Ο ρόλος της CIA στην Ουκρανία – Ο δίαυλος Μπέρνς-Πούτιν

Στην πολιτική υπάρχουν πράγματα που λέγονται, αλλά δεν γίνονται και πράγματα που γίνονται, αλλά δεν λέγονται, έλεγε ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η πρόσφατη μυστική επίσκεψη του επικεφαλής της CIA Ουίλιαμ Μπερνς στο Κίεβο (αποκαλύφθηκε πριν από λίγες μέρες και πραγματοποιήθηκε λίγο πριν το κίνημα Πριγκόζιν) υπογραμμίζει το τελευταίο.

H επίσκεψη Μπερνς, την οποία αποκάλυψε η Washington Post, ήρθε να επιβεβαιώσει τον ρόλο που παίζει η CIA στην σύρραξη, ρόλο που είχε αναδείξει σε άρθρο του (5/7/23) το περιοδικό Newsweek. Η Washington Post αποκάλυψε ότι η κυβέρνηση Ζελένσκι ανακοίνωσε στον Αμερικανό αξιωματούχο πως πρόκειται να ανακαταλάβει τα κατεχόμενα από τους Ρώσους εδάφη, προκειμένου να εξαναγκάσει την Μόσχα σε διαπραγματεύσεις.

Από την άλλη, ο σκοπός του Μπερνς –σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο– ήταν να επιβεβαιώσει τη δέσμευση της κυβέρνησης Μπάιντεν ότι θα μοιράζεται σημαντικές πληροφορίες για να βοηθήσει την Ουκρανία να αμυνθεί. Όμως, ο Μπερνς σίγουρα είχε και άλλα πράγματα να συζητήσει, όχι τόσο με τον Ζελένσκι, αλλά με τους ομολόγους του.

Απ’ ό,τι φαίνεται, ο ρόλος της CIA στο πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας έχει διευρυνθεί, σε τεράστιο μάλιστα βαθμό. Συγκεκριμένα, φαίνεται πως έχει αναλάβει καθήκοντα επιτήρησης των παραδόσεων αμερικανικού πολεμικού υλικού στο Κίεβο, κάτι που κανονικά εμπίπτει σε άλλες υπηρεσίες, συγκεκριμένα στον αμερικανικό στρατό. Είναι ολοφάνερη η σπουδή της κυβέρνησης Μπάιντεν να αποφύγει μια εξόφθαλμη αμερικανική παρουσία στην Ουκρανία, το περίφημο “αρβύλες στο έδαφος” (boots on the ground).

Μια άλλη λεπτομέρεια έρχεται να συνηγορήσει υπέρ του ρόλου-κλειδί που έχει η CIA στην παρούσα σύρραξη: Ο Σεργκέι Ναρίσκιν, επικεφαλής της ρωσικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Εξωτερικού, είπε ότι με τον ομόλογό του επικεφαλής της CIA συζήτησαν «τι να κάνουν με την Ουκρανία», σε μια τηλεφωνική τους επικοινωνία στα τέλη του περασμένου μήνα – σύμφωνα με προ ημερών είδηση του TASS.

Οι δίαυλοι CIA-Μόσχας

Οι New York Times και η Wall Street Journal ανέφεραν στις 30 Ιουνίου ότι ο Μπερνς κάλεσε τον Ναρίσκιν για να διαβεβαιώσει το Κρεμλίνο ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν κανένα ρόλο στη σύντομη ανταρσία της Wagner. Η συνομιλία αν μη τι άλλο αποκάλυψε ότι οι Ρώσοι ήδη γνώριζαν ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν ανάμειξη, αλλά η Ουάσιγκτον δεν είχε καταλάβει ότι ήξεραν, εξ’ ου και η βιασύνη της να αποποιηθεί τυχόν ευθύνες που θα μπορούσαν να της αποδώσουν.

