Ο “τρίτος άνθρωπος” των τουρκικών εκλογών – Ποιος είναι ο Σινάν Ογάν

Ο υπερεθνικιστής Σινάν Ογάν, που προέρχεται από το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP), κέρδισε σημαντικό για τα δεδομένα του ποσοστό, στερώντας από τον Ερντογάν τη νίκη από τον πρώτο γύρο, για πρώτη φορά στην 20ετή διακυβέρνησή του. Ο “τρίτος άνθρωπος” στις προεδρικές εκλογές της Τουρκίας δηλώνει ανοιχτός στον διάλογο, αν και σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ενδέχεται να καλέσει τους υποστηρικτές του να ψηφίσουν Ερντογάν στον δεύτερο γύρο. Μπαίνοντας στην εκστρατεία την τελευταία στιγμή ο 55χρονος Ογάν κέρδισε το 5,2% των ψήφων στις εκλογές ορόσημο της Κυριακής.

Με καταγωγή από την ανατολική πόλη Iγκντίρ, κοντά στα αρμενικά σύνορα, ο Σινάν Oγάν είναι πρώην βουλευτής, ο οποίος εκδιώχθηκε από το MHP, τους εθνικιστές συμμάχους του Ερντογάν. Υποστηρίζει την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στην πατρίδα τους και εμμένει στην καταστολή των παραχωρήσεων στα κουρδικά κόμματα τα οποία συνδέει με τρομοκρατικές ομάδες.

Πρώην ακαδημαϊκός με μεταπτυχιακό στο χρηματοοικονομικό δίκαιο, ο Oγάν απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα στις διεθνείς σχέσεις και τις πολιτικές επιστήμες από το Κρατικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας. Ως μέλος του ακροδεξιού Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), εξελέγη στο τουρκικό κοινοβούλιο στην περιοχή Ιγκντίρ της ανατολικής Τουρκίας το 2011. Η σχέση του ωστόσο με το MHP διακόπηκε πριν από το συνταγματικό δημοψήφισμα του 2017, όταν ο ηγέτης του MHP, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, υποστήριξε την προσπάθεια του Ερντογάν να προωθήσει την εκτελεστική προεδρία.

Η ρήξη Ογάν με Μπαχτσελί

Ο Ογάν ήταν ανάμεσα στα λίγα υψηλόβαθμα στελέχη του MHP που διαφώνησαν με τη συμμαχία του αρχηγού τους με τον Ερντογάν, καθώς ο Τούρκος ηγέτης έκανε εκστρατεία για την κατάργηση του κοινοβουλευτικού συστήματος. Τα υπόλοιπα στελέχη που αντιτάχθηκαν στον Μπαχτσελί ήταν η Μεράλ Ακσενέρ, η οποία δημιούργησε έκτοτε το Καλό Κόμμα (ΙΥΙ). Ένας άλλος πολιτικός που αυτομόλησε από το MHP ήταν ο Ουμίτ Οζντάγκ, ο οποίος προσχώρησε στο Καλό Κόμμα ενώ στην συνέχεια αποχώρήσε για να σχηματίσει το ακροδεξιό, αντιμεταναστευτικό Κόμμα Νίκης (Zafer).

Ο Ογάν προεκλογικά απηύθυνε κάλεσμα στους ψηφοφόρους του εθνικιστικού χώρου, ενώ δέχθηκε πίεση να εγκαταλείψει την κούρσα όταν ένας τέταρτος υποψήφιος, ο εθνικιστής Mουχαρέμ Ιντζέ, τελείωσε την εκστρατεία του μόλις τέσσερις ημέρες πριν από τις εκλογές. Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι απέσπασε ψήφους κυρίως από τον Ερντογάν, του οποίου η βάση αποτελείται από εθνικιστές και θρησκευτικούς συντηρητικούς.

Οι ψηφοφόροι του Ογάν θα κρίνουν το νικητή στο δεύτερο γύρο. Ο Ερντογάν θεωρείται ότι έχει πλεονέκτημα λόγω ιδεολογικής συγγένειας. Ο Ογάν έχει θέσει υψηλά τον πήχη σε ό,τι αφορά το ποιον υποψήφιο θα υποστηρίξει. Στις απαιτήσεις του αναφέρεται η πίεση στον Ερντογάν να εγκαταλείψει τα Erdoganomics, αυξάνοντας τα επιτόκια για την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Επίσης συνδέει τη στήριξη στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου με την αποκήρυξη του HDP, του φιλοκουρδικού κόμματος η στήριξη του οποίου ήταν κρίσιμη για τον ηγέτη της αντιπολίτευσης στις προεδρικές εκλογές.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στις προεδρικές εκλογές της περασμένης Κυριακής, διέψευσε τους δημοσκόπους. Ωστόσο, ο Ερντογάν, ο οποίος κυριάρχησε στην τουρκική πολιτική σκηνή τον 21ο αιώνα, διαπιστώνει τα τελευταία χρόνια πως η στήριξη την οποία απολάμβανε, αλλά και η δημοφιλία του, υποχωρούν, καθώς οι πολίτες πλήττονται από την οξεία αύξηση στο κόστος ζωής και την κατακόρυφη πτώση της λίρας. Σημειώνεται πως πήρε λιγότερες ψήφους το 2023 από ό,τι, για παράδειγμα, στην προεδρική αναμέτρηση του 2018.

