρητικότητας. Από το 2012 έως το 2014, κατασκεύασε έξι υδροηλεκτρικούς σταθμούς στον Άρας και έχει στα σχέδιά της άλλους οκτώ.

Ο ρόλος της Τουρκίας

Η γεωπολιτική των υδάτων στον Καύκασο συνεχίζει να επηρεάζει τις εύθραυστες ισορροπίες μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, καθώς το νερό εξελίσσεται στο πολυτιμότερο αγαθό. Το Μπακού επενδύει στους υδάτινους πόρους του Ναγκόρνο Καραμπάχ και ενδέχεται καθώς υπερτερεί στρατιωτικά να επιδιώξει να ελέγξει και άλλους, με άσκηση πίεσης προς την Αρμενία.

Η Τουρκία  από την πλευρά της, αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα στον πόλεμο των υδάτων. Επειδή ελέγχει τη ροή δύο βασικών ποταμών έχει δυνατότητα να τη χρησιμοποιήσει ως μοχλούς πίεσης απέναντι στην Αρμενία για να πιέσει καταστάσεις, ειδικά τώρα που αρχίζει η διαδικασία προσέγγισης των δυο κρατών.  Επιπλέον, η τουρκική πολιτική των υδάτων στον Καύκασο και δη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχει και παρενέργειες πάνω στο στενό σύμμαχο το Αζερμπαϊτζάν.