Οι ΗΠΑ σπρώχνουν τους Ουκρανούς στον ανορθόδοξο πόλεμο

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία στο δεύτερο έτος του και εξελισσόμενος σε πόλεμο φθοράς, αναλυτές αναρωτιούνται τι κατεύθυνση πρέπει να πάρει η πολιτική της Δύσης. Προς το παρόν, η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι ανένδοτη στην γραμμή υποστήριξης των Ουκρανών, αλλά ταυτόχρονα έχει θέσει και περιορισμούς στην αμερικανική παρέμβαση. Ο κίνδυνος κλιμάκωσης όχι μόνο εμποδίζει τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να ανταποκριθούν άμεσα με επαρκή συμβατικά έσα, αλλά περιορίζει επίσης το είδος βοήθειας που η Δύση είναι διατεθειμένη να παράσχει στους Ουκρανούς.

Τα ρωσικά πυρηνικά είναι παράγοντας ανησυχίας και αναστολής για βαθύτερη ανάμειξη. Οι αρμόδιοι στην Ουάσιγκτον φοβούνται μήπως ξεπεράσουν ένα όριο απέναντι στην αμερικανική κοινή γνώμη που έχει βαρεθεί αυτό που αποκαλούν “America’s forever wars” (οι ατέρμονοι πόλεμοι της Αμερικής). Ωστόσο, ο πόλεμος βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, με σοβαρές απώλειες για το Κίεβο, ενώ η τεντωμένη στα άκρα επιμελητεία και η μείωση της ροή των πυρομαχικών πιέζουν ολοένα και περισσότερο την κυβέρνηση Ζελένσκι.

Σύμφωνα με Αμερικανούς αναλυτές, η στάση του Μπάιντεν να μην ρισκάρει κινήσεις που οι Ρώσοι θα θεωρούσαν άμεση ενεργή αμερικανική συμμετοχή, αφήνει ένα παράθυρο ευκαιρίας για αντισυμβατικές επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα να εκπαιδευτούν και εξοπλιστούν Ουκρανοί μαχητές εκτός Ουκρανίας με σκοπό να δημιουργήσουν ευκαιρίες οριζόντιας κλιμάκωσης, δηλαδή να πλήξουν τους Ρώσους σε τρίτα κράτη όπου είναι ευάλωτοι.

Όπου υπάρχει διαμάχη μεγάλων δυνάμεων, εκδηλώνεται ανορθόδοξος ή αντισυμβατικός πόλεμος ή σύγκρουση πληρεξουσίων σε τρίτα κράτη. Ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων διεξάγεται βασικά σε τέτοιες γκρίζες ζώνες. Οι αντίπαλοι επιχειρούν κάτω από τα όρια του πολέμου, αλλά ανταγωνίζονται επιθετικά για να επεκτείνουν την επιρροή και τον έλεγχο τους.

Ανορθόδοξος πόλεμος για τους Ουκρανούς

Ο συμβατικός πόλεμος συχνά εκδηλώνεται αρχικά ως σύγκρουση χαμηλής έντασης, όπου τα κράτη επιδιώκουν να υπονομεύσουν τα συμφέροντα των ανταγωνιστών χωρίς το κόστος της άμεσης δράσης. Οι ειδικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ, Γαλλίας, Τουρκίας και αραβικών κρατών στην Αφρική συγκρούονται όλο και περισσότερο με τις κινεζικές πολιτικές εκεί, καθώς και με τη Wagner. Η δε εισβολή στην Ουκρανία είχε σκοπό να επεκτείνει το στρατηγικό βάθος της Ρωσίας προς Δυσμάς.

Ο ανορθόδοξος πόλεμος είναι τρόπος αντιμετώπισης της Ρωσίας, αποφεύγοντας το δίλημμα της συμβατικής σύγκρουσης μαζί της. Το αμερικανικό δόγμα ορίζει τον αντισυμβατικό πόλεμο ως «επιχειρήσεις που διεξάγονται από, με, ή μέσω παράτυπων δυνάμεων για την υποστήριξη ενός κινήματος αντίστασης, μιας εξέγερσης ή συμβατικών στρατιωτικών επιχειρήσεων», με σκοπό την «εκμετάλλευση των πολιτικών, στρατιωτικών, οικονομικών αδυναμιών και της ψυχολογικής τρωτότητας μιας εχθρικής δύναμης, με την ανάπτυξη και τη διατήρηση δυνάμεων αντίστασης για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων των ΗΠΑ».

