Οι φόβοι της Τουρκίας – Από την Τεχεράνη έως το Τελ Αβίβ

Οι ισλαμιστικές ελίτ της Τουρκίας θεωρούν τις ισραηλινές επιχειρήσεις μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου, που απώτερο στόχο έχει και την ίδια την Τουρκία. Υπάρχει δηλαδή μια αίσθηση ότι το Ισραήλ δεν περιορίζεται στο να εξουδετερώνει ιρανικές απειλές, αλλά λειτουργεί με γεωπολιτικές στοχεύσεις που επηρεάζουν άμεσα την τουρκική στρατηγική ασφάλειας. Η ανησυχία αυτή δεν είναι αβάσιμη: στην Άγκυρα υπάρχουν σοβαρές εκτιμήσεις ότι, εφόσον οι εντάσεις στην περιοχή κλιμακωθούν, η Τουρκία θα μπορούσε να βρεθεί στο στόχαστρο του Ισραήλ. Κάποιοι Ισραηλινοί αναλυτές και αξιωματούχοι φέρεται να κατατάσσουν την Τουρκία στην κατηγορία των δυνητικών απειλών, μετά το Ιράν.

Εθνική ασφάλεια και ετοιμότητα

Οι επιπτώσεις της κλιμάκωσης δεν άργησαν να φανούν και στην τουρκική οικονομία, η οποία παραμένει ευάλωτη στις αυξήσεις των διεθνών τιμών ενέργειας. Αν ο πόλεμος επεκταθεί και οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση του Ιράν, ενδέχεται να υπάρξουν νέες προσφυγικές ροές προς τα τουρκικά σύνορα – μια εξέλιξη που ουδείς στην Άγκυρα επιθυμεί.

Σε αυτό το πλαίσιο, η δημοσιοποίηση φωτογραφιών από τη συνάντηση της 13ης Ιουνίου μεταξύ του διοικητή της ΜΙΤ Ιμπραχίμ Καλίν, του υπουργού Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ, του υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ Μετίν Γκιουράκ, είχε ως στόχο την εκτόνωση της ανησυχίας στους κύκλους της χώρας. Το μήνυμα ήταν σαφές: το τουρκικό κράτος παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και προετοιμάζεται για κάθε ενδεχόμενο.

Σε επίπεδο εθνικής ασφάλειας, αυτό που πραγματικά έχει προκαλέσει αίσθηση στην Τουρκία είναι η αποκάλυψη των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του Ισραήλ: η ικανότητά του να διεισδύσει τόσο βαθιά μέσα στις ιρανικές δομές και να φέρει εις πέρας πολύπλοκες επιχειρήσεις. Η εικόνα αυτή έχει θορυβήσει την τουρκική ηγεσία και προφανώς θα έχουν ήδη δοθεί εντολές για ενίσχυση των αντικατασκοπευτικών μηχανισμών.

Πυρηνική αποτροπή

Την ίδια στιγμή, ακούγονται σενάρια για μελλοντική τουρκική πυρηνική αποτροπή. Ορισμένοι κύκλοι συζητούν το ενδεχόμενο η Άγκυρα να ακολουθήσει το παράδειγμα της Νότιας Κορέας – να φτάσει δηλαδή πολύ κοντά στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, χωρίς να τα αποκτήσει επίσημα. Αυτό που περιγράφεται ως πυρηνική καθυστέρηση (nuclear latency) θα μπορούσε να προσδώσει στρατηγική ισορροπία, χωρίς να παραβιαστούν διεθνείς συνθήκες.

Η Τουρκία, άλλωστε, χτίζει αυτή τη στιγμή πυρηνικά εργοστάσια, όπως αυτό του Ακούγιου, με την βοήθεια της Ρωσίας. Αν και ο επίσημος στόχος είναι η ενεργειακή αυτονομία, δεν περνά απαρατήρητο πως μια τέτοια υποδομή – σε συνδυασμό με δυνατότητες εμπλουτισμού ουρανίου και μέσα εκτόξευσης – θα μπορούσε να επιτρέψει στην Άγκυρα να αποκτήσει πυρηνική αποτροπή σε σύντομο χρονικό διάστημα, εφόσον το κρίνει απαραίτητο. Η γεωγραφική εγγύτητα με το Ισραήλ σημαίνει πως οι τουρκικοί πύραυλοι θα μπορούσαν εύκολα να το πλήξουν, όπως και τα υπό ανάπτυξη ναυτικά συστήματα, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού.

