Ο πολλαπλός πράκτορας-μάνατζερ, τα άφαντα δύο δισ. και οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες

Ένας από τους πλέον καταζητούμενους ανθρώπους στον κόσμο είναι ο Γιαν Μαρσάλεκ. Ο Αυστριακός μάνατζερ, που ενδέχεται να έχει συνεργαστεί με διάφορες μυστικές υπηρεσίες, εξαφανίστηκε μετά την αιφνίδια κατάρρευση της εταιρείας Wirecard AG στη Γερμανία. Τώρα αναζητείται από διάφορες δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών για τις σχέσεις που διατηρούσε με την Ρωσία.

Η εταιρεία που διαχειριζόταν, η γερμανική Wirecard, κατέρρευσε μέσα σε μια μια νύχτα τον Ιούνιο 2020, όταν ελεγκτές ανέφεραν μια τρύπα σχεδόν 2 δισ. ευρώ στον ισολογισμό της. Η τρύπα ήταν το αποτέλεσμα της αναγνώρισης ότι ένα ίδιο ποσό, που πιστευόταν ότι βρισκόταν σε τραπεζικούς λογαριασμούς τρίτων στην Ανατολική Ασία (αποτελούσε κόμβο κωδικοποίησης και επεξεργασίας της Wirecard) στην πραγματικότητα δεν υπήρχε.

Ο Μαρσάλεκ, ο οποίος είχε εργαστεί ως γενικός διευθυντής επιχειρήσεων της Wirecard από το 2010 και ήταν αποκλειστικά υπεύθυνος για τις ασιατικές δραστηριότητες της εταιρείας, φάνηκε τελευταία φορά να πηγαίνει στη Μανίλα των Φιλιππίνων, πριν εξαφανιστεί. Μια έρευνα από τους Financial Times αποκάλυψε ότι το αρχείο εισόδου του στις Φιλιππίνες είχε πλαστογραφηθεί, πιθανώς από υπηρεσία πληροφοριών. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο Μαρσάλεκ βρίσκεται τώρα υπό ρωσική προστασία.

Άλλες αναφορές υποδηλώνουν ότι μπορεί να είχε εργαστεί για αρκετές υπηρεσίες πληροφοριών ταυτόχρονα πριν από την εξαφάνισή του. Υπάρχει πληροφορία ότι ήταν πληροφοριοδότης και της αυστριακής Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος και της Αντιτρομοκρατίας (BVT). Εν τω μεταξύ, η τοποθεσία διαμονής του παραμένει άγνωστη.

Στις 18 Ιουνίου 2020 ο Μαρσάλεκ απολύθηκε και είπε σε συναδέλφους του ότι πήγαινε στις Φιλιππίνες για να βρει τα δισεκατομμύρια που έλειπαν, προκειμένου να αποδείξει την αθωότητά του. Οι κρατήσεις αεροπορικών εταιρειών και τα αρχεία μετανάστευσης έδειξαν ότι είχε φτάσει στη Μανίλα στις 23 Ιουνίου και στη συνέχεια έφυγε προς την Κίνα. Έρευνα που πραγματοποίησαν οι αρχές των Φιλιππίνων έδειξε ότι το ταξίδι ήταν παραπλάνηση και ότι τα αρχεία μετανάστευσης είχαν πλαστογραφηθεί για λογαριασμό του. Έκτοτε, οι γερμανικές και αυστριακές αρχές έχουν εκδώσει εντάλματα για την σύλληψή του για κατηγορίες απάτης και υπεξαίρεσης.

Τι είναι γνωστό μέχρι τώρα

Η πτώση της Wirecard ήρθε ως αποτέλεσμα ερευνών των Financial Times που αμφισβητούσαν τη θεαματική άνοδο της εταιρείας και είχαν επισημάνει τις λογιστικές και επιχειρηματικές παρατυπίες στις ασιατικές της δραστηριότητες. Αν και για τον Μαρσάλακ έχει εκδοθεί διεθνές ένταλμα σύλληψης, οι λόγοι που αποφεύγει τη σύλληψη μπορεί να έχουν να κάνουν και με λόγους που υπερβαίνουν το οικονομικό σκάνδαλο. Πλέον, το συγκεκριμένο πρόσωπο είναι στο στόχαστρο τριών δυτικών μυστικών υπηρεσιών, λόγω υποψίας ότι συνδέεται με ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Από το 2015, ο Μαρσάλακ επεδίωκε την ανάληψη έργων στη Λιβύη και την πραγματοποίηση επένδυσης στην εκεί εταιρεία τσιμέντου. Για τον σκοπό αυτό είχε συνεργαστεί με Ρώσους συμβούλους και Ευρωπαίους αξιωματούχους με πρόσχημα την ανθρωπιστική βοήθεια και την ανοικοδόμηση στη Λιβύη. Στην πραγματικότητα, στόχος ήταν η δημιουργία μισθοφορικής δύναμης για την προστασία εμπορικών συμφερόντων στην σπαραζόμενη από τον εμφύλιο χώρα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, σύμβουλος του Μαρσάλεκ στις δραστηριότητες στη Λιβύη ήταν ο Ρώσος Αντρέι Τσουπρίγκιν, έμπειρος στα του Αραβικού Κόσμου. Οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών πιστεύουν ότι ο Τσουπρίγκιν ήταν πρώην ανώτερος αξιωματούχος της GRU, της ρωσικής υπηρεσίας στρατιωτικών πληροφοριών.