Η Ανατολία του Ερντογάν

Ο Ερντογάν βασίστηκε κυρίως σε συντηρητικούς, εθνικιστές και “ακραίους ισλαμιστές” ψηφοφόρους, στην αχανή καρδιά της Ανατολίας. Στο Ρίζε, μια συντηρητική επαρχία της Μαύρης Θάλασσας πατρογονική εστία της οικογένειάς του, όπου πέρασε μέρος της νιότης του, συγκέντρωσε σχεδόν τα τρία τέταρτα των ψήφων. Έφτασε επίσης σχεδόν στο 70% στο Ικόνιο, μια από τις μεγαλύτερες επαρχίες της χώρας, η οποία φιλοξενεί μια μεγάλη θρησκευτική ισλαμική κοινότητα. Το Ικόνιο, το οποίο φιλοξενεί μεγάλο πληθυσμό συντηρητικών μουσουλμάνων, αντικατοπτρίζει τα διασταυρούμενα ρεύματα των προεδρικών εκλογών του 2023 για όλους τους υποψηφίους.

Ο Ερντογάν συγκέντρωσε εύκολα την πλειοψηφία σε αυτή την επαρχία των 2,3 εκατομμυρίων ανθρώπων. Παρ’ όλα αυτά το Ικόνιο, από την άλλη, είναι μία από τις επαρχίες όπου το ποσοστό ψήφων του μειώθηκε πιο απότομα. Οι Financial Times ανέφεραν τον Απρίλιο ότι πολλοί πολίτες στο Ικόνιο ένιωθαν απογοητευμένοι από οικονομικά ζητήματα και ήθελαν αλλαγή. Ωστόσο, πολλοί είπαν ότι δεν εμπιστεύονται τον Κιλιτσντάρογλου, έναν κοσμικό και μέλος μιας μειονοτικής μουσουλμανικής αίρεσης, για να βελτιώσει τη ζωή τους.

Προς έκπληξη ορισμένων αναλυτών, ο Τούρκος πρόεδρος κέρδισε επίσης με ευκολία στο Καχραμανμαράς, μια επαρχία που επλήγη σοβαρά από τους δίδυμους σεισμούς του Φεβρουαρίου, όταν είχε έλθει αντιμέτωπος με αυστηρή κριτική για την κακή αντίδραση της κυβέρνησης εκείνη την περίοδο. Αλλά οι όρκοι του για γρήγορη ανοικοδόμηση του χάρισαν στήριξη. Ακόμη και στο Χατάι, το οποίο είχε τα περισσότερα κατεστραμμένα κτίρια, ο Ερντογάν πήρε σχεδόν 50%.

Ο Κιλιτσντάρογλου πήρε με το μέρος του μεγάλο μέρος της κυρίως κουρδικής νοτιοανατολικής περιοχής, χάρη στην έγκριση του φυλακισμένου Κούρδου πολιτικού Σελαχατίν Ντεμιρτάς και στην απόφαση του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), του οποίου η βάση είναι κουρδική, να μη θέσει δικό του υποψήφιο. Τέλος το MHP, το οποίο υποστηρίζει το AKP του Ερντογάν από το 2015, συγκέντρωσε περίπου 10%, ξεπερνώντας τις δημοσκοπήσεις που προέβλεπαν ότι μετά βίας θα ξεπερνούσε το όριο του 7% για να εισέλθει στο κοινοβούλιο.

Οι υποστηρικτές του Ερντογάν

Θα πρέπει να αναφερθεί, αν θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί, πως η εκλογική αναμέτρηση δεν ήταν δίκαιη. Οι επιχειρηματίες που πρόσκεινται στον Ερντογάν ελέγχουν το 90% του τουρκικού Τύπου και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Η κρατική τηλεόραση TRT μετέδωσε 32 ώρες πολιτικών συγκεντρώσεων και συνεντεύξεων του Ερντογάν, μονάχα τον Απρίλιο. Αντιθέτως, το TRT αφιέρωσε μόλις 32 λεπτά τηλεοπτικού χρόνου στον Κιλιτσντάρογλου. Ο πρόεδρος Ερντογάν προσπάθησε να βάλει όσο το δυνατόν περισσότερα εμπόδια στον Κιλιτσντάρογλου, με τη βοήθεια της δικαιοσύνης, των σε μεγάλο βαθμό ελεγχόμενων μέσων ενημέρωσης και μιας γραφειοκρατίας που είναι υποταγμένη σε αυτόν. Οι εκλογές στην Τουρκία ήταν ελεύθερες – δεν ήταν όμως δίκαιες.

Η διαφαινόμενη νίκη του Ερντογάν στο δεύτερο γύρο προκαλεί ανακούφιση στην Μόσχα. Ο Putin διατηρεί μία ειδική σχέση με τον Τούρκο ηγέτη, η οποία παρότι δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως συμμαχική, έχει δημιουργήσει ένα modus vivendi, που με αμοιβαίους συμβιβασμούς λειτουργεί επ’ ωφελεία των δύο χωρών. Η Μόσχα επίσης επιδιώκει μέσω της Τουρκίας να υπονομεύσει τη συνοχή της Νατοϊκής συμμαχίας. Τόσο για τη Ρωσία όσο και για τη Σαουδική Αραβία, ο Ερντογάν είναι ελκυστικός λόγω της αυταρχικής του τάσης και της απόκλισής του από τη Δύση. Ο Σαουδάραβας διάδοχος, επίσης, έχει καταστήσει σαφές ότι προτιμά να έχει να κάνει μ’ έναν συντηρητικό αυταρχικό ηγεμόνα παρά μ’ έναν Κιλιτσντάρογλου, που αγκαλιάζει τη δημοκρατία και την Ευρώπη.