Καθώς η Άγκυρα εξετάζει τα στρατηγικά προηγούμενα, το παράδειγμα του Πακιστάν προσφέρει έναν ενδιαφέροντα παραλληλισμό. Το Πακιστάν, αν και διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο, έχει διαμορφώσει τη στρατηγική του ώστε να στοχεύει κυρίως την Ινδία. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, οι Πακιστανοί πιέστηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες να περιορίσουν την εμβέλεια των πυραύλων τους, ώστε να μην απειλούν στόχους στο Ισραήλ. Αυτή η πτυχή της πακιστανικής στρατηγικής λειτουργεί ως υπόμνηση για την Τουρκία, καθώς εξετάζει τις δικές της δυνατότητες και τα γεωπολιτικά όρια μέσα στα οποία θα μπορούσε να κινηθεί, σε περίπτωση μείζονος περιφερειακής κρίσης.

Μπαχτσελί και Τραμπ

Στο μεταξύ, η τουρκική ηγεσία συνηθίζει να αξιοποιεί τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτη του ακροδεξιού Εθνικιστικού Κόμματος (MHP) και κυβερνητικό εταίρο – ως δίαυλο μηνυμάτων που δεν επιλέγει να εκφράσει απευθείας. Οι πρόσφατες δηλώσεις του κατά του Ισραήλ εντάσσονται σε αυτό το πλαίσιο, καθώς λειτουργούν αποτρεπτικά αλλά και καθησυχαστικά στη βάση του κυβερνητικού συνασπισμού.

Σε διεθνές επίπεδο, ο Ερντογάν φαίνεται να διατηρούσε ελπίδες ότι ο Τραμπ θα αποστασιοποιούνταν από το ισραηλινό λόμπι. Ωστόσο, μετά την πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία τους, ενδέχεται να έχει απογοητευτεί. Είναι βέβαιο ότι επανέφερε το ζήτημα της νομιμότητας των ισραηλινών επιθέσεων και της ανάγκης για σταθερότητα στην περιοχή.

Σκοτεινά ρεύματα και νέα εποχή αστάθειας

Μέσα σε όλα αυτά, υπάρχουν και τα πιο σκοτεινά ρεύματα στο εσωτερικό της Τουρκίας. Ορισμένοι ανώνυμοι λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν κρύβουν την επιδοκιμασία τους για τις καταστροφές στο Τελ Αβίβ ή την ελπίδα για έναν πόλεμο μέχρις εσχάτων. Αυτή η ρητορική, όσο ακραία και χυδαία κι αν είναι, αντικατοπτρίζει τις διαθέσεις ενός σκληρού αντι-ιρανικού ισλαμιστικού πυρήνα, ιδιαίτερα εκείνων που είχαν ενεργό εμπλοκή στα χρόνια του πολέμου στη Συρία. Αυτή η ομάδα δεν εκδηλώνει κάποια συμπάθεια στο Ισραήλ, αλλά αντιμετωπίζει τη σύρραξη Ιράν – Ισραήλ με κυνική ικανοποίηση, θεωρώντας πως η αμοιβαία φθορά των δύο εχθρών – του σιιτικού Ιράν και του σιωνιστικού Ισραήλ- εξυπηρετεί γεωπολιτικά την Τουρκία και το σουνιτικό τόξο.

Είναι σαφές ότι η Τουρκία και το Ισραήλ παραμένουν σε βαθιά αντίθεση στο Παλαιστινιακό και τη Συρία και αυτό δύσκολα θα αλλάξει στο προβλέψιμο μέλλον. Το γενικό αίσθημα στην Άγκυρα είναι πως εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή αστάθειας. Μια εποχή όπου η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας είναι πλέον μονόδρομος. Αν ο περιφερειακός πόλεμος γενικευτεί, η εσωτερική πολιτική θα περάσει σε δεύτερο πλάνο, παρά τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα, που αυτό συνεπάγεται.