Ο Τραμπ πυροβολεί την παγκοσμιοποίηση και τη Γερμανία

Ήταν αναμφισβήτητα η πιο επεισοδιακή σύνοδος κορυφής των G7 στην ιστορία. Από την πρώτη στιγμή φάνηκε πως ο Αμερικανός πρόεδρος θα έβαζε “μπουρλότο”. Στην συνεδρίαση για την ισότητα των φύλων εμφανίστηκε αδικαιολόγητα αργοπορημένος, προκαλώντας αρνητικές εντυπώσεις για την αγενή συμπεριφορά του. Το κλίμα μεταξύ των ηγετών ήταν ήδη βαρύ.

Είχε προηγηθεί η επιβολή δασμών της αμερικανικής κυβέρνησης στον εισαγόμενο χάλυβα και αλουμίνιο. Το μέτρο αυτό πλήττει πολλές χώρες του G7, όπως την Γερμανία, την Ιαπωνία και τον Καναδά. Ο Αμερικανός μεγιστάνας γνωρίζει άριστα την τέχνη της επικοινωνίας. Η απρεπής στάση του έμοιαζε προπομπός για μία πολύ σοβαρότερη εξέλιξη που θα ακολουθούσε.

Απέσυρε αιφνιδιαστικά τις ΗΠΑ από το κοινό ανακοινωθέν της συνόδου. Η αμερικανική αντιπροσωπεία είχε αρχικά εγκρίνει το σχετικό ανακοινωθέν, το οποίο ήταν αποτέλεσμα επίμονων διαπραγματεύσεων. Η εντολή δόθηκε από το Air Force One, μιας και ο Αμερικανός πρόεδρος είχε αποχωρήσει πρόωρα από την σύνοδο. Ως γνωστόν μετέβαινε στην Σιγκαπούρη για την ιστορική του συνάντηση με τον ηγέτη της Βορείου Κορέας.

Ο Τραμπ ενημερώθηκε, εν πτήσει, για ορισμένες επικριτικές δημόσιες δηλώσεις του Καναδού πρωθυπουργού Τριντό έναντι της αμερικανικής κυβέρνησης. O Τριντό προχώρησε στις σχετικές δηλώσεις, αφού προηγουμένως είχε αποχωρήσει ο Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε δημοσίως τον Τριντό “ανέντιμο και αδύναμο“. Ο οικονομικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου Λάρι Κούντλοου μίλησε αργότερα για “πισώπλατη μαχαιριά” του Καναδού πρωθυπουργού.

Προάγγελος αμερικανικής αποχώρησης από NAFTA;

Η στάση του Τραμπ δεν εξηγείται μόνο από τον παρορμητικό και εκρηκτικό του χαρακτήρα. Έχει την πεποίθηση ότι οι ΗΠΑ δέχονται αθέμιτο οικονομικό ανταγωνισμό στις εμπορικές τους συναλλαγές με τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες. Όπως είπε χαρακτηριστικά “είμαστε σαν τον κουμπαρά, όπου όλοι μας ληστεύουν“. Πράγματι το εμπορικό έλλειμμα είναι μονίμως δυσμενές για τις ΗΠΑ, όχι όμως για τους εμπορικούς της εταίρους. Η Γερμανία, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα παρουσιάζουν πλεονάσματα στις συναλλαγές τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η αντιπαράθεση όμως των ΗΠΑ με τον Καναδά έχει σημασία για έναν επιπλέον λόγο. Οι δύο χώρες συμμετέχουν από το 1994 στην Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής (NAFTA), μαζί με το Μεξικό. Η εμβληματική αυτή συμφωνία αποτέλεσε τον θρίαμβο του ελεύθερου εμπορίου και της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Όμως, η εκλογή Τραμπ σηματοδοτεί μία νέα εποχή για την Αμερική, την εποχή του απομονωτισμού και του προστατευτισμού.

Μία από τις πρώτες κινήσεις του ήταν να αποσυρθεί από την Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου του Ειρηνικού (TTP). Κατά την προεκλογική περίοδο είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αποχωρήσει η Ουάσιγκτον και από την NAFTA. Ο Αμερικανός πρόεδρος διεκδικεί την επαναδιαπραγμάτευση της συνθήκης, όπως θύμισε με σχετικές δηλώσεις του πριν την έναρξη της συνόδου. Ο Τραμπ έχει κλιμακώσει τις ρητορικές του επιθέσεις κατά της κυβέρνησης του Μεξικού, του έτερου εμπορικού του εταίρου.

Έχει αποστείλει δυνάμεις της Εθνοφρουράς στα σύνορα των δύο χωρών για τον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης. Μόλις πριν μερικές μέρες ανακοίνωσε πως ξεκίνησαν οι εργασίες για το περιβόητο τείχος στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού, την πιο αμφιλεγόμενη προεκλογική του δέσμευση. Για τον Τραμπ η NAFTA και τα μεταναστευτικά κύματα από το Μεξικό είναι δύο ζητήματα που συνδέονται. Επομένως μοιάζει πιθανό σενάριο η NAFTA να περάσει οριστικά στην ιστορία, όπως η TTΡ.

