Ο πορθητής Ερντογάν και η επίθεση στο κοσμικό κράτος

Σε μια νέα φιέστα στην Αγία Σοφία προχώρησε ο Ερντογάν, εγκαινιάζοντας ο ίδιος, με την πρώτη προσευχή την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις της διεθνούς κοινής γνώμης και υποβοηθούμενος από την ρωσική ανοχή, ο Τούρκος πρόεδρος έκανε άλλο ένα βήμα προς την ολοκλήρωση των σχεδίων του, προσβάλλοντας ένα Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και μέσω αυτού την Unesco και την διεθνή κοινότητα.

Ο Ερντογάν, ο οποίος είχε επιθεωρήσει την Πέμπτη τις απαραίτητες εργασίες, έφτασε στην Αγία Σοφία, συνοδευόμενος από τους πλέον υψηλόβαθμους  υπουργούς. Φορώντας μάσκες για την προστασία από την Covid-19, ο Τούρκος πρόεδρος και η κουστωδία του γονάτισαν πάνω σε γαλάζια χαλιά, κατά τη διάρκεια μιας τελετής που σηματοδότησε την επιστροφή της μουσουλμανικής λατρείας στο μνημείο.

Πολύ πριν την άφιξή του, είχαν σχηματιστεί ουρές στα σημεία ελέγχου γύρω  από το ιστορικό κέντρο της Κωνσταντινούπολης, όπου γινόταν ο απαραίτητος έλεγχος για να περάσουν στην περιοχή που είχε καθοριστεί ως τόπος προσευχής στην πλατεία Σουλταναχμέτ. Η τελετή άρχισε με ανάγνωση στίχων του κορανίου από τον ίδιο τον Ερντογάν και ακολούθησε το γνωστό κάλεσμα για προσευχή από τους τέσσερις μιναρέδες που βρίσκονται γύρω από την Αγία Σοφία.

Σόου Ερντογάν 

Οι αρχές είχαν ανακοινώσει ότι, εξαιτίας της πανδημίας, μόνον περίπου χίλιοι πιστοί θα μπορούσαν να προσευχηθούν στο εσωτερικό  και οι υπόλοιποι θα συγκεντρώνοντας στους εξωτερικούς χώρους. Ωστόσο, αρκετές δεκάδες ήταν εκείνοι που πάνω στον παροξυσμό παραβίασαν τον αστυνομικό κλοιό, με αποτέλεσμα να πάνε περίπατο τα μέτρα προστασίας από τον ιό, καθώς και τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας. Είχε προηγηθεί η ανακοίνωση του διορισμού τριών ιμάμηδων και πέντε μουεζίνιδων για το “τέμενος Αγία Σοφία” από τον επικεφαλής της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet), στην οποία έχει μεταφερθεί πλέον η αρμοδιότητα της διαχείρισης του ιστορικού μνημείου.

Την ίδια ώρα, στην Ελλάδα, οι καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα στις περισσότερες εκκλησίες, όπως έγινε και στην Κύπρο. Στο Μαξίμου, ο πρωθυπουργός συνομιλούσε με τον πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής, Θεόδωρο Β’ και, όπως ανέφεραν κυβερνητικές πηγές μεγάλο μέρος της συζήτησης αφιερώθηκε στην αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε στην τουρκική πρόκληση στην Αγιά Σοφιά με αναφορά στο μήνυμα του για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. «Τα όσα συμβαίνουν, αυτή την ημέρα, στην Κωνσταντινούπολη, δεν είναι εκδήλωση ισχύος αλλά απόδειξη αδυναμίας» αναφέρει ο πρωθυπουργός, υπογραμμίζοντας ότι οι τουρκικές ενέργειες «δεν έχουν ασφαλώς τη δύναμη να σκιάσουν την ακτινοβολία ενός μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς. Κηλιδώνουν, όμως, αξίες οικουμενικές. Γι’ αυτό και απαιτούν καταδίκη οικουμενική».