Αυτό δείχνει ότι η CIA του Μπερνς επιθυμεί διακαώς να ελέγχει τον “σφυγμό” των δύο αντιπάλων, ώστε να δράσει έγκαιρα, προκειμένου να αποτρέψουν την όποια κλιμάκωση. Αυτό, όμως, δεν φαίνεται να είναι εύκολη υπόθεση. Μάλιστα –κατά τους Αμερικανούς– ίσως είναι δυσκολότερο να βολιδοσκοπηθούν οι προθέσεις του Κιέβου, παρά εκείνες της Μόσχας. Οι Μπερνς και Ναρίσκιν διατηρούν γραμμή επικοινωνίας από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, σε μια εποχή που οι άλλες άμεσες επαφές μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον είναι στο ελάχιστο. Οι αμερικανορωσικές σχέσεις βρίσκονται στο χειρότερο σημείο τους, από την Κρίση των Πυραύλων της Κούβας το 1962.

Στο αποκαλυπτικότατο άρθρο του, το αμερικανικό περιοδικό Newsweek αναφέρεται διεξοδικά στην παρουσία της CIA στην Ουκρανία και στο ρόλο τον οποίο διαδραματίζει. Και ο ρόλος αυτός, πέραν της προαναφερθείσας μέριμνας για την προώθηση και κατανομή οπλικών συστημάτων, αλλά και των “παραδοσιακών” λειτουργιών της υπηρεσίας (όπως συλλογή πληροφοριών, ανάλυση σημάτων, κλπ) έχει να κάνει με την διασφάλιση πως κανένα από τα δύο μέρη της σύγκρουσης δεν πρόκειται να υπερβεί τα εσκαμμένα, ένα ενδεχόμενο που μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτη κλιμάκωση.

Τα δύο δίκτυα της CIA

Ένα χρόνο και πλέον από την ρωσική εισβολή, οι ΗΠΑ διατηρούν δύο τεράστια δίκτυα, το ένα δημόσιο και το άλλο κρυφό. Μέσω του πρώτου, παραδίδουν υλικό σε λιμάνια στο Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Γερμανία και την Πολωνία. Μετέπειτα αυτές οι προμήθειες μεταφέρονται με φορτηγά, τρένα και αεροπορικά στην Ουκρανία. Κρυφά, όμως, ένας στόλος εμπορικών αεροσκαφών, ο λεγόμενος “γκρίζος στόλος”, διασχίζει την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, μεταφέροντας όπλα και υποστηρίζοντας επιχειρήσεις της CIA.

Η CIA ζήτησε από το Newsweek να μην προσδιορίσει συγκεκριμένες βάσεις όπου λειτουργεί αυτό το δίκτυο, ούτε να κατονομάσει τον ανάδοχο που διαχειρίζεται τον “γκρίζο στόλο”. Όπως είπε αξιωματούχος της υπηρεσίας στο περιοδικό, η Ουάσιγκτον πιστεύει ότι εάν η οδός ανεφοδιασμού ήταν γνωστή, η Ρωσία θα μπορούσε να επιτεθεί στους κόμβους και τις διαδρομές, δεδομένου ότι οι υπηρεσίες της Ουκρανίας, αλλά και των ευρωπαϊκών χωρών διαμέσου των οποίων περνάει η βοήθεια, βρίθουν Ρώσων κατασκόπων.

Σύμφωνα με το περιοδικό, που επικαλείται «πάνω από δώδεκα» Αμερικανούς αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών, η CIA «ανέλαβε κεντρικό ρόλο στη σύγκρουση, πριν καν αυτή αρχίσει». Τον Ιανουάριο του 2022, ένα μήνα πριν από τη ρωσική εισβολή, η CIA είχε ενεργήσει ως ενδιάμεσος μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, προκειμένου να θεσπίσει μια σειρά κοινών “κανόνων”.

Όπως έγινε γνωστό, κατά τη διάρκεια επίσκεψης του Μπερνς στο Κρεμλίνο, η Ρωσία δεσμεύτηκε να μην επεκτείνει την σύγκρουση πέρα από τα σύνορα της Ουκρανίας και να αποφύγει τη χρήση πυρηνικών. Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση Μπάιντεν δεσμεύτηκε ότι το Κίεβο «δεν θα προβεί σε καμία ενέργεια που θα μπορούσε να απειλήσει άμεσα τη Ρωσία ή την επιβίωση του ρωσικού κράτους».

