Ο Τοκάγεφ ξηλώνει το καθεστώς Ναζαρμπάγιεφ στο Καζακστάν

«Αγαπητοί συνάδελφοι, αποφάσισα σήμερα να παραιτηθώ από τη θέση του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Ένωσης Επιχειρηματιών Atameken», δήλωσε ο δισεκατομμυριούχος Τιμούρ Κουλιμπάγεφ, ένας από τους γαμπρούς του πρώην προέδρου Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ. O Κουλιμπάγεφ έλεγχε με την κόρη του “αιώνιου πατερούλη” του Καζακστάν την τράπεζα Halyk, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της οικογενειοκρατίας και του νεποτισμού της μακροχρόνιας κυριαρχίας του Ναζαρμπάγιεφ.

Το περασμένο Σάββατο υποβλήθηκαν οι παραιτήσεις άλλων δύο βαθύπλουτων γαμπρών του πρώην προέδρου από τα διοικητικά συμβούλια εταιρειών ενέργειας. Αν και δεν έχουν διευκρινιστεί οι αιτίες για τις παραιτήσεις τους, προφανώς σχετίζονται με τις πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου Τοκάγεφ που μίλησε «για μία κάστα πολύ πλούσιων ανθρώπων… που εμφανίστηκε στην χώρα, για την οποία απηύθυνε το μήνυμα σε αυστηρούς τόνους πως «πρέπει να πληρώσουν αυτά που οφείλουν στον λαό του Καζακστάν».

Ο Τοκάγεφ δεν “μάσησε τα λόγια του: Ευθέως συνέδεσε αυτήν την “κάστα πλουσίων” με το περιβάλλον του “μέντορα” του Ναζαρμπάγιεφ, ο οποίος ήταν αυτός που τον επέλεξε για πρόεδρο, μετά την παραίτηση του το 2019. Με το που ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας για την άνοδο των τιμών υγραερίου, ο Τοκάγεφ απομάκρυνε τον πρώην πρόεδρο από την θέση του πανίσχυρου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (από όπου ο Ναζαρμπάγιεφ έλεγχε την κυβέρνηση από το παρασκήνιο) δείχνοντας πως επεδίωκε να χειραφετηθεί από τον ασφυκτικό κλοιό του προκατόχου του.

Διεθνή μέσα ενημέρωσης μιλούν για την “περεστρόικα” του προέδρου Τοκάγεφ, ο οποίος αναφέρεται έντονα πλέον στην ανάγκη της μείωσης του χάσματος πλουσίων και φτωχών στο Καζακστάν και για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ο Καζακστανός πρόεδρος δείχνει να έχει “πάρει το μήνυμα” από τις πρόσφατες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, ασχέτως αν αυτές τερματίστηκαν με την αιματηρή επέμβαση των ενόπλων δυνάμεων, υπό τις εντολές του ίδιου του Τοκάγεφ.

Το χρονικό μιας “απόπειρας πραξικοπήματος”

Ο Τοκάγεφ ισχυρίστηκε πως αν οι διαδηλώσεις ήταν ειρηνικές, δεν θα έδινε εντολή στον στρατό να επέμβει. Πράγματι, με το ξέσπασμα των διαδηλώσεων διαμαρτυρίας, ο Τοκάγεφ αρχικά προσπάθησε να κατευνάσει τους διαδηλωτές, επαναφέροντας το πλαφόν στα καύσιμα και υποσχόμενος “μεταρρυθμίσεις”, με την παραίτηση της κυβέρνησης του.

Στην πορεία υιοθέτησε σκληρή γραμμή: Άρχισε να μιλά για «τρομοκράτες» και για «απόπειρα πραξικοπήματος», παίρνοντας την απόφαση να κατεβάσει τον στρατό και να ζητήσει την ρωσική βοήθεια, συγκεκριμένα την αποστολή στρατευμάτων από τον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας (CSTO) του “μικρού ΝΑΤΟ” που έχει συγκροτήσει η Μόσχα στην Κεντρική Ασία.

Ο Καζακστανός πρόεδρος αναφέρθηκε σε «ομάδες ενόπλων μαχητών» που είχαν σκοπό την «κατάληψη της εξουσίας». Όντως, οι διαδηλώσεις που ξεκίνησαν με το σύνθημα «γέρο φύγε» (απευθυνόμενο στον Ναζαρμπάγιεφ, όχι στον Τόκαγεφ) γρήγορα εξελίχθηκαν σε αιματηρές συγκρούσεις με τις δυνάμεις ασφάλειας, οι οποίες (αν και προφανώς σε μικρότερη έκταση) επίσης μετρούν στις τάξεις τους νεκρούς και τραυματίες.

Εμπλοκή τουρκόφιλων μαφιόζων!

Πέπλο μυστηρίου κάλυπτε τόσο την ταυτότητα των διαδηλωτών, όσο και αυτής των ένοπλων ομάδων που εμφανίστηκαν στις τάξεις τους. Σταδιακά άρχισε να ξεκαθαρίζει η εικόνα: οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας χαιρετίστηκαν από το “Σοσιαλιστικό Κίνημα του Καζακστάν” (το παλιό Κομμουνιστικό Κίνημα που είναι αρκετά δραστήριο στα εργοστάσια) και φάνηκαν να σχετίζονται με τις παλαιότερες λαϊκές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, τις οποίες είχε καταπνίξει το καθεστώς Ναζαρμπάγιεφ. Όμως άρχισαν να περιπλέκονται περαιτέρω με την εμφάνιση των ενόπλων ομάδων, η ταυτότητα των οποίων παραμένει ακόμα και σήμερα “σκοτεινή”.

