Σε χαμηλή πολιτική η προσγείωση Τσαβούσογλου στο Ισραήλ

Ένα βήμα στην διαδικασία αποκατάστασης των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας χαρακτηρίζεται από τα ισραηλινά και τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης η επίσημη επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Ιερουσαλήμ και οι συνομιλίες με τον Λαπίντ. Οι υπουργοί Εξωτερικών έδωσαν κοινή συνέντευξη προς τους δημοσιογράφους και αναφέρθηκαν αμφότεροι στην προοπτική βελτίωσης των διμερών σχέσεων σε όλους τους τομείς, όμως δεν έκαναν καμία αναφορά στο ζήτημα του ενεργειακού χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου.

«Η αποκατάσταση των ισραηλινοτουρκικών σχέσεων θα βοηθήσει στη διαδικασία επίλυσης της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης, δεδομένης της διάθεσής μας» τόνισε ο Τσαβούσογλου και πρόσθεσε: «Πιστεύουμε ότι η λύση των δύο κρατών στη βάση των αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών είναι η μοναδική λύση για μια διαρκή ειρήνη».

Ο Λαπίντ ανέφερε ότι μαζί με τον Τσαβούσογλου «εργάζονται για πρόοδο όχι μόνο στις διπλωματικές μας σχέσεις και στις σχέσεις ασφαλείας, αλλά και στους οικονομικούς τομείς».
Στόχος είπε ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ «είναι η δημιουργία και επέκταση της οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας για να δημιουργήσουμε δεσμούς μεταξύ επιχειρήσεων και ανθρώπων και να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των δυο χωρών μας σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο». 

Και οι δύο υπουργοί αναφέρθηκαν στις προοπτικές ενίσχυσης της συνεργασίας στον τουριστικό τομέα και τις αερομεταφορές καθώς και στο εμπόριο αγαθών. Δεν έγινε καμία αναφορά στον ενεργειακό τομέα και στις τουρκικές προτάσεις για κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Ισραήλ. Δεν έγινε καμία αναφορά επίσης στα σχήματα συνεργασίας που έχουν δημιουργηθεί στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και γενικότερα στην κατάσταση της ευρύτερης περιοχής.

We won’t pretend that our relationship has not seen its ups and downs. But we remember that Turkey was the first Muslim nation to recognize Israel, back in 1949. And we have always known how to return to dialogue and cooperation. pic.twitter.com/m2P4VU110t

— יאיר לפיד – Yair Lapid (@yairlapid) May 25, 2022

Είχε προηγηθεί τον περασμένο Μάρτιο η επίσκεψη του προέδρου του Ισραήλ Ισαάκ Χέρζογκ στην Τουρκία, κατόπιν πρόσκλησης του Ταγίπ Ερντογάν και ένα από τα θέματα της ατζέντας είναι η προετοιμασία της ανταπόδοσης της επίσκεψης από τον πρόεδρο της Τουρκίας στο Ισραήλ.  Η πρόταση για αγωγό φυσικού αερίου Τουρκίας-Ισραήλ είχε ανακοινωθεί από τον ίδιο τον πρόεδρο Ερντογάν προς τον Ισραηλινό ομόλογό του στη συνάντηση του Μαρτίου, υπό το πρίσμα της ενεργειακής ανασφάλειας που προκαλεί στην Ευρώπη ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας. Ωστόσο, η Άγκυρα αφήνει εκτός σχεδίου την Κύπρο από την οποία θα πρέπει να περάσει ο αγωγός και επιμένει ότι θα αφορά συμφωνία εταιρειών, ούτως ώστε να μην βρεθεί η τουρκική κυβέρνηση στη δυσάρεστη θέση να δίνει εξηγήσεις γιατί δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ την ίδια ώρα προσδοκά την συμμετοχή της ΕΕ στη χρηματοδότηση του έργου.

