Οι Βρυξέλλες, το Πεκίνο και ο «μεταξωτός» Τσίπρας

Στον ρόλο της Ελλάδας «ως γέφυρας και όχι ως συνόρου της Δύσης με την Ανατολή» και στις δυνατότητές της ως περιφερειακού κόμβου ανάπτυξης αναφέρθηκε ο Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας στο φόρουμ της Πρωτοβουλίας του Δρόμου του Μεταξιού (Belt and Road Initiative). Μιας Πρωτοβουλίας, στην οποία η ΕΕ επισήμως δεν είναι αντίθετη, το Βερολίνο και το Παρίσι όμως την βλέπουν με αρκετό σκεπτικισμό.

Ο πρωθυπουργός ήταν ο πρώτος ηγέτης χώρας της ΕΕ που ανέβηκε στο βήμα, λόγω της στενής οικονομικής συνεργασίας με την Κίνα, και όπως ήταν αναμενόμενο αναφέρθηκε στην επένδυση της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά. Υπογράμμισε μάλιστα ότι η επένδυση αυτή έχει κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια για τη δημιουργία του σύγχρονου «Δρόμου του Μεταξιού».

Έκανε επίσης ειδική αναφορά στο θέμα της διασυνδεσιμότητας των Βαλκανίων για να προσθέσει ότι  αναπτύσσονται με ταχύ ρυθμό τα δίκτυα προς τον κάθετο άξονα Βουλγαρίας-Μαύρης Θάλασσας και Ρουμανίας, αλλά και Βόρειας Μακεδονίας-Σερβίας. Προανήγγειλε όμως επέκταση της συνεργασίας με το Πεκίνο και στον χρηματοπιστωτικό και τεχνολογικό τομέα, ενώ επισήμανε ότι παράλληλα με τις οικονομικές σχέσεις ενεργοποιείται και η διπλωματική ατζέντα.

Οι Κινέζοι πάντως δείχνουν να μην ικανοποιούνται από μονοπωλιακές σχέσεις και φροντίζουν για την ύπαρξη εναλλακτικών δρόμων. Με την πρόσφατη ένταξη της Ιταλίας στον Δρόμο του Μεταξιού, η οποία προκάλεσε αντιδράσεις στις ΗΠΑ, τις Βρυξέλλες και την Γερμανία, το Πεκίνο ανακοίνωσε και το πρώτο σχέδιο για την αξιοποίηση του λιμανιού της Τεργέστης. Ένα λιμάνι το οποίο εκτιμάται ότι μπορεί να λειτουργήσει ανταγωνιστικά προς τον Πειραιά, εξαιτίας της εγγύτητάς του με την ευρωπαϊκή ενδοχώρα και κυρίως με τις ισχυρές ευρωπαϊκές οικονομίες.

Έρχονται κινέζικες τράπεζες

Στο πλαίσιο της επίσκεψης του πρωθυπουργού στο Πεκίνο και της συνάντησής του με τον Κινέζο ομόλογό του Λι Κετσιάνγκ, Ελλάδα και Κίνα υπέγραψαν το νέο τριετές Πλαίσιο Συνεργασίας (2020-2022). Πρόκειται για μια συμφωνία, η οποία επικεντρώνει στις μεταφορές, την μεταποίηση και την ενέργεια, επεκτείνεται στην συνεργασία στις τηλεπικοινωνίες, ενώ ανοίγει τον δρόμο και για την ίδρυση κινέζικης τράπεζας.

Η συνεργασία στον τεχνολογικό τομέα φαίνεται ότι κλείδωσε στην συνάντηση που είχε ο Αλέξης Τσίπρας με τους επικεφαλής της Huwaei, τον κινεζικό τεχνολογικό κολοσσό, η διείσδυση του οποίου στην Ευρώπη προκαλεί πονοκέφαλο στις ΗΠΑ, ενώ κατά καιρούς βρίσκεται στο στόχαστρο και Ευρωπαίων ηγετών. Η δράση άλλωστε της Huwaei και ο έλεγχος που φέρεται να ασκεί σε κάποιες κυβερνήσεις της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης ήταν ένα από τα βασικότερα θέματα που ανέδειξε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Πομπέο, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην περιοχή.

