Οι Δυτικοί βλέπουν την Κίνα υπό το πρίσμα των ευσεβών πόθων τους

Ο Αμερικανός πρόεδρος, στις 29 Μαΐου, ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ τερματίζουν κάθε σχέση με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Η απόφαση αυτή συνοδεύθηκε από την εξαγγελία μιας δέσμης μέτρων εναντίον της Κίνας, η οποία κατηγορείται από τον Τραμπ για βιομηχανική κατασκοπεία, χειραγώγηση και εξαπάτηση Αμερικανών επενδυτών κυρίως στον χρηματοοικονομικό τομέα, υφαρπαγή κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλων κρατών στον Ειρηνικό Ωκεανό (μας θυμίζει άραγε κάτι αυτό;) και, φυσικά, για την κύρωση καινούργιων νόμων που ουσιαστικά φαλκιδεύουν κάθε πτυχή αυτονομίας του Χονγκ Κονγκ.

Είναι δυσχερής κάθε πρόβλεψη για τα συμπαρομαρτούντα, όμως ο τερματισμός του ειδικού status που απολάμβανε εισέτι το Χονγκ Κονγκ σίγουρα προοικονομεί ουσιαστικές αλλαγές σε όλη την κονίστρα των σχέσεων Δύσης-Κίνας, που αφορούν κεντρικά και εμάς. Η Κίνα έχει πρωταρχικά και ζωτικά συμφέροντα στην χώρα μας, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000. Η παρουσία της είναι στρατηγικού χαρακτήρα, ενώ εμείς προσπαθούμε να εκμεταλλευθούμε αυτή την παρουσία ως μεταβλητή στην εξίσωση αντιμετώπισης επιβουλών.

Πως ακριβώς όμως βλέπουμε και κρίνουμε την Κίνα και τους Κινέζους, ως Ελλάδα και, επέκεινα, δυτικός κόσμος; Η απάντηση, εν συντομία, είναι: παρωχημένα και ιδεοληπτικά. Την σπουδαιότερη ευθύνη γι’ αυτό φέρει το αμερικανικό πανεπιστημιακό κατεστημένο, το οποίο (φευ!), σε άλλη μία περίπτωση συγχέει σταθερά το ευκταίο με την πραγματικότητα. Από εκεί, δυστυχώς, ενημερώνονται και πλείστοι Έλληνες διαμορφωτές πολιτικής.

Η απόλυτη πίστη στην ικανότητα του καλλικέλαδου φιλελεύθερου κοσμοπολιτισμού οδηγεί σταθερά σε οδυνηρές διαψεύσεις. Επειδή όμως οι σχέσεις με την Κίνα επηρεάζουν και θα επηρεάζουν κρίσιμα την ελληνική εθνική στρατηγική, οργανικά αλληλένδετη σήμερα προς το δυτικό πλαίσιο, ας δούμε τα σφάλματα που με γκροτέσκο βαθμό άγνοιας, διαπράττονται από τους διάφορους ιεροφάντες της “πεκινολογίας”.

Λανθασμένες αναγνώσεις για την Κίνα

Από την δεκαετία του 1980 και εντεύθεν, υποστηρίζεται ότι κύριος και αποκλειστικός στόχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας είναι η επιβίωση στην εξουσία με μια αμυντική και ανερμάτιστη στρατηγική, που βασικά αντιδρά στις εξελίξεις και δεν τις διαμορφώνει. Αμερικανοί πανεπιστημιακοί, όπως ο Τζον Γκάρβερ και η Σούζαν Σερκ, προβάλλουν την εικόνα ενός Κομμουνιστικού Κόμματος που αναζητά ευκαιριακά και υποκριτικά κρηπίδωμα, άλλοτε στην χειραγώγηση του εθνικισμού και άλλοτε στην οικονομική ανάπτυξη.

Συνακόλουθα, μας λένε, η εξωτερική πολιτική της Κίνας ασκείται αποκλειστικά για εσωτερική κατανάλωση, όχι ως συντελεστής εθνικής ισχύος, αλλά ως παρακολούθημα εσωτερικών ισορροπιών. Περαιτέρω, έχει σχεδόν κυριαρχήσει η άποψη ότι η λενινιστική ιδεολογία αποτελεί κειμήλιο του παρελθόντος: το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας δεν συνιστά παρά άλλη μία δυναστεία, από τις πολλές της κινεζικής ιστορίας. Επομένως, για να ερμηνεύσουμε τις επιλογές της ιθύνουσας τάξης της Κίνας θα πρέπει να διαβάσουμε Κομφούκιο και Σουν Τζου, όχι Μάο.