Τουρκικές προσδοκίες και ΕΕ

Τις τουρκικές προσδοκίες είχε ενισχύσει η επίσκεψη της υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτόρια Νούλαντ, σε Τουρκία, Ελλάδα, Κύπρο, τον Απρίλιο και το στίγμα πως η Ουάσιγκτον είναι υπέρ κάθε πρωτοβουλίας ενεργειακής συνεργασίας. Ωστόσο, από την πλευρά της ΕΕ δεν υπάρχει ένδειξη ότι εξετάζεται σοβαρά η τουρκική πρόταση.

Μιλώντας στο forum του Νταβός χθες η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε ότι η ΕΕ βρίσκεται σε συνομιλίες με νέους αξιόπιστους προμηθευτές φυσικού αερίου: «Αυτήν τη στιγμή που μιλάμε, η Ευρώπη συνάπτει νέες συμφωνίες με αξιόπιστους προμηθευτές σε όλον τον κόσμο. Τον Μάρτιο συμφώνησα με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν να αυξήσουμε σημαντικά τις παραδόσεις LNG από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη. Περισσότερο LNG και φυσικό αέριο μέσω αγωγών θα προέλθει επίσης από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Σύντομα θα τεθούν σε λειτουργία νέοι τερματικοί σταθμοί LNG σε Ελλάδα, Κύπρο και Πολωνία, και να λειτουργήσουν νέες διασυνδέσεις».

Εκτός του μείζονος πολιτικού προβλήματος με την στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό, υπάρχει και το οικονομοτεχνικό ζήτημα εάν η τουρκική πρόταση αποτελεί άμεση λύση στο ενεργειακό πρόβλημα της Ευρώπης ή θα χρειαστούν χρόνια για την υλοποίησή της. Η λύση που προωθεί η ΕΕ, σε συμφωνία με το Ισραήλ και την Αίγυπτο είναι η μεταφορά του φυσικού αερίου από τα ισραηλινά πεδία της Ανατολικής Μεσογείου στους αιγυπτιακούς σταθμούς LNG και από εκεί την μεταφορά με πλοία στην ΕΕ.

Το ισραηλινό σχέδιο

Η προοπτική αυτή επιβεβαιώθηκε από τον γενικό διευθυντή Ενέργειας του Ισραήλ Λιόρ Σιλάτ, ο οποίος την περασμένη Κυριακή σε δηλώσεις του είπε, σύμφωνα με την ισραηλινή εφημερίδα Jerusalem Post, ότι «οι ομάδες εργασίας ΕΕ και Ισραήλ έχουν ήδη ξεκινήσει συνομιλίες». Σε πολιτικό επίπεδο, η συμφωνία επί της αρχής έγινε από την υπουργό Ενέργειας Κάριν Ελχάραρ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα με την ισραηλινή πρόταση οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου (κυρίως από το Ισραήλ) μπορούν να προμηθεύουν ετησίως την ΕΕ με 20 bcm. Οι ευρωπαϊκές εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία ανέρχονταν, πριν από τον πόλεμο, σε 150 bcm ετησίως.

Η συμφωνία συνεργασίας Ισραήλ-Αιγύπτου για την μεταφορά φυσικού αερίου στους αιγυπτιακούς τερματικούς σταθμούς είχε υπογραφεί τον Νοέμβριο του 2021. Με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία η ισραηλινή υπουργός Ενέργειας και ο Αιγύπτιος ομόλογός της Ταρέκ Ελ Μολά, συμφώνησαν σε επίσπευση των έργων και αύξηση του φορτίου με σκοπό την κάλυψη των αυξημένων ενεργειακών αναγκών της ΕΕ.

Παράλληλα η ισραηλινή κυβέρνηση υπό το πρίσμα των νέων συνθηκών στην διεθνή αγορά ενέργειας, επανεξετάζει το σχέδιο κατασκευής του αγωγού EastMed και μέχρι τα τέλη του 2022 περιμένει να έχει τις νέες επικαιροποιημένες αναλύσεις ως προς τη βιωσιμότητα του έργου.