Ο Κινέζος πρωθυπουργός πάντως, ο οποίος ήταν παρών στην υπογραφή της συμφωνίας, συνεχάρη την Ελλάδα για την ένταξή της στην Πρωτοβουλία «17+1», μια πρωτοβουλία συνεργασίας με την Κίνα, στην οποία μετέχουν κυρίως οι χώρες των Βαλκανίων και της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Με το βλέμμα στην Ουάσινγκτον

Η κινεζική ηγεσία θεωρεί την διάσκεψη κορυφής για την Πρωτοβουλία Belt and Road ως ορόσημο για την δημιουργία του σύγχρονου Δρόμου του Μεταξιού. Στην φετινή, δεύτερη σύνοδο, μετέχουν μάλιστα  περισσότεροι από 5.000 σύνεδροι, εκπρόσωποι 150 χωρών και 90 διεθνών οργανισμών.

Το φόρουμ γίνεται άλλωστε την ώρα που δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη οι κρίσιμες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο Πεκίνο και την Ουάσινγκτον για την σύναψη μιας συμφωνίας που θα τερματίζει τον εμπορικό πόλεμο ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη. Μεγάλα αγκάθια αυτών των διαπραγματεύσεων, πέρα από το μη ισοσκελισμένο εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών, παραμένουν η νομισματική στήριξη της κινεζικής οικονομίας από την κυβέρνηση του Πεκίνου και το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων.

Για αυτό το τελευταίο, το Πεκίνο δημοσίευσε την Πέμπτη έκθεση αξιολόγησης, σύμφωνα με την οποία έχει πετύχει ουσιαστικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά την προστασία και την διαχείριση πνευματικών δικαιωμάτων. Ο ίδιος ο πρόεδρος Σι υποσχέθηκε στην ομιλία του, ότι θα σταματήσει τις κρατικές ενισχύσεις σε κινεζικές εταιρίες, ότι θα αυξήσει τις εισαγωγές και δεν θα υποτιμήσει το γιουάν, αλλά και ότι θα απαγορεύσει την αναγκαστική μεταφορά τεχνολογίας από ξένες εταιρείες σε κινεζικές.

Νέος εξαγωγέας χρέους

Ο Σι απάντησε ουσιαστικά σε αυτά για τα οποία κατηγορούν το Πεκίνο η ΕΕ και κυρίως οι ΗΠΑ. Επιχείρησε μάλιστα να δώσει απαντήσεις και σε ό,τι αφορά τις κατηγορίες που θέλουν την Κίνα ως τον νέο παγκόσμιο εξαγωγέα χρέους.

Ο νέος Δρόμος του Μεταξιού δεν αποτελεί απλώς μια πλατφόρμα  διεθνούς εμπορίου. Πρόθεση του Πεκίνου είναι η αποφασιστική στροφή της Πρωτοβουλίας σε αναπτυξιακά έργα, υποδομές και χρηματοδοτικές συμφωνίες, όπως διαβεβαίωσε ο πρόεδρος Σι στην ομιλία του στο Φόρουμ. Πολλές χώρες όμως, και κυρίως οι υφιστάμενοι εξαγωγείς χρέους, ανάμεσά τους η Γερμανία και η Γαλλία, καταγγέλλουν την Κίνα ότι τα έργα υποδομής που περιλαμβάνει στην Πρωτοβουλία έχουν δυσβάσταχτο κόστος, το οποίο είναι αδύνατον να αποπληρωθεί. Κατηγορούν δηλαδή την Κίνα ότι επιδιώκει την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της, επιβαρύνοντας φτωχά κράτη με χρέη που δεν θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν.

Το Πεκίνο αρνείται βεβαίως ότι στήνει «παγίδες χρέους», η διείσδυσή του ωστόσο σε ευρωπαϊκές οικονομίες έχει αποτελέσει αρκετές φορές αντικείμενο προβληματισμού στα ευρωπαϊκά όργανα και στις κυβερνήσεις των ισχυρών οικονομικά ευρωπαϊκών χωρών. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και οι αντιρρήσεις που εξέφρασαν Βρυξέλλες, Βερολίνο και Παρίσι για την ένταξη της Ιταλίας στον Δρόμο του Μεταξιού. Η Ιταλία άλλωστε είναι η μοναδική χώρα του ευρωπαϊκού νότου που δεν έχει μπει σε μνημόνια και κατά μία άποψη η μόνη που δεν έχει “φαγωθεί”.