Τέλος, με έναν σχεδόν εγελιανό φουκουγιαμισμό τονίζεται ότι η ανάδυση μιας πραγματικής αυτόχθονης και αυτοφυούς μεσαίας τάξης, απόρροια των οικονομικών μεταρρυθμίσεων με δημιουργία μιας οιονεί καπιταλιστικής συνθήκης, μοιραία θα κατέληγε στην απαίτηση για πολιτική ισότητα, κράτος δικαίου και φιλελευθερισμό, τοσούτω μάλλον καθώς πολλοί νέοι Κινέζοι πλέον ταξιδεύουν, σπουδάζουν και ζουν στο εξωτερικό.

Όλα τα παραπάνω είναι λάθος. Το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει αυτοπεποίθηση, καθώς διαθέτει αληθινές και γερές ρίζες στην κινεζική κοινωνία. Δεν ανήλθε στην εξουσία με τις λόγχες του Κόκκινου Στρατού (όπως συνέβη στην Ανατολική Ευρώπη) αλλά ως εθνικοαπελευθερωτικό αντιστασιακό κίνημα ενάντια στον λυμεώνα της ιαπωνικής εισβολής και κατοχής. Ο Μάο δεν υπήρξε κινεζικό αντίστοιχο του Χόνεκερ ή του Γιαρουζέλσκι, αλλά του Τίτο και του Χο Τσι Μινχ.

Ο Μάο εμπνέει τον Σι

Ο αντιαποικιακός εθνικισμός αποτελεί, λοιπόν, οργανικό συντελεστή της Weltanschauung των Κινέζων κομμουνιστών και όχι πυροτέχνημα για εσωτερική κατανάλωση. Οι δυτικές παραινέσεις για ανθρώπινα δικαιώματα και δημοκρατία διαχρονικά προσκρούουν σε ένα χαλύβδινο τείχος από ταπεινωτικές αναμνήσεις. Αυτές εκκινούν ήδη από τους πολέμους για το όπιο και διατρέχουν έναν μαίανδρο 150 χρόνων ιστορίας εθνικών εξευτελισμών και μάλιστα για έναν πολιτισμό που είχε συνηθίσει να βρίσκεται στην κορωνίδα της ανθρώπινης κοινωνίας και δημιουργίας.

Όσο για την λενινιστική ιδεολογία, όχι μόνο δεν είναι νεκρή, αλλά συνεχίζει να οργανώνει και να καθορίζει όλους τους άξονες της εθνικής ζωής, από τις ένοπλες δυνάμεις, έως τα αθλητικά σωματεία και την κατανομή των οικονομικών πόρων. Τα κομμουνιστικά κόμματα είναι σαν τις εκκλησίες: για κάθε κυνικό και διεφθαρμένο ιερέα (ή, εν προκειμένω, κομισάριο), υφίσταται ένας ενσυνείδητος και αφοσιωμένος.

Η στρατηγική θεωρία του Μάο συνεχίζει να εγκολπώνει όλες τις κινεζικές γεωπολιτικές προσεγγίσεις, αφού, άλλωστε, αποτελεί απάνθισμα των διδαγμάτων της νεώτερης κινεζικής ιστορίας, με κύρια στοχοθεσία την συγκρότηση του άλλοτε Τρίτου Κόσμου (σήμερα, “παγκόσμιου Νότου”) σε διακριτό πόλο εξουσίας. Οι δημόσιες ομιλίες του Σι σήμερα περισσότερο μοιάζουν παρά διαφέρουν με αυτές του Μάο, τουλάχιστον του Μάο πριν την Πολιτιστική Επανάσταση.

Τέλος, η επαφή των Κινέζων με τον δυτικό κόσμο επιδρά διττά και αμφίδρομα. Ούτε αυτό συνιστά έκπληξη: ο ίδιος ο Τενγκ Σιαοπίνγκ είχε διαλαλήσει ότι σκοπός του δικού του οικονομικού δρόμου ήταν η δεξίωση της ρήσης του Μάο «να κάνουμε τα ξένα πράγματα να υπηρετούν την Κίνα». Άλλωστε, στον διαδραστικό κόσμο του 21ου αιώνα η αναζήτηση για εθνική καταξίωση και πολιτισμικό σεβασμό έχει ήδη εκτοπίσει τον αβαθή κοσμοπολιτισμό μιας ατελούς παγκοσμιοποίησης. Το έχει πλέον αντιληφθεί και ο Φουκουγιάμα…