Ο Μαρσάλεκ συνεργαζόταν με την Εταιρεία Αυστρο-Ρωσικής Φιλίας. Ο οργανισμός αυτός φέρεται να έχει λάβει διαβαθμισμένα έγγραφα από τον Μαρσάλεκ, προφανώς προερχόμενα από το υπουργείο Εσωτερικών της Αυστρίας και την μυστική υπηρεσία BVT. Διαβίβασε επίσης διαβαθμισμένες πληροφορίες και παρείχε γεωπολιτικές συμβουλές στο αυστριακό ακροδεξιό κόμμα FPÖ.

Οι σχέσεις Μαρσάλακ-Ρωσίας

Το 2017 ο Μαρσάλακ φέρεται να κομπορρημονούσε για ένα ταξίδι που είχε κάνει στα ερείπια της Παλμύρας, στη Συρία, ως φιλοξενούμενος του ρωσικού στρατού λίγο μετά την απελευθέρωση της περιοχής από το ISIS. Το 2018, είχε αποκαλύψει σε επιχειρηματικούς εταίρους του στο Λονδίνο τέσσερις διαβαθμισμένες αναφορές από τον Οργανισμό για την Απαγόρευση Χημικών Όπλων μετά την δηλητηρίαση του Σκριπάλ στο Σάλισμπερι. Είχε ισχυριστεί, επίσης, ότι είχε στη διάθεσή του την πλήρη χημική σύσταση του Νοβιτσόκ, του δηλητηρίου που κατηγορείται η GRU ότι χρησιμοποίησε στην υπόθεση Σκριπάλ.

Σύμφωνα με την (σφόδρα αντιρωσική) ιστοσελίδα Bellingcat, η οποία συνέκρινε στοιχεία των ρωσικών υπηρεσιών μετανάστευσης, ο Μαρσάλεκ ήταν συχνός επισκέπτης της Ρωσίας, με πάνω από 60 ταξίδια τα τελευταία 10 χρόνια. Ο δικός του φάκελος μετανάστευσης αριθμεί 597 σελίδες, πολύ περισσότερο από κάθε αρχείο αλλοδαπού που η ιστοσελίδα έχει εξετάσει σε περισσότερα από πέντε χρόνια ερευνών.

Το πρώτο ταξίδι στη Ρωσία έγινε το 2004, αλλά μετά από μια εξάμηνη διακοπή, άρχισε και πάλι τις επισκέψεις στη χώρα. Το 2010 όταν έγινε μέλος στο διοικητικό συμβούλιο της Wirecard τα ταξίδια πύκνωσαν. Όλα τα ταξίδια διαρκούσαν λιγότερο από 24 ώρες, με εξαίρεση μια επίσκεψη μίας εβδομάδας τον Φεβρουάριο του 2015 στο Καζάν. Από το 2016 και αργότερα χρησιμοποιούσε ναυλωμένα ιδιωτικά τζετ. Οι προορισμοί διαφοροποιήθηκαν επίσης. με πτήσεις απευθείας από διάφορες πρωτεύουσες της Ευρώπης και της Ασίας στην Αγία Πετρούπολη, στο Νίζνι Νόβγκοροντ και στο Καζάν.

Δέκα διαβατήρια και μπλεξίματα με την FSB

Ένα ταξίδι ξεχωρίζει. Στις 29 Σεπτεμβρίου 2016 ο Μαρσάλεκ πέταξε από το Μόναχο στη Μόσχα στις 1:55′ π.μ., μόνο για να αναχωρήσει για την Αθήνα στις 7:58 το ίδιο πρωί. Την επόμενη μέρα πέταξε από την Ελλάδα, αυτή τη φορά προς την Αγία Πετρούπολη, όπου έμεινε μόνο 5,5 ώρες, πριν απογειωθεί πάλι για την Ελλάδα, αυτή τη φορά με προορισμό την Σαντορίνη. Στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού άλλαξε τρεις φορές ιδιωτικά τζετ.