Με βάση τις μυστικές αυτές συμφωνίες, εναπόκειται στις ΗΠΑ να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση των Ουκρανών με αυτές τις δεσμεύσεις. Ωστόσο, η CIA –σύμφωνα με το Newsweek– δεν μπόρεσε να ελέγξει πλήρως τις ενέργειες της κυβέρνησης Ζελένσκι: εξ ου και το σαμποτάζ του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream, ο βομβαρδισμός της γέφυρας Κερτς και οι επιθέσεις με droneς σε ρωσικές αεροπορικές βάσεις στην Κριμαία, ακόμα και στο Κρεμλίνο. Σύμφωνα πάντα με το Newsweek, αυτές οι ενέργειες διαβρώνουν την εμπιστοσύνη της Μόσχας έναντι των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει μυστικά η Ουάσιγκτον. Αυτό εξηγεί, μεταξύ άλλων, τις προειδοποιήσεις από τη Μόσχα σχετικά με τη χρήση πυρηνικών, ως αποτρεπτικό μέσο.

Άγνωστες οι βουλές Ζελένσκι

Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών –όπως αναφέρει το Newsweek– «δεν είναι σίγουρες για τις προθέσεις του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, όσο και του Βλαντιμίρ Πούτιν… Με την επίθεση στη γέφυρα στην Κριμαία, η CIA συνειδητοποίησε ότι ο Ζελένσκι δεν ελέγχει πλήρως τις δικές του ένοπλες δυνάμεις, ή αγνοεί εσκεμμένα κάποιες ενέργειες». Μπορεί ο Τσώρτσιλ να έλεγε «Δεν μπορώ να προβλέψω τη δράση της Ρωσίας. Είναι ένας γρίφος τυλιγμένος σε ένα μυστήριο μέσα σε ένα αίνιγμα…», αλλά η Ουκρανία του Ζελένσκι φαίνεται περισσότερη καλυμμένη από πέπλο μυστηρίου.

Παρόλα αυτά –διευκρινίζει το αμερικανικό περιοδικό– η CIA συνεχίζει να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στο πεδίο για τη συντήρηση του ουκρανικού πολεμικού μηχανισμού. Αξιωματικοί της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών «βρίσκονται συνεχώς» στην Ουκρανία και οι δραστηριότητές τους ποικίλλουν από την εκπαίδευση και την παροχή βοήθειας στην χρήση δυτικών οπλικών συστημάτων, μέχρι την ανταλλαγή πληροφοριών με τις ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες.

Οι πηγές που επικαλείται το περιοδικό διευκρινίζουν ότι «η Ουάσιγκτον και η Μόσχα έχουν δεκαετίες εμπειρίας στον καθορισμό αυτών των άγραφων κανόνων» και αυτό οδήγησε σε μια σταδιακή διεύρυνση του ρόλου της CIA, η οποία έχει αναλάβει τον ρόλο «κατασκόπου, διαπραγματευτή, προμηθευτή πληροφοριών, επιμελητείας», αλλά και τον ρόλο διαχείρισης ενός δικτύου ευαίσθητων επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ. Το σημαντικότερο όλων, είναι ο ρόλος του εγγυητή για να διατηρηθεί ο πόλεμος εντός των προκαθορισμένων ορίων.

Την δεδομένη στιγμή, ο Μπερνς είναι ο καλύτερος να ηγηθεί των προσπαθειών αυτών. Ως πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Μόσχα έχει άμεση γνώση του εκεί καθεστώτος και έχει συνομιλήσει αρκετά στο παρελθόν με τον ίδιο τον Πούτιν. Ως επικεφαλής της CIA έχει το επιπλέον πλεονέκτημα να χρησιμοποιεί αόρατους διαύλους, προκειμένου να επικοινωνεί ευθέως με το Κρεμλίνο, για λόγους που κατανοεί απόλυτα ο πρώην αντισυνταγματάρχης της KGB, πρώην αρχηγός της FSB και σημερινός πρόεδρος της Ρωσίας.