Σταυροφορία εναντίον του Βερολίνου

Μετά την αποπομπή του Ρεξ Τίλερσον και την παραίτηση του οικονομικού συμβούλου του Γκάρι Κον, το επιτελείο της κυβέρνησης Τραμπ κυριαρχείται από υποστηρικτές του οικονομικού προστατευτισμού. Σύσσωμη η αμερικανική κυβέρνηση θεωρεί ότι αντιμετωπίζει αθέμιτο ανταγωνισμό από τους εμπορικούς της εταίρους. Η Ουάσιγκτον έκλεισε το μέτωπο με την Κίνα, αλλά είναι έτοιμη για έναν νέο γύρο αντιπαράθεσης με την Ευρώπη, ειδικότερα την Γερμανία.

Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν άκουσε σοκαρισμένος τον Τραμπ να δηλώνει πως “θα εξαφανίσει τα γερμανικά αυτοκίνητα από τους δρόμους της Νέας Υόρκης“. Ο Τραμπ ετοιμάζει ένα νέο πακέτο δασμών στα εισαγόμενα αυτοκίνητα. Αν τελικώς εφαρμοστεί θα πλήξει ιδιαίτερα τις γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες. Όμως, η αντιπαράθεση Ουάσιγκτον-Βερολίνου δεν μοιάζει να μένει μόνο στο οικονομικό επίπεδο.

Έχει πάρει διαστάσεις ιδεολογικής αντιπαράθεσης, ειδικά μετά από μία επίμαχη συνέντευξη του πρεσβευτή Ρίτσαρντ Γκρένελ που προκάλεσε σάλο στην γερμανική κυβέρνηση. Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Γερμανία, μιλώντας στον ακροδεξιό ιστότοπο Breitbart, δήλωσε πως “θα ενισχύσει και άλλους συντηρητικούς στην Ευρώπη“. Φυσικά όταν ο Γκρένελ μιλάει για “συντηρητικούς” δεν αναφέρεται στους Γερμανούς χριστιανοδημοκράτες, αλλά στο AFD.

Έκανε ειδική αναφορά στον καγκελάριο της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς, τον οποίο θαυμάζει για την αντιμεταναστευτική του πολιτική. Ο Κουρτς συγκυβερνά με το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας, τον ιδεολογικό επίγονο των Αυστριακών εθνικοσοσιαλιστών. Στον αντίποδα η Άγκελα Μέρκελ θεωρεί το AFD “ντροπή για την Γερμανία“.

Ένας από τους ιδρυτές του ιστότοπου Breitbart είναι ο Στίβεν Μπάνον, ο πρώην σύμβουλος του Τραμπ. Μετά την αποπομπή του από τον Λευκό Οίκο, φιλοδοξεί να μετατραπεί σε ιδεολογικό καθοδηγητή των ευρωπαϊκών ακροδεξιών κομμάτων. Οι δηλώσεις Γκρένελ απέδειξαν πως πολλοί στην αμερικανική κυβέρνηση συμμερίζονται την κοσμοθεωρία του αμφιλεγόμενου τέως προεδρικού συμβούλου.

Κατώτερη των περιστάσεων η Γερμανία

Η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει την ΕΕ ως έναν αποτυχημένο, γραφειοκρατικό οργανισμό, ο οποίος είναι υπό την κυριαρχία της Γερμανίας. Είναι ο λόγος που ο Αμερικανός πρόεδρος υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του Brexit. Για πρώτη φορά στην ιστορία υπάρχει μία αμερικανική κυβέρνηση με τόσο έντονα αρνητικά αισθήματα για την ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Παραδοσιακά οι σύμμαχοι όλων των Αμερικανών προέδρων στην Ευρώπη ήταν οι κυβερνήσεις των σοσιαλδημοκρατών ή της κεντροδεξιάς. Όμως, για πρώτη φορά ένας Αμερικανός πρόεδρος “παίζει” με αντιευρωπαϊκά, αντισυστημικά κόμματα διαμαρτυρίας, όπως το Εθνικό Μέτωπο στην Γαλλία, ή την Λέγκα του Βορρά στην Ιταλία. Η αντιπαράθεση Ευρώπης-ΗΠΑ θα έχει σίγουρα συνέχεια. Ξεκάθαρα, ο Τραμπ δεν έχει καμία σχέση με τους προκατόχους του.

Η Γερμανία οφείλει να αφήσει τους εθνικούς εγωισμούς. Δεν μπορεί να εμμένει στην αυστηρή τήρηση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας, αρνούμενη ακόμα και τις προτάσεις Μακρόν για μεταρρύθμιση της ΕΕ. Εάν η Ένωση αρκεστεί σε ορισμένα οικονομικά αντίμετρα έναντι αμερικανικών προϊόντων, δείχνει πως δεν έχει συνειδητοποιήσει την σοβαρότητα της κατάστασης.

Είναι αστείο να ισχυριζόμαστε ότι οι δασμοί στο ουίσκι και το φυστικοβούτυρο θα πλήξουν την κυβέρνηση Τραμπ, όταν η Ουάσιγκτον έχει συμφωνήσει για μαζικές εξαγωγές αμερικανικών γεωργικών προϊόντων στην Κίνα. Η Γερμανία είναι η οικονομική ατμομηχανή της Ευρώπης, αυτή οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες. Μοιάζει, όμως, κατώτερη των ιστορικών περιστάσεων, δεν θα είναι εξάλλου η πρώτη φορά.