Ο ανορθόδοξος πόλεμος είναι θεμελιώδης προϋπόθεση γι’ αυτό που αποκαλούμε ειδικές επιχειρήσεις. Στην Ουκρανία, μια εκστρατεία ανορθοδόξου πολέμου θα μπορούσε να πλήξει τη Ρωσίας χωρίς να εμπλέξει το ΝΑΤΟ. Μέχρι στιγμής το σθένος των Ουκρανών έχει αποσπάσει θαυμασμό στο εξωτερικό. Η μαχητικότητά τους είναι βασική προϋπόθεση για την δημιουργία δυνατοτήτων διεξαγωγής ανορθόδοξου πολέμου. Το Κίεβο γνωρίζει πολύ καλά ότι χρειάζεται περισσότερη υποστήριξη, καθώς οι απώλειες αυξάνονται.

Προς το παρόν, οι παραδόσεις προηγμένων όπλων από τη Δύση κάνουν διαφορά. Σύμφωνα με Αμερικανούς, ο ανορθόδοξος πόλεμος θα συμπλήρωνε τη δυτική βοήθεια, αξιοποιώντας την ουκρανική αντίσταση για να αναπτύξει μεγαλύτερες δυνατότητες ανταρτοπόλεμου, δολιοφθορών και για να ενισχύσει τις δεξιότητες των ουκρανικών δυνάμεων ειδικών επιχειρήσεων.

Πέραν της Ουκρανίας

Αυτή η αυξημένη ικανότητα μπορεί να είναι πολύτιμη σε περιοχές που έχουν περιέλθει υπό ρωσική κατοχή. Αυτού του είδους οι προσπάθειες μπορούν να πλήξουν το ηθικό της κατοχικής δύναμης, διαταράσσοντας τις κινήσεις, τις επικοινωνίες και τον έλεγχό της. Έχει ήδη φανεί ο ψυχολογικός αντίκτυπος των ουκρανικών επιθέσεων βαθιά σε ρωσικά εδάφη. Μέχρι τον Φεβρουάριο 2022 στελέχη της 10ης Ομάδας Ειδικών Δυνάμεων του Αμερικανικού Στρατού (“Πράσινα Μπερέ”) εκπαίδευαν Ουκρανούς κομάντο. Αμερικανοί των Ψυχολογικών Επιχειρήσεων εκπαίδευαν τους Ουκρανούς ομολόγους τους.

Προφανώς, αυτή η εκπαίδευση είχε θετικές επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα των ουκρανικών δυνάμεων. Τώρα πια, η οποιαδήποτε εκπαίδευση λαμβάνει χώρα εκτός Ουκρανίας. Όμως, η εκπαίδευση αφορά συμβατικές δυνατότητες. Αυτό είναι και χρονοβόρο και δεν κάνει οικονομία δυνάμεων. Το να δώσεις 100 άρματα και να δεσμεύσεις πολλαπλάσιο προσωπικό για μήνες δεν είναι η καλύτερη λύση, αν και ίσως δεν μπορεί να αποφευχθεί.

Σύμφωνα με Αμερικανούς ειδικούς επιβάλλεται ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης Ουκρανών “ανταρτών” με σκοπό τη δράση τους σε τρίτες χώρες. Οι ειδικοί αυτοί αφήνουν να εννοηθεί πως ίσως βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Σκοπός είναι οι Ουκρανοί αντάρτες να αναπτύξουν ικανότητες για εντυπωσιακές επιθέσεις στα ρωσικά μετόπισθεν. Αν και οι ελλοχεύοντες κίνδυνοι απαιτούν τεράστια προσοχή, η οριζόντια κλιμάκωση με ανορθόδοξες επιχειρήσεις σε περιοχές εκτός Ουκρανίας θα μπορούσε να αυξήσει την προσοχή της παγκόσμιας κοινής γνώμης και να εκτρέψει ρωσικές δυνάμεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Νατοϊκοί εκπαιδευτές για τους Ουκρανούς

Η χρήση νατοϊκών ειδικών δυνάμεων σε ρόλους εκπαιδευτών σε γειτονικές προς την Ουκρανία χώρες μπορεί να παρέχει εκπαίδευση σε προηγμένα οπλικά συστήματα, οργάνωση αντίστασης, σαμποτάζ και τακτικές ανταρτοπολέμου. Αμερικανοί αξιωματικοί βλέπουν ότι μαζί με τις βρετανικές SAS και SBS, αλλά και με δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων των βαλτικών χωρών, μπορούν να δημιουργήσουν, μέσω των Ουκρανών, σοβαρό πρόβλημα στη Ρωσία. Μπορούν να δημιουργηθούν περιφερειακές ομάδες και να συνδεθούν με υπάρχοντα ουκρανικά δίκτυα σε κατεχόμενες πόλεις της Ουκρανίας.

