Οι εφτά πληγές του “φαραώ” Σίσι

Μοιάζει πραγματικά παράδοξο αλλά ήταν τα “μικροσκοπικά” Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που έσωσαν την στρατιωτική τιμή του αραβικού κόσμου στην λιβυκή κρίση. Ήταν η αεροπορία του Άμπου Ντάμπι που είχε συνδράμει επιχειρησιακά τις δυνάμεις του Χαλίφα Χαφτάρ στο “καυτό” λιβυκό μέτωπο. Η Αίγυπτος του Σίσι, η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη του αραβικού κόσμου, αν και υποστηρίζει τον Χαφτάρ, αποφεύγει (τουλάχιστον μέχρι στιγμής) μία απευθείας στρατιωτική εμπλοκή.

Προηγουμένως, τον γύρο του διαδικτύου είχαν κάνει ορισμένες φήμες για επικείμενη στρατιωτική επέμβαση της Αιγύπτου στη Λιβύη, η οποία τελικώς δεν ήρθε ποτέ. Η αιγυπτιακή κυβέρνηση περιορίστηκε να παρουσιάσει ένα σχέδιο εκεχειρίας, το οποίο απορρίφθηκε αμέσως από το καθεστώς Σαράτζ και την σύμμαχο του Τουρκία. Ενώ όλοι ανέμεναν πως το Κάϊρο θα απαντούσε σε αυτή την ιταμή προσβολή, η αιγυπτιακή κυβέρνηση αρκέστηκε σε ορισμένες τηλεφωνικές επικοινωνίες με τον Γάλλο πρόεδρο και τους Ρώσους.

Όσον αφορά την Τουρκία, με την αστραπιαία της εισβολή της στο βόρειο Ιράκ εις βάρος των Κούρδων, υπενθύμισε σε όλους τις πραγματικές της προθέσεις. Η νεοοθωμανική Τουρκία εποφθαλμιά τμήματα της εδαφικής επικράτειας της Συρίας και του Ιράκ, ενώ είναι αποφασισμένη να επιβληθεί ως ένοπλη προστάτιδα δύναμη του καθεστώτος Σαράτζ στη Λιβύη, χώρα με την οποία δεν έχει χερσαία σύνορα.

Η Αίγυπτος (που συνορεύει με την ανατολική επικράτεια της Λιβύης την οποία ελέγχουν οι δυνάμεις του Χαφτάρ), μέχρι στιγμής παρακολουθεί μάλλον αιφνιδιασμένη τη τροπή των εξελίξεων. Την ίδια στιγμή η οργή κατά της Τουρκίας γιγαντώνεται στην χώρα, μετά από ένα βίντεο που δείχνει παραστρατιωτικούς του Σαράτζ να εξευτελίζουν Αιγύπτιους εργάτες, που συνέλαβαν μετά την κατάληψη της Ταρχούνα.

Προσέγγιση Αιγύπτου-Τουρκίας;

«Τι δουλειά έχει ακόμα ο πρέσβης του Σαράτζ στην Αίγυπτο», είναι το ερώτημα που θέτουν αρκετοί Αιγύπτιοι αξιωματούχοι. Το ερώτημα θα μπορούσε να τεθεί και ως εξής: «τι ακριβώς περιμένει ο Σίσι για να επέμβει»; Ο Σίσι που είχε ποντάρει στην κατάληψη της Τρίπολης από τον Χαφτάρ, μοιάζει σαν “απλώς να προεδρεύει”, την στιγμή που ο Ερντογάν μετατρέπει την δυτική Λιβύη σε τουρκικό προτεκτοράτο και την κυβέρνηση Σαράτζ ανδρείκελο της Άγκυρας και των Λίβυων Αδελφών Μουσουλμάνων.

Υπάρχει η αίσθηση πως ένα τμήμα του αιγυπτιακού κατεστημένου προσδοκά σε μία μελλοντική επαναπροσέγγιση με την Τουρκία. Ο διευθυντής της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας “Αλ Αχράμ” (η “φωνή” του βαθέος κράτους από τα χρόνια του Νάσερ), είχε προτείνει «οκτώ βήματα» για την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών, σε αποκαλυπτικό του άρθρο που δημοσιεύτηκε στα μέσα Μαΐου.