Για «εθνικιστική πρόκληση με βαθιά στοιχεία αυταρχισμού» κάνει λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ, υπενθυμίζοντας ότι το επικοινωνιακό σόου του Ερντογάν διοργανώθηκε ανήμερα της επετείου της Συνθήκης της Λωζάνης και την ώρα που η τουρκική επιθετικότητα στη Μεσόγειο βρίσκεται σε πρωτοφανή όξυνση. Σημειώνει επίσης ότι η Ελλάδα «δεν πρέπει να ακολουθήσει τη γείτονα στον κατήφορο προς τον 19^ο αιώνα», αλλά «να πρωταγωνιστήσει σε μια διεθνή εκστρατεία για την προάσπιση του οικουμενικού πολιτιστικού χαρακτήρα της Αγια-Σοφιάς».

Μπορεί να αλλάξει η απόφαση; 

Τι όμως μπορεί να κάνει η Ελλάδα ή η Unesco για την  ακύρωση της βέβηλης και προκλητικής ενέργειας του Τούρκου προέδρου. Όπως εκτίμησε ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και βουλευτή της ΝΔ, Άγγελος Συρίγος, η Unesco «το πολύ-πολύ να πει ότι η Τουρκία δεν έχει τηρήσει τους κανόνες και να βγάλει την Αγία Σοφία από τον παγκόσμιο κατάλογο των πολιτιστικών μνημείων. Δεν μπορεί να αντιστρέψει την απόφαση της Τουρκίας».

Ο ίδιος εξέφρασε την έκπληξή του με την αντίδραση της Ρωσίας, χαρακτηρίζοντας απογοητευτική τη στάση της και ισοπεδωτικό και ειρωνικό το σχόλιο του Πεσκόφ ότι «οι Ρώσοι τουρίστες δεν θα χρειάζεται να πληρώνουν το ακριβό εισιτήριο». Μίλησε επίσης για χαριστική  βολή του Ερντογάν στον κεμαλισμό, αναφέροντας ότι «η κατ’ εξοχήν εμβληματική εικόνα του κεμαλισμού ήταν η μετατροπή της Αγίας Σοφίας από τέμενος σε μουσείο».

Στο ίδιο πνεύμα κινούνται και τα σχόλια Γερμανών πολιτικών, με την προερχόμενη από τους Πράσινους αντιπρόεδρο του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου, Κλαούντια Ροτ, να χαρακτηρίζει την ενέργεια του Ερντογάν ως «κήρυξη πολέμου στην κοσμική Τουρκία». Η ίδια απέδωσε πολιτικά κίνητρα στον Τούρκο πρόεδρο, σημειώνοντας ότι «προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή από την οικονομική κρίση». Η αντιπρόεδρος της Bundestag δεν χαρίστηκε όμως ούτε στην ΕΕ, επισημαίνοντας ότι θα έπρεπε να μην προμηθεύει πλέον στον Ερντογάν εξοπλιστικά συστήματα και να λάβει οικονομικά μέτρα κατά της Τουρκίας, πριν υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα είναι πως η ΕΕ «κρύβεται», επειδή η συμφωνία για τους πρόσφυγες την έχει καταστήσει εξαρτημένη από τον Τούρκο Πρόεδρο.

Παραλλήλως, το περιοδικό “Der Spiegel”, στην ηλεκτρονική έκδοσή του, κάνει λόγο για «εκνευριστική παράσταση του Ερντογάν», με την οποία ο Τούρκος πρόεδρος τιμά τη φήμη του ως «έμπειρος λαϊκιστής». Εκτιμά μάλιστα ότι πολλοί Τούρκοι, ειδικά στην κοσμική Κωνσταντινούπολη, «θα κουνήσουν το κεφάλι σε ένδειξη αποδοκιμασίας και θα αναρωτηθούν γιατί ο Πρόεδρος δεν χρησιμοποιεί τον χρόνο του για να ασχοληθεί με την αντιμετώπιση της κρίσης». Σχολιάζει τέλος, ότι αν η Μέρκελ χρέωνε τον Ερντογάν για τις ώρες που αφιέρωσε σε διαμεσολαβήσεις εξαιτίας του θα ήταν πλούσια!