Ο Σαλβίνι γαυγίζει για το μεταναστευτικό και δαγκώνει ψήφους

Ο Ματέο Σαλβίνι κατάφερε να θέσει στην κορυφή της ατζέντας της ιταλικής κυβέρνησης το μεταναστευτικό, εκφράζοντας και τροφοδοτώντας σημαντικά το αντιμεταναστευτικό πνεύμα που ήδη υπήρχε διάχυτο στα λαϊκά στρώματα της Ιταλίας. Η επιτυχία του αυτή είναι σε πολύ μεγάλο ποσοστό επικοινωνιακή. Η Λέγκα, που για σχεδόν δύο δεκαετίες συμμετείχε σε όλες τις κυβερνήσεις του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, απέδειξε ότι διδάχτηκε πολλά από τον Καβαλιέρε. Σήμερα ο Σαλβίνι χειρίζεται με άριστο τρόπο το τηλεοπτικό μέσο και με την ίδια μαεστρία κινείται και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το παν είναι το εύκολο σύνθημα, ακόμη κι αν απουσιάζει το πολιτικό περιεχόμενο.

Το αποτέλεσμα είναι πως έχει αναπτύξει, μεθοδικά και κλιμακωτά, μια εκστρατεία με αιχμή την παράνομη μετανάστευση, η οποία στηρίζεται στην συνεχή επανάληψη των ίδιων πάντα απλουστευτικών ιδεών. Ενδεικτικά ότι “η Ιταλία υφίσταται εισβολή”, “οι μετανάστες κουβαλούν αρρώστιες“, ότι είναι “τροφοδοτούν την εγκληματικότητα”, “στοιχίζουν πολλά στο δημόσιο και παίρνουν τη θέση των Ιταλών σε ό,τι απέμεινε από το κοινωνικό κράτος“.

Μια εκστρατεία που δίνει αποτελέσματα, αν κρίνουμε από το δημοσκοπικό άλμα της Λέγκας.
Πέρα από τις κραυγές και τα συνθήματα στο πληκτρολόγιο και μπροστά στις κάμερες, οι πράξεις του υπουργού Σαλβίνι, όμως, είναι περιορισμένες. Αρχικά προσπάθησε να απαγορεύσει στα ιταλικά πολεμικά πλοία να περισυλλέγουν ναυαγούς, αλλά γρήγορα του εξήγησαν ότι αυτό είναι παράνομο και υπάρχει κίνδυνος να τον σύρουν σε διεθνή δικαστήρια. Υποχρεώθηκε να αναδιπλωθεί και να επιβάλει απαγόρευση κατάπλου σε ιταλικά λιμάνια των πλοίων που μεταφέρουν ναυαγούς προερχόμενους από τη Λιβύη.

Η πιο πρόσφατη είναι η περίπτωση του πλοίου Diciotti της ιταλικής Ακτοφυλακής, που έσωσε στο λιβυκό πέλαγος 137 ναυαγούς. Ο Σαλβίνι είχε αρχικά προσπαθήσει να κατευθύνει το πλοίο σε λιμάνι της Μάλτας, αλλά η Βαλέτα αρνήθηκε. Τελικά, αναγκάστηκε να αποδεχτεί το πλοίο της ακτοφυλακής στο λιμάνι του Ακράγαντος, αλλά απαγόρευσε στους μετανάστες να αποβιβαστούν. Τελικά και αυτή απαγόρευση κατέρρευσε, καθώς η εισαγγελία της σικελικής πόλης ζήτησε από το ιταλικό Κοινοβούλιο να άρει την ασυλία του υπουργού. Οι κατηγορίες εναντίον του είναι παράνομη σύλληψη και κράτηση και κατάχρηση εξουσίας.

Στα βήματα του Μινίτι

Ταυτόχρονα, ο Σαλβίνι δεν χάνει ευκαιρία να αναπτύξει την στρατηγική του για το μεταναστευτικό. Εξετάζοντας προσεκτικά όσα διακηρύσσει, ή μάλλον φωνάζει μπροστά στις κάμερες, διαπιστώνει κανείς πως μέχρι τώρα στην πράξη δεν έκανε τίποτε περισσότερο από όσα ο προκάτοχός του στο υπουργείο Εσωτερικών, Μάρκο Μινίτι, του Δημοκρατικού Κόμματος.

Ο Μινίτι είχε δώσει σκληρή διπλωματική μάχη, προκειμένου να δημιουργηθούν hot spot για τους μετανάστες σε λιβυκό έδαφος. Το ίδιο προτείνει και ο Σαλβίνι. Το σχέδιο αυτό, όμως, σκοντάφτει, τώρα όπως και τα προηγούμενα χρόνια, στο γεγονός ότι τα εδάφη υπό τον έλεγχο της διεθνούς αναγνωρισμένης λιβυκής κυβέρνησης, εκείνης του Φαγιέντ αλ Σαράζ, είναι περιορισμένο και ανασφαλές. Ούτε η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, ούτε η Frontex θεωρούν τη Λιβύη «ασφαλή χώρα».

Εδώ και μια δεκαετία περίπου η Ρώμη ζητά από την ΕΕ να συνάψει συμφωνίες επαναπατρισμού με τις αφρικανικές χώρες, ώστε να ανακοπεί το ρεύμα προς τις λιβυκές ακτές. Με μεγάλη δυσκολία επιτεύχθηκαν μέχρι τώρα συμφωνίες με τον Νίγηρα, το Μαλί και το Τσαντ, ενώ διεξάγονται διαπραγματεύσεις με το Καμερούν. Η Ιταλία συμμετέχει ενεργά και θα επενδύσει στις αφρικανικές χώρες συνολικά 89,5 δισ. ευρώ για την επόμενη δεκαετία.

