Οι αρχιτέκτονες της τουρκικής πολιτικής στη Συρία

Ο Χακάν Φιντάν δήλωσε ότι η Άγκυρα δεν παρενέβη στην κρίση του Χαλεπίου μετά την επίθεση του HTS στις 28 Νοεμβρίου, αν και οι εξελίξεις που ακολούθησαν επέκτειναν την κρίση πέρα από το Χαλέπι. Ακολούθησε ο Τούρκος πρόεδρος που δήλωσε: «Παρακολουθούμε στενά τις ξαφνικές εξελίξεις που σημειώθηκαν τις τελευταίες ημέρες στη γειτονική μας Συρία. Ως Τουρκία, είμαστε έτοιμοι, όπως και στο παρελθόν, να κάνουμε ό,τι μας αναλογεί για την κατάσβεση της φωτιάς στην περιοχή μας. Στο πλαίσιο των εθνικών προτεραιοτήτων ασφάλειας της χώρας μας, παρακολουθούμε στενά τη διαδικασία στο πεδίο και λαμβάνουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποτροπή τυχόν νέων συμβάντων. Η διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας και η επίλυση της αστάθειας μέσω συμφωνίας, σύμφωνα με τα νόμιμα αιτήματα του συριακού λαού, είναι η μεγαλύτερη επιθυμία μας».

Σύμφωνα με αναλυτές, οι δηλώσεις του Ερντογάν αντανακλούν το ευρύτερο γεωπολιτικό και στρατηγικό πλαίσιο της Τουρκίας σε σχέση με τη Συρία. Ο Ερντογάν προβάλλει την Τουρκία ως ενεργό περιφερειακό παίκτη που επιδιώκει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην επίλυση της συριακής κρίσης. Ωστόσο, οι δηλώσεις του ερμηνεύονται από αναλυτές και ως μήνυμα προς τη διεθνή κοινότητα ότι η Τουρκία θα κινηθεί μονομερώς αν θεωρήσει ότι τα συμφέροντά της απειλούνται.

Παράλληλα, επισημαίνουν, την πρόθεση της Τουρκίας να διατηρήσει τον έλεγχο των εξελίξεων στην περιοχή. Η χρήση του όρου «αναλαμβάνουμε μέτρα» μπορεί να υποδηλώνει στρατιωτική ετοιμότητα ή ενέργειες για την αποτροπή κινδύνων, όπως οι επιχειρήσεις κατά κουρδικών ομάδων στα σύνορα ή ενδεχόμενες επεμβάσεις, σε μια προσπάθεια να εξισορροπήσει τη διεθνή κριτική. Παράλληλα, διεκδικεί ρόλο εγγυητή σταθερότητας της περιοχής. Η αναφορά στα «νόμιμα αιτήματα του συριακού λαού» μπορεί να θεωρηθεί και ως έμμεση κριτική προς το καθεστώς Άσαντ, τονίζοντας την ανάγκη μιας πολιτικής λύσης που θα περιλαμβάνει όλες τις πλευρές.

Η πτώση του Χαλεπίου

Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, το Χαλέπι, βρίσκεται 50 χιλιόμετρα από τα τουρκικά σύνορα στην περιοχή του Κιλίς, ενώ το Ιντλίμπ είναι μόλις 30 χλμ. από το Ρεϊχανλί. Η Χάμα είναι επίσης σύμβολο, λόγω της σφαγής 20.000 ατόμων το 1982 κατά την καταστολή της εξέγερσης των Αδελφών Μουσουλμάνων και της αρχής του εμφυλίου το 2011. Οι δυνάμεις του καθεστώτος της Συρίας, αντί να σταματήσουν τις δυνάμεις του HTS, υποχώρησαν και άφησαν στρατηγικές θέσεις στους Κούρδους.

Η Άγκυρα δεν έμεινε αδρανής. Ο SNA (ο πρώην Ελεύθερος Συριακός Στρατός, που στηρίζεται από την Τουρκία) εισήλθε στην περιοχή του Τελ Ριφάτ και σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, προχωράει προς το Μάνμπιτζ.  Παράλληλα, εντείνεται ένας έντονος διπλωματικός διάλογος, για το αν οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις θα ξεκινήσουν μια νέα στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία. Οι τρεις βασικές προτεραιότητες της Άγκυρας στην τρέχουσα κρίση της Συρίας είναι:

• Η αποτροπή νέου κύματος μετανάστευσης.
• Η αποτροπή απόκτησης νέων θέσεων από το κουρδικό YPG.
• Η επίλυση της κρίσης μέσω της διπλωματίας και με τη βοήθεια “αντιπροσωπευτικών δυνάμεων”.

Εάν οι διπλωματικές προσπάθειες της Άγκυρας δεν έχουν αποτέλεσμα, οι Τούρκοι πιθανώς να αναγκαστούν να επιταχύνουν τις στρατιωτικές ενέργειες, κάτι που όπως προαναφέραμε φαίνεται να δείχνουν και οι δηλώσεις Ερντογάν. Η διαδικασία της Αστάνα, που ξεκίνησε το 2017 με τη συμφωνία Τουρκίας, Ρωσίας και Ιράν για το Χαλέπι, έχει σταματήσει, με την ιρανική επιρροή στη Συρία, μέσω της Χεζμπολάχ, να έχει αποδυναμωθεί. Ορισμένοι αναρωτιούνται αν η διαδικασία αυτή θα αναβιώσει ή αν η σύγκρουση θα ενταθεί. Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών πρότεινε τη σύγκλιση Συνόδου Κορυφής μεταξύ Τουρκίας, Ιράν και Ρωσίας το συντομότερο δυνατό, σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, με αντικείμενο την κρίση στη Συρία.

Η εσωτερική πολιτική κατάσταση στην Τουρκία, ειδικά μετά το άνοιγμα στον Οτζαλάν, θα μπορούσε να επηρεαστεί από τις πρόσφατες εξελίξεις στις οποίες πρωταγωνιστεί η φανατική ισλαμική οργάνωση HTS, δεδομένου ότι η Τουρκία βρίσκεται στο κέντρο της διπλωματικής δραστηριότητας στη Συρία. Ο Χακάν Φιντάν έχει επαφές με τους ομολόγους του από τη Ρωσία, το Ιράν, το Κατάρ, το Ιράκ, τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία, ενώ η ΜΙΤ με τον Ιμπραήμ Καλίν έχει συνεχείς επαφές με πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και των χωρών του Αραβικού Κόλπου.

Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, η κατάσταση στην Συρία και το Ιράκ, καθώς και η επίλυση της κρίσης, πρωταρχικά μέσω της διπλωματίας, παραμένουν κεντρικά θέματα στις τουρκικές διπλωματικές ενέργειες, αλλά επίσης και στην κεντρική πολιτική σκηνή της Τουρκίας.