Υπάρχουν, ωστόσο, και μειονεκτήματα. Η εκπαίδευση Ουκρανών κομάντο (παράτυπους μαχητές τους αποκαλούν τα δυτικά ΜΜΕ) σε γειτονικές χώρες είναι υλικοτεχνικά δύσκολη και απαιτεί συντονισμό μεταξύ του Κιέβου και τρίτων κρατών. Για την Ουκρανία, η απομάκρυνση έμπειρων στρατιωτών από τις πρώτες γραμμές θα αποδυναμώσει την άμυνα. Πολιτικά, είναι πιθανό η μεγάλης κλίμακας εκπαίδευση ουκρανικών δυνάμεων να εκληφθεί ως κλιμάκωση από τη Ρωσία, και αν τυχόν αποδειχθεί ότι Αμερικανοί στρατιωτικοί έχουν αναπτυχθεί στην Ουκρανία, αυτό θα αποτελέσει θρυαλίδα για επέκταση του πολέμου.

Παρόλα αυτά –υποστηρίζουν αμερικανικές πηγές– υπάρχουν δικλείδες, όπως η αποστολή “εθελοντών”, οι οποίοι να είναι πρώην στρατιωτικοί. Ο πρώην νομικός σύμβουλος της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων Αντρού Ε. Ουόλ (Andru E. Wall) σε παλαιό άρθρο (2011) στην νομική επετηρίδα του Harvard θεωρεί ότι τέτοια ζητήματα μπορούν να λυθούν, αφού δίνεται η δυνατότητα στον εκάστοτε υπουργό Άμυνας να πράξει ό,τι χρειάζεται για την διευκόλυνση αμερικανικών συμφερόντων.

Ο πόλεμος της προπαγάνδας

Ο πόλεμος σήμερα δεν κερδίζεται μόνο στο πεδίο της μάχης. Η σφαίρα της προπαγάνδας είναι κρίσιμη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι κούρσα εξοπλισμών και πυρομαχικών, αλλά και επιρροής. Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων των νατοϊκών Δυνάμεων Ειδικών Επιχειρήσεων θα ωφελήσει πολύ το Κίεβο. Ο πολλαπλασιασμός των στρατηγικών μηνυμάτων μέσω Διαδικτύου είναι κρίσιμος για τη διαμόρφωση του αφηγήματος της κάθε πλευράς για τον πόλεμο.

Το Κίεβο προάγει εκστρατείες ενημέρωσης και παραπληροφόρησης με σκοπό να διαμορφώσει τη διεθνή εικόνα για τον πόλεμο. Είναι, όμως, ο κυρίαρχος επικοινωνιακός μηχανισμός της Δύσης που φέρνει το αποτέλεσμα. Οι αμερικανικές μονάδες ψυχολογικών επιχειρήσεων χρησιμοποιούν συχνά μηνύματα για να υποβαθμίσουν την ρωσική πολεμική ισχύ. Αυτό έχει ιδιαίτερη επίδραση, καθώς όλο και περισσότερο ο πόλεμος διεξάγεται και στο Διαδίκτυο.

Ιστορίες ουκρανικού ηρωισμού θέλγουν το παγκόσμιο κοινό, ενώ τα μηνύματα της Μόσχας κυριαρχούν στην αντίληψη του ρωσικού πληθυσμού για την εισβολή. Η εργαλειοποίηση των πληροφοριών και της εικόνας είναι τακτική μεγάλης χρησιμότητας σήμερα. Η συμβολή εντυπωσιακών επιχειρήσεων ανορθόδοξου πολέμου θα εκτοξεύσει την ουκρανική προπαγάνδα, η οποία –στηριζόμενη στα δυτικά ΜΜΕ– διαμορφώνει μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινής γνώμης. Ας αναλογιστούμε πόσο τα επιτεύγματα των επαναστατημένων Ελλήνων το 1821 βοήθησαν να διαδοθεί ο φιλελληνισμός στο ευρωπαϊκό ακροατήριο.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία άφησε πάνω από πέντε εκατομμύρια πρόσφυγες εκτοπισμένους σε γειτονικές χώρες, ενώ πολλοί περισσότεροι είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι. Τα γειτονικά κράτη παλεύουν να τα βγάλουν πέρα με τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Όπως η προσφυγική κρίση, έτσι και οι επιχειρήσεις ανορθόδοξου πολέμου συμβάλλουν στο να παραμείνει η διεθνής κοινή γνώμη εστιασμένη στον πόλεμο. Αυτό γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό, καθώς ο πόλεμος απαιτεί ολοένα και περισσότερους πόρους.