Ο Σαλβίνι δεν άλλαξε τη θέση αυτή. Συχνά επαναλαμβάνει πως οι μετανάστες «πρέπει να βοηθηθούν στις χώρες τους». Αλλά οι αδέξιοι χειρισμοί και η ανάγκη του να δείξει στους ψηφοφόρους του πόσο ανένδοτος είναι, δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουν: ο Σαλβίνι απαίτησε να επαναπατριστούν αμέσως 184 Τυνήσιοι που αποβιβάστηκαν στη νήσο Λαμπεντούζα κι επικαλέστηκε τη διμερή συμφωνία επαναπατρισμού της Ιταλίας με την Τυνησία.

Η Τύνιδα αντέδρασε, υπενθυμίζοντας στον Ιταλό υπουργό ότι η συμφωνία προβλέπει η αραβική χώρα να δέχεται όχι περισσότερες από δυο πτήσεις την εβδομάδα με συνολικά όχι περισσότερους από 80 μετανάστες. Ο Σαλβίνι θέλησε να θέσει την Τύνιδα προ τετελεσμένων και ενοικίασε πτήση τσάρτερ με σκοπό να μεταφέρει από το Τορίνο επτά παράτυπους μετανάστες συνοδευόμενους από εκατό περίπου αστυνομικούς. Το αεροπλάνο, όμως, παρουσίασε βλάβη, η επισκευή καθυστερούσε και από καθυστέρηση σε καθυστέρηση τελικά βράδιασε. Οι αστυνομικοί σχόλασαν και οι Τυνήσιοι γύρισαν στα σπίτια τους.

Καινούργια εμπόδια

Αφού κατάφερε να διώξει από την κεντρική Μεσόγειο τα περισσότερα πλοία μη κυβερνητικών οργανώσεων, ο Σαλβίνι πρότεινε να παύσουν να περισυλλέγουν ναυαγούς τα πλοία της ΕΕ που επιτηρούν την κεντρική και ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο της επιχείρησης Sophia. Ο κρυφός του σκοπός ήταν να αναγκάσει τη λιβυκή Ακτοφυλακή, εξοπλισμένη και χρηματοδοτούμενη από την Ιταλία, να αναλάβει τη διάσωση των ναυαγών και τη μεταφορά τους πίσω στη Λιβύη.

Καινούριο εμπόδιο, καθώς του εξήγησαν ότι η επιχείρηση Sophia, που διαδέχτηκε την προηγούμενη επιχείρηση Τρίτων της Frontex, είναι σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ, υπό ιταλική καθοδήγηση και λήγει στο τέλος του έτους. Αν ο Σαλβίνι συνεχίσει να ανταλλάσσει ύβρεις με τους Ευρωπαίους, όπως έκανε πρόσφατα με τον Λουξεμβούργιο ομόλογο του, υπάρχει κίνδυνος οι Ευρωπαίοι εταίροι να μην την ανανεώσουν και να αποσύρουν τα πλοία τους.

Η τακτική των κραυγών, αλλά και ο χαρακτήρας της κυβέρνησης Κόντε δημιουργεί ένα κλίμα απομόνωσης της Ιταλίας ακόμη κι όταν έχει δίκιο. Όχι τώρα, αλλά από καιρό, η Ρώμη απαιτεί οι ναυαγοί να αποβιβάζονται όχι μόνο σε ιταλικό έδαφος, αλλά και σε άλλα λιμάνια. Όλες οι χώρες της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης αρνήθηκαν. Στο παρελθόν, όμως, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Κροατία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου είχαν υποστηρίξει με σθένος το ιταλικό αίτημα να γίνεται δίκαιος καταμερισμός των προσφύγων ανάμεσα στις χώρες-μέλη.

Και με τον Ορμπάν

Τώρα ο Σαλβίνι δηλώνει πως ο στόχος του είναι ο ίδιος, δηλαδή οι οικονομικοί μετανάστες να επαναπατριστούν και οι πρόσφυγες να μοιραστούν και στις 27 χώρες μέλη. Την ίδια στιγμή που δίνει μάχη εναντίον της «εγωιστικής Ευρώπης», υποδέχεται με όλες τις τιμές τον Όρμπαν, που είναι ο ηγέτης του μετώπου της άρνησης. Κι αυτό, επειδή μοιράζεται μαζί του τη θέση ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να δέχεται παράνομους μετανάστες.

Το ίδιο συμβαίνει και με τη γειτονική Γαλλία. Εδώ και πολλά χρόνια ο Σαλβίνι κραυγάζει εναντίον των Γάλλων που επιτηρούν αυστηρά το συνοριακό πέρασμα στην πόλη Βεντιμίλια και εμποδίζουν τους πρόσφυγες και μετανάστες να το διασχίσουν. Ταυτόχρονα, όμως, συμμετέχει σε κοινές εκδηλώσεις και ανταλλάσσει φιλοφρονήσεις με τη Μαρίν Λεπέν, η οποία υπόσχεται ακόμη πιο αυστηρούς ελέγχους στα γαλλικά σύνορα.

Τι ακριβώς θέλει, λοιπόν, ο Σαλβίνι; Η απάντηση είναι απλή. Δεν ξέρουμε πόσο πραγματικά ενδιαφέρει τον ηγέτη της Λέγκας το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης ως ιταλικό, ευρωπαϊκό και διεθνές πρόβλημα. Το σίγουρο είναι ότι με τη ρητορική του εκμεταλλεύεται πολιτικά-εκλογικά τη διάχυτη ανησυχία της ιταλικής κοινωνίας. Εξ ου και το δημοσκοπικό ποσοστό του κόμματός του εκτινάσσεται στα ύψη.