Οι εξετάσεις DNA κλονίζουν την τουρκικότητα – Οι χριστιανοί και πάλι στην πρέσα

Οι εξετάσεις DNA ενοχλούν το καθεστώς Ερντογάν γιατί κλονίζουν την πίστη των Τούρκων στην “τουρκικότητά” τους. Διαπιστώνουν ότι δεν είναι απόγονοι των σελτζουκικών και οθωμανικών ορδών που επέλασαν στην Ανατολία από την Κεντρική Ασία πριν από μια σχεδόν χιλιετία. Συνήθως οι πρόγονοί τους είναι χριστιανοί, είναι οι εθνότητες που κατοικούσαν για αιώνες στη Μικρά Ασία.

Στην Τουρκία απαγορεύονται οι εξετάσεις DNA, αλλά αρκετοί Τούρκοι στέλνουν δείγματα σε εργαστήρια στο εξωτερικό για να μάθουν τις εθνοτικές τους ρίζες. Πολλοί αναστατώνονται όταν ανακαλύπτουν ότι ανάμεσα στους προγόνους τους είναι Έλληνες, Αρμένιοι, Κάρες, Λιδοί κ.α. Αυτά δεν ταιριάζουν με το αφήγημα του τουρκικού κράτους περί τουρκικότητας και εθνικής ομοιογένειας.

Το πώς συμπεριφέρεται το τουρκικό κράτος στις μειονότητες είναι γνωστό. Για τους Έλληνες, Αρμένιους και Ασσύριους είναι μια βαθιά ριζωμένη μνήμη φρίκης. Για τους Κούρδους είναι μια σύγχρονη τραγωδία. Αλλά ακόμη και για ανθρώπους που γονιδιακά είναι Τούρκοι και ταυτίζονται με το τουρκικό κράτος, η συμπεριφορά του καθεστώτος δεν είναι και πολύ καλύτερη αν αυτοί είναι “διαφορετικοί” από το αφήγημα του καθεστώτος Ερντογάν.

Επισήμως, η Τουρκία αποδέχεται μόνο τρεις μη μουσουλμανικές ομάδες ως μειονότητες: Αρμένιους, Ρουμ Ορθόδοξους (Έλληνες) και Εβραίους. Τις αποδέχεται, αφού πρώτα τις συρρίκνωσε με οργανωμένους διωγμούς σε βαθμό εξαφάνισης. Αυτό σημαίνει ότι άλλες θρησκευτικές και εθνοτικές μειονότητες, όπως οι Αλεβίτες, οι Κιρκάσιοι, οι Κούρδοι και οι Λαζοί δεν αναγνωρίζονται επίσημα ως μειονότητες.

Δυσανεξία για μειονότητες

Οι μειονότητες που διαφέρουν σε κάτι από την πλειονότητα παραμένουν απροστάτευτες. Ο αριθμός και ο “όγκος” των εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων στην Τουρκία είναι άγνωστος, καθώς το κράτος δεν ρωτά τους πολίτες σχετικά με την εθνοτική, θρησκευτική και γλωσσική ταυτότητά τους στις απογραφές. Μέχρι το 1990, οι απογραφές περιλάμβαναν μια ερώτηση σχετικά με τη μητρική γλώσσα, αλλά μετά το 1965 το Κρατικό Ινστιτούτο Στατιστικής σταμάτησε να αποκαλύπτει αυτές τις πληροφορίες. Έτσι, οι μόνες επίσημες πληροφορίες σχετίζονται με τον αριθμό των ατόμων που δήλωσαν άλλη μητρική τους γλώσσα το 1965.

Μέχρι σήμερα, η προστασία των μειονοτικών ομάδων της Τουρκίας εξακολουθεί να είναι μακράν των ευρωπαϊκών προτύπων. Από τις αρχές του 20ού αιώνα, η Τουρκία έχει ασκήσει πολιτική τουρκοποίησης, μη αναγνωρίζοντας άλλες ταυτότητες. Παρά τις βελτιώσεις, η στρατηγική του τουρκικού κράτους είναι να αρνείται την αναγνώριση μειονοτικών ομάδων, να εμποδίζει την πρόσβασή τους στα ΜΜΕ, να περιορίζει τη συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή, να παραβιάζει την ελευθερία της έκφρασης ειδικά στη δική τους γλώσσα, να παρακωλύει τη θρησκευτική τους ελευθερία και γενικότερα να ασκεί ή να ανέχεται ποικίλες μορφές διακρίσεων.

Η επίσημη ρητορική περί ανοχής δεν είναι παρά ένας μύθος κι αυτό δεν αφορά μόνο το κράτος, αλλά και την κοινωνία. Έρευνα του 2007 διαπίστωσε ότι πάνω από το 50% του τουρκικού πληθυσμού δεν ήθελαν γκέι και άθεους ως γείτονές τους. Επίσης το 42% δεν ήθελαν Έλληνες και Αρμένιους ως γείτονές και 28% δεν ήθελαν Κούρδους γείτονες (Çarkoglu και Toprak 2006).