Τοπικά μέσα αναφέρονται σε ένοπλα άτομα «που δεν μιλούσαν καζακικά ή ρωσικά». Με την κατάπνιξη της εξέγερσης, ακολούθησε η σύλληψη του επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της χώρας Καρίμ Μασίμοφ για «εσχάτη προδοσία» και σήμερα η αποπομπή του νούμερο δύο των μυστικών υπηρεσιών Σαμάτ Αμπίς, αμφότεροι του περιβάλλοντος Ναζαρμπάγιεφ. Είναι φανερό πως ο Τόκαγεφ θεωρεί πως υπήρξε απόπειρα πραξικοπήματος, ενορχηστρωμένης όχι από την Δύση ή την αντιπολίτευση, αλλά από το “βαθύ κράτος” που είχε στήσει ο προκάτοχος του.

Να σημειωθεί πως αντιπολιτευόμενοι λογαριασμοί στα social media είχαν κάνει λόγο για ανθρώπους του οργανωμένου εγκλήματος και μπράβους που στρατολογήθηκαν από τις μυστικές υπηρεσίες για να δράσουν προβοκατόρικα, λεηλατώντας καταστήματα στο Αλμάτι. Τους ισχυρισμούς των διαδηλωτών επιβεβαιώνει η σύλληψη ενός διαβόητου Καζακστανού μαφιόζου, του “Άγριου Αρμάν”, ο οποίος μετείχε στις ομάδες που προκάλεσαν τα επεισόδια.

Ο κατά κόσμον Nikolai Espolovich Dzhumagaliev δηλώνει στα social media “παντουναριστής” και έχει εκλεκτές σχέσεις με διαβόητους Τούρκους μεγαλομαφιόζους, όπως τον Αλλατίν Τσακιτζί, ενώ ρωσικά μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν φωτογραφίες του με τον ίδιο τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου! Να σημειωθεί πως ο Τσακιτζί (όπως και άλλοι “αστέρες” της τουρκικής μαφίας) είναι προσωπικός φίλος του ηγέτη των Γκρίζων Λύκων Μπαχτσελί που συγκυβερνά με τον Ερντογάν.

Ρωσοτουρκική κόντρα για το Καζακστάν

Οι Γκρίζοι Λύκοι είναι θιασώτες του παντουρανικού οράματος του Τοργκούτ Οζάλ, για μία Τουρκία που θα φτάνει “μέχρι το Σινικό Τείχος”. Πολύ πριν τον Ερντογάν, ο Οζάλ είχε αναφερθεί στις τουρκικές φιλοδοξίες για την εργαλειοποίηση των τουρκόφωνων μουσουλμανικών πληθυσμών της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου, έναν στόχο που είχε αποπειραθεί να πραγματοποιήσει η Τουρκία, από τα ταραγμένα χρόνια που ακολούθησαν την διάλυση της ΕΣΣΔ. Ο Οργανισμός Τουρκογενών Κρατών (αν και έχει περιορισμένη γεωπολιτική βαρύτητα) που περιλαμβάνει την Τουρκία και τις κεντροασιατικές Δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ, είναι ένα αποτέλεσμα αυτών των φιλοδοξιών.

Πάντως, αν και η επίσημη τουρκική κυβέρνηση υποστήριξε τον πρόεδρο Τοκάγεφ, υπήρξε μία ενδιαφέρουσα αντιπαράθεση ενός συμβούλου του Ερντογάν με το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών. Σχολιάζοντας την αποστολή (ρωσικών κυρίως) δυνάμεων του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας, ο  İhsan Şener δήλωσε πως το Καζακστάν θα επιστρέψει στην «στείρα καταπίεση» των Ρώσων, μιλώντας για «παραβίαση της ανεξαρτησίας» της χώρας.

Οι Ρώσοι δεν άφησαν αναπάντητη την πρόκληση του, με τον Σεργκέι Λαβρόφ να μιλά για «ακατανόητη δήλωση», ζητώντας εξηγήσεις. Όπως έδειξε η οργισμένη ρωσική αντίδραση που προηγήθηκε στον παντουρανιστικό… χάρτη που είχε παρουσιάσει ο Μπαχτσελί στον Ερντογάν, η Μόσχα δεν επιθυμεί τον ηγεμονικό ρόλο “παρείσακτων” δυνάμεων (βλέπε Τουρκία) σε αυτό που η ίδια θεωρεί ως ζωτικό της χώρο. Και βλέποντας την αμέριστη ευγνωμοσύνη που της έχει πλέον ο Τοκάγεφ, ανακοίνωσε την αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από το Καζακστάν, θέλοντας να διαψεύσει τους Αμερικανούς και έτερους “παρείσακτους” για “μακροχρόνια ρωσική κατοχή” της χώρας.