Μετά από τέσσερα σύντομα ταξίδια στις αρχές του 2017, πέταξε από το Μόναχο στη Μόσχα στις 9 Σεπτεμβρίου 2017, όπου έμεινε μια εβδομάδα. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Bellingcat, δεν του επιτράπηκε να φύγει όταν προσπάθησε. Τα αρχεία μετανάστευσης δείχνουν ότι το πρωί της 15ης Σεπτεμβρίου, στις 8:05′, η προσπάθειά του να αναχωρήσει από τη Ρωσία με ιδιωτικό τζετ απορρίφθηκε από τη συνοριακή υπηρεσία της ρωσικής μυστικής υπηρεσίας FSB, χωρίς να είναι ξεκάθαρο γιατί.

Στις 17:35′ της ίδιας ημέρας, ο Μαρσάλεκ έφυγε από τη Ρωσία, χρησιμοποιώντας ένα διαφορετικό ιδιωτικό τζετ. Αυτή ήταν η τελευταία φορά που επισκέφθηκε τη Ρωσία. Ή τουλάχιστον, η τελευταία φορά που χρησιμοποίησε το αυστριακό διαβατήριό του. Όποιος και να είναι ο λόγος που κρατήθηκε, έστω και για λίγο, υποδηλώνει ότι υπήρξε άτομο ιδαιτέρου ενδιαφέροντος για τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, ακόμη και αν είναι για λόγους ανταγωνισμού μεταξύ ρωσικών υπηρεσιών.

Μεγάλος αριθμός διαβατηρίων και φυγή στην Λευκορωσία

Τα ρωσικά αρχεία δείχνουν ότι ο Μαρσάλεκ χρησιμοποιούσε τουλάχιστον έξι διαφορετικά αυστριακά διαβατήρια και τουλάχιστον άλλα τρία από μη κατανομαζόμενη χώρα. Για τα τελευταία αυτά τα σχετικά αρχεία έχουν διαγραφεί. Πέραν αυτών φαίνεται ότι μια χώρα είχε εκδώσει διπλωματικό διαβατήριο στο όνομα του. Ειδικά σε συζήτηση με πρώην συνάδελφό του αρκετές ημέρες μετά την εξαφάνισή του, όπως ανέφερε η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt, ο Μαρσάλεκ έκανε μια περίεργη αναφορά στο ενδεχόμενο να είναι επίτιμος πρόξενος. Έχει επίσης καυχηθεί για το ότι είχε διαβατήρια από πολλές χώρες.

Όταν έμαθε για την απόλυσή του, ο Μαρσάλεκ δεν περίμενε να συλληφθεί. Εξαφανίστηκε, αφήνοντας σειρά από ψεύτικες ενδείξεις για το που μπορεί να κρύβεται. Αγόρασε αεροπορικά εισιτήρια και κάποιος στις Φιλιππίνες παραποίησε τα αρχεία. Σε διάφορες συνομιλίες μετά την εξαφάνιση με φίλους και πρώην συναδέλφους, ανέφερε ότι βρίσκεται στην Ανατολική Ασία, ή ότι πίνει κοκτέιλ σε ηλιόλουστο νησί. Σε συνομιλία με πρώην συνάδελφό του, που επίσης αναφέρει η Handelsblatt, ρωτήθηκε εάν βρισκόταν σε χώρα με «πολιτικά σταθερό περιβάλλον». Ο Μαρσάλεκ απάντησε, χαριτολογώντας: «μην ανησυχείτε, οι ίδιοι άνθρωποι έχουν την εξουσία τα τελευταία 25 χρόνια».

Και ενώ πολλοί αναζητούσαν τα ίχνη του σε χώρες της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής ή της Ασίας με μακροχρόνια καθεστώτα, κάποιος θυμήθηκε ότι στη Λευκορωσία (μόνο μια ώρα πτήσης από τη Γερμανία) ο πρόεδρος Αλεξάντερ Λουκασένκα είναι στην εξουσία τα τελευταία 25 χρόνια. Έτσι οι υπόνοιες στράφηκαν στην Λευκορωσία, η οποία έχει σύνορα με την Ρωσία και άρα θα μπορούσε να βρίσκεται στις ρωσικές βάσεις δεδομένων. To Bllingcat ισχυρίζεται ότι βρήκε αναφορά πως ο Μαρσάλεκ πέρασε τα σύνορα της Λευκορωσίας λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 19ης Ιουνίου, με πιθανή αλλαγή πτήσης στο Ταλίν της Εσθονίας.

Προς το παρόν δεν υπάρχουν παρά μόνο ενδείξεις για το που βρίσκεται, αλλά αυτό δεν είναι το πλέον ενδιαφέρον και μυστηριώδες. Τα σημεία που μένουν αναπάντητα είναι οι σχέσεις του με τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, αν είχε ή συνεχίζει να έχει σχέσεις συνεργασίας με αυτές. Επιπροσθέτως ερώτημα είναι τι ενδιαφέρονται να μάθουν οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες από τις δραστηριότητες του και την πρόσβαση του σε πολύ σημαντικές πληροφορίες.