Οι Έλληνες και Αρμένιοι (τις τελευταίες δεκαετίες και οι Κούρδοι) θεωρούνται ξένοι παρά την μακραίωνη ιστορική παρουσία τους στη Μικρά Ασία. Στην έκθεση του ICC για την Τουρκία, εισάγεται η έννοια των χριστιανών ως «αυτόχθονες αλλοδαποί». Η έκθεση αναφέρει ότι «ο σχηματισμός μιας ξεχωριστής τουρκικής ταυτότητας δεν θεωρείται μόνο κοινωνική ευθύνη, αλλά και νομική υποχρέωση». Το άρθρο 301 του Ποινικού Κώδικα ποινικοποιεί την «δυσφήμιση της τουρκικότητας», ένα έγκλημα που υπονοεί ότι υπάρχει ένα πρότυπο για την τουρκικότητα. Η ρητορική μίσους προς τους Χριστιανούς, ειδικά τους Έλληνες και τους Αρμένιους είναι κοινοτυπία.

Εργαλειοποίηση των μειονοτήτων

Οι μειονότητες μπορούν να χειραγωγηθούν και να χρησιμοποιηθούν για πολιτικό κέρδος ή δημόσιες σχέσεις. «Το υπόλοιπο της χριστιανικής κοινότητας στην Τουρκία έλαβε ένα βαθμό προστασίας στη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης του 1923, όπως και η μουσουλμανική κοινότητα στην Ελλάδα. Ωστόσο, υπέστη την ανεπιθύμητη συνέπεια της πολιτικοποίησης της χριστιανικής παρουσίας, δημιουργώντας μια προσδοκία αμοιβαίων διεθνών συμφωνιών.

»Αντί να τηρείται και να προωθείται η θρησκευτική ελευθερία για τους χριστιανούς πολίτες της, αυτοί παραμένουν ευάλωτοι σε χειραγώγηση και εκμετάλλευση για πολιτικό κέρδος. Οι χριστιανικές ιδιότητες, τα θεσμικά όργανα, οι οργανωτικές ικανότητες, η εκπαίδευση ηγεσίας και η εσωτερική διακυβέρνηση είναι μόνο μερικά ευρεία παραδείγματα του κράτους που χειραγωγεί τους Χριστιανούς για πολιτικούς σκοπούς.

»Το τουρκικό κοινό υιοθετεί πάγιες προκαταλήψεις. Η διαγραφή του χριστιανισμού από την ιστορία της Τουρκίας και η αποξένωση, καθώς οι Έλληνες δεν ταιριάζουν στην τουρκική ταυτότητα, επιτρέπουν την εγγενή “ετερότητα” και τον διαχωρισμό από την κοινωνία. Από το 1914 έως το 1923, οι χριστιανοί της Τουρκίας μειώθηκαν από 20-25% του πληθυσμού σε λιγότερο από 2%. Εκατομμύρια γηγενείς Αρμένιοι, Έλληνες και Ασσύριοι απελάθηκαν βίαια, σφαγιάστηκαν ή εκτοπίστηκαν κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον αποκαλούμενο “Τουρκικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας”.

»Η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας προώθησε τις θρησκευτικές δημογραφικές αλλαγές. Τα υπολείμματα των αυτόχθονων χριστιανών και ένας σημαντικός αριθμός ιστορικών εκκλησιών (συχνά απειλούνται με κατεδάφιση ή απαλλοτρίωση από το κράτος) είναι μάρτυρες αυτών των κάποτε ακμαζόντων χριστιανικών κοινοτήτων», αναφέρει η ίδια έκθεση του ΙCC.

Χτυπώντας “ψόφιο άλογο”

Η δίωξη των χριστιανών στην Τουρκία συνεχίζεται. Ενώ ο κόσμος είναι απασχολημένος με την καταπολέμηση της πανδημίας, η τουρκική κυβέρνηση εκμεταλλεύεται την κατάσταση για να πιέσει περαιτέρω τις μειονότητες. Η περιθωριοποίηση των χριστιανών δεν είναι καινούργια. Από την άλλοτε κραταιά ελληνική κοινότητα έχουν εναπομείνει 2.000-3.000. Το ίδιο ισχύει και για τους Αρμένιους.

Από τους Σύριους-Αραμαίους (Ασσύριους) χριστιανούς στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας και έχουν μείνει λιγότεροι από 5.000. Κι αυτοί φοβούνται για τα δικαιώματα και την περιουσία τους. Αυτή η θρησκευτική κοινότητα είναι μια από τις παλαιότερες εκκλησίες του κόσμου. Η αραμαϊκή, η γλώσσα που χρησιμοποιεί η κοινότητα στη λατρεία, μιλήθηκε από τον Ιησού Χριστό.