Ο Σταύρος Λυγερός αποκάλυψε πως παρόμοιες απόψεις έχει και το διπλωματικό κατεστημένο του αιγυπτιακού υπουργείου Εξωτερικών, γεγονός που επηρεάζει το καίριο ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ελλάδα. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως μία επαναπροσέγγιση Αιγύπτου-Τουρκίας μοιάζει σήμερα αδιανόητη, καθώς οι σχέσεις των δύο χωρών είναι σχεδόν πολεμικές, μετά την πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης των Αδελφών Μουσουλμάνων το 2013, στενών συμμάχων του Ερντογάν.

Οι “πληγές” του καθεστώτος Σίσι

Αδιανόητη, όμως, έμοιαζε και τις προηγούμενες δεκαετίες η υπογραφή συνθήκης ειρήνης με το Ισραήλ, με μία χώρα που ήταν στην πρώτη γραμμή όλων των αραβοϊσραηλινών πολέμων. Τα ανοίγματα της τουρκικής αντιπολίτευσης προς την Αίγυπτο, που προβαίνει συχνά ο επικεφαλής των κεμαλιστών Κιλιντσάρογλου, σίγουρα δεν έχουν περάσει απαρατήρητα από την πτέρυγα του αιγυπτιακού καθεστώτος, που φαίνεται να υπολογίζει σε μία “μεταερντογανική” Τουρκία.

Όμως η λιβυκή κρίση είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, σε μία σειρά “πληγών” που απειλούν με αποσταθεροποίηση το καθεστώς, με τελευταία την πανδημία του κορονοϊού, που έχει φέρει το αιγυπτιακό κράτος στα όρια της παράλυσης. Είναι χαρακτηριστικό πως τα κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης έχουν ξεκινήσει μία εκστρατεία κατά των γιατρών της χώρας, τους οποίους κατηγορούν για «προδοσία», λόγω των καταγγελιών που έχουν κάνει για τις σοβαρές ελλείψεις του συστήματος υγείας, που οδήγησαν στον θάνατο αρκετούς συναδέλφους τους.

Μία άλλη ανοιχτή πληγή είναι το Σινά. Αν και από το 2013 το καθεστώς έχει απαγορεύσει την δράση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ακόμα αδυνατεί να θέσει υπό έλεγχο το Σινά, στο οποίο δραστηριοποιούνται ακραίες τζιχαντιστικές ομάδες. Ενδεικτικό της αδυναμίας των αιγυπτιακών δυνάμεων ασφάλειας, είναι πως αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην συνεργασία των τοπικών φυλών, παραβλέποντας τις εγκληματικές τους δραστηριότητες (λαθρεμπόριο).

Το “Μέγα Φράγμα της Αιθιοπικής Αναγέννησης”

Αυτό που όμως “τρέμει” ο πρόεδρος Σίσι είναι το “Μέγα Φράγμα της Αιθιοπικής Αναγέννησης” που σχεδιάζει η Αντίς Αμπέμπα στον Νείλο. Ο Σίσι φοβάται πως η κατασκευή του φράγματος θα φέρει αντιμέτωπη την Αίγυπτο με σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας και επισιτισμού. Ενδεικτικό για την σοβαρότητα της κατάστασης είναι πως ο ίδιος ο Αιγύπτιος πρόεδρος είχε χαρακτηρίσει, από το βήμα του ΟΗΕ, την κατασκευή του φράγματος ως «απειλή» για την χώρα του, με την αιθιοπική κυβέρνηση να απορρίπτει τους ισχυρισμούς του.

Εάν σε αυτά προσθέσουμε τα χρόνια προβλήματα της αιγυπτιακής οικονομίας, που επιβιώνει χάρη στις “τονωτικές ενέσεις” της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων, τη δράση των παράνομων δικτύων των Αδελφών Μουσουλμάνων, αλλά και τις επονείδιστες μνήμες από τον Πόλεμο των έξι Ημερών και την αποτυχημένη επέμβαση του Νάσερ στην Υεμένη, μπορούμε να κατανοήσουμε την επιφυλακτικότητα του Σίσι απέναντι στις πολεμικές κραυγές του Ερντογάν.

Ο Αιγύπτιος πρόεδρος δεν φαίνεται να επηρεάζεται από τις πιέσεις που δέχεται για μια προσέγγιση με την Τουρκία. Ταυτόχρονα, όμως, δεν μοιάζει ικανός να υπερβεί τις ανασφάλειες του καθεστώτος του και να αντιπαρατεθεί με αποφασιστικότητα στην τουρκική επέμβαση στο μέτωπο της Λιβύης. Είναι ενδεικτικό ότι στο ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ελλάδα το πάνω χέρι το έχουν αυτοί που θεωρούν πως δεν πρέπει να κλείσουν την πόρτα στην Τουρκία.