Οι τουρκικές αρχές απαλλοτριώνουν γη που ανήκει σε χριστιανικές κοινότητες και την εκχωρούν σε φιλικούς στο καθεστώς επιχειρηματίες. Δεν έχουν γλυτώσει ούτε οι εκκλησίες, οι οποίες καταστρέφονται με διάφορα προσχήματα. Μετά την τουρκική στρατιωτική εισβολή στη βόρεια Συρία, περίπου 200.000 άνθρωποι, πολλοί από αυτούς χριστιανοί, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και δεν μπορούν να επιστρέψουν.

Ο Ερντογάν έχει υποσχεθεί ότι θα επιτρέψει την ανοικοδόμηση εκκλησιών, αλλά η μακροχρόνια και συστηματική διάκριση κατά των χριστιανών δείχνει ότι δεν είναι ειλικρινής. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Sefer Bilecen. Τον περασμένο Ιανουάριο, ο ορθόδοξος ιερέας από το Mardin (νοτιοανατολική Τουρκία) κατηγορήθηκε ότι ήταν μέλος του ΡΚΚ, επειδή έδωσε νερό και ψωμί σε Κούρδους μαχητές που χτύπησαν την πύλη του μοναστηριού του. Στην υπεράσπισή του, ο ιερέας υποστήριξε ότι θα παρείχε βοήθεια σε όποιον την ζητούσε, επειδή είναι χριστιανικό του καθήκον. Απελευθερώθηκε μετά από διεθνή παρέμβαση, αλλά παραμένει υπόδικος.

Οι χριστιανοί ενώπιον αφανισμού

Χρησιμοποιώντας εθνικιστική και ισλαμική ρητορική, η Άγκυρα έχει μετατρέψει τους χριστιανούς σε αποδιοπομπαίο τράγο. Όπως προειδοποίησε ο Alexander Gorlach από το Carnegie Council for Ethics in International Affairs and Religion και το International Studies Institute: «Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η κυβέρνηση. Η εχθρότητα έναντι των μη μουσουλμάνων είναι διάχυτη στην τουρκική κοινωνία».

Ο Ramazan Kilinc του Πανεπιστημίου της Νεμπράσκα σημείωσε ότι «οι θεωρίες συνωμοσίας για τις μη μουσουλμανικές μειονότητες κυριαρχούν στη δημόσια σφαίρα. Στη ρίζα αυτών των ιστοριών, οι χριστιανοί απεικονίζονται ως συνεργάτες ξένων δυνάμεων για να υπονομεύσουν την τουρκική ταυτότητα». Αποτέλεσμα οι χριστιανοί να υφίστανται κοινωνικές διακρίσεις και μπούλινγκ στην εργασία.

Ο πάστορας Μπράνσον, που ζούσε στην Τουρκία για 23 χρόνια, συνελήφθη με φανταστικές κατηγορίες (γκιουλενιστής, κατάσκοπος των ΗΠΑ κ.α.) όταν ο Ερντογάν αναζητούσε όμηρο για να τον ανταλλάξει με τον ιμάμη Γκιουλέν, ο οποίος ζει αυτοεξόριστος στην Πενσυλβάνια. Ο Ερντογάν χλεύαζε την Ουάσινγκτον: «Έχετε και εσείς έναν ιεροκήρυκα. Δώστε τον σε εμάς».

Η άνοδος του ριζοσπαστικού Ισλάμ έθεσε σε κίνδυνο τον Χριστιανισμό σε όλη τη Μέση Ανατολή. Ευτυχώς, η Άγκυρα δεν λειτουργεί όπως το ISIS και άλλοι τζιχαντιστές, αλλά και δεν χρειάζεται κιόλας. Οι Τούρκοι φρόντισαν μέσω γενοκτονίας, διώξεων και εθνοκαθάρσεων να απαλλαγούν από την συντριπτική πλειονότητα των χριστιανών τον προηγούμενο αιώνα.

Οι Τούρκοι ήταν πάντα πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν κτηνώδη βία για να εξανδραποδίσουν όσους θεωρούν απειλή για τον Τουρκισμό. Ο Ερντογάν και πολλοί Τούρκοι θεωρούν τους χριστιανούς απειλή. Ο καθηγητής Kilinc προειδοποίησε: «Η Τουρκία είναι μια σημαντική χώρα για την ιστορία του Χριστιανισμού, αλλά το μέλλον της χριστιανικής παρουσίας στην Τουρκία απειλείται». Παρόμοια είναι και η εκτίμηση του πάστορα Μπράνσον: «Υπάρχει ακόμη υψηλός βαθμός ελευθερίας για τους χριστιανούς σε σχέση με άλλες μουσουλμανικές χώρες στην περιοχή, αλλά ανησυχώ ότι όλα τα σημεία δείχνουν πως αυτό αλλάζει πολύ γρήγορα».