Ολική επαναφορά των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική

Αν και το προηγούμενο διάστημα οι ΗΠΑ είχαν διαρρεύσει ότι σχεδιάζουν στρατιωτική επέμβαση στη Βενεζουέλα, το ενδεχόμενο αυτό δεν μοιάζει πιθανό. Οι λατινοαμερικανικές χώρες που συγκροτούν την Ομάδα της Λίμα, δήλωσαν αντίθετες σε μία στρατιωτική επέμβαση για την ανατροπή του καθεστώτος Μαδούρο. Η Ομάδα της Λίμα συγκροτήθηκε το καλοκαίρι του 2017, με σκοπό την αναζήτηση μιας ειρηνικής επίλυσης στην κρίση που μαστίζει τη λατινοαμερικανική χώρα.

Αποτελείται, μεταξύ άλλων, από τις συντηρητικές κυβερνήσεις της Χιλής, της Αργεντινής και τις υπερδεξιές κυβερνήσεις της Βραζιλίας και της Κολομβίας. Οι χώρες αυτές προφανώς και δεν μπορούν να κατηγορηθούν ως υποστηρικτικές του καθεστώτος Μαδούρο. Σε ραδιοφωνική του συνέντευξη, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ αποσαφήνισε τις προθέσεις της Ουάσινγκτον. Ο Τζον Μπόλτον μίλησε για “ειρηνική μετάβαση της εξουσίας στη Βενεζουέλα”, όχι για μία στρατιωτική εισβολή.

Επομένως, τι ήταν αυτές οι περίφημες σημειώσεις του Μπόλτον που έκαναν τον γύρο όλων των διεθνών μέσων ενημέρωσης; Οι “απόρρητες σημειώσεις” του αξιωματούχου ήταν σε κοινή θέα στους δημοσιογράφους, κατά τη συνέντευξη τύπου της περασμένης εβδομάδας. Ανέφεραν συγκεκριμένα για ανάπτυξη “5000 χιλιάδων στρατιωτών στην Κολομβία”, μιας χώρας που συνορεύει με τη Βενεζουέλα. Μιλώντας με όρους πόκερ, μπορούμε να πούμε πως ο Μπόλτον “μπλόφαρε”.

Μπλόφαρε για να επιταχύνει τις εξελίξεις στη Βενεζουέλα, προκειμένου να πραγματοποιηθεί μία “εκ των έσω” ανατροπή του καθεστώτος. Το πολιτικό τοπίο που διαμορφώνεται στη χώρα ευνοεί τα συγκεκριμένα σχέδια. Ο μεταβατικός πρόεδρος Χουάν Γκουαϊδό έχει αναγνωριστεί από την πλειοψηφία των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Τη στάση τους αναμένεται να ακολουθήσουν σημαντικές χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Η αντιπολίτευση είναι απόλυτα συσπειρωμένη στο πρόσωπο του 35χρονου επικεφαλής της Εθνοσυνέλευσης.

Αντεπίθεση του Μαδούρο

Το μόνο που απομένει για την εκδίωξη του Μαδούρο είναι να τον εγκαταλείψουν οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας. Επομένως, ο Μπόλτον “μπλόφαρε” για να δει τι στάση θα ακολουθήσει ο στρατός της Βενεζουέλας. Η “μπλόφα” είχε σχετική επιτυχία. Ο εν ενεργεία στρατηγός Φρανσίσκο Γιάνες στασίασε κατά του προέδρου της χώρας. Όμως, η συντριπτική πλειοψηφία των Ενόπλων Δυνάμεων εξακολουθεί να υποστηρίζει το καθεστώς.

Ο Νικολάς Μαδούρο φαίνεται να συνέρχεται από τον αιφνιδιασμό των προηγούμενων ημερών. Προχώρησε σε μία επίδειξη δύναμης, κινητοποιώντας χιλιάδες υποστηρικτές του για τον εορτασμό των 20 ετών της “τσαβικής επανάστασης”. Σε μία κίνηση με ιδιαίτερη σημασία, ο Μαδούρο κάλεσε τις φιλοκυβερνητικές, παραστρατιωτικές ομάδες να ενσωματωθούν στον στρατό. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αποτρέψει την πιθανή εκδήλωση ενός πραξικοπήματος από στασιαστές αξιωματικούς.

Εμφανίστηκε πρόθυμος στην πραγματοποίηση πρόωρων βουλευτικών εκλογών. Ωστόσο, η κίνηση αυτή είναι επίσης μία “μπλόφα” από μέρους του. Οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές θα αφορούν το σώμα της Εθνοσυνέλευσης, τον μόνο θεσμό που δεν ελέγχεται από το καθεστώς. Προφανώς, ο Μαδούρο θα μπει στον πειρασμό να νοθεύσει το αποτέλεσμα, με δεδομένο το πρωτοφανές κλίμα πόλωσης στη Βενεζουέλα.

Διχασμένη χώρα με δύο κυβερνήσεις

Η πόλωση αποτυπώνεται στους δρόμους της χώρας. Χιλιάδες διαδηλώνουν υπέρ του Χουάν Γκουαϊδό, χιλιάδες όμως διαδηλώνουν και υπέρ του καθεστώτος. Η κατάσταση θυμίζει έντονα την Ελλάδα του Εθνικού Διχασμού. Τότε είχαμε τις δύο κυβερνήσεις του Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου. Στη Βενεζουέλα έχουμε την κυβέρνηση του Νικολάς Μαδούρο και μία “παράλληλη” κυβέρνηση που συγκροτείται από τον Χουάν Γκουαϊδό.

Βεβαίως, οι Αμερικανοί δεν μοιάζουν πρόθυμοι να στείλουν στρατεύματα υπέρ της αντιπολίτευσης, όπως είχε κάνει η Αντάντ με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Παρ’ όλα αυτά, είναι πρόθυμοι να την υποστηρίξουν με κάθε τρόπο. Είναι η μεταβατική κυβέρνηση Γκουαϊδό που θα έχει πρόσβαση στα πετρελαϊκά έσοδα των εταιρειών της Βενεζουέλας, που εδρεύουν στις ΗΠΑ. Η Ουάσινγκτον συγκρότησε έναν ειδικό τραπεζικό λογαριασμό, προκειμένου να αποκλείσει την πρόσβαση στους αξιωματούχους του Μαδούρο. Επιπλέον, προχώρησε σε απαγόρευση των εισαγωγών πετρελαίου από τις κρατικές εταιρείες της Βενεζουέλας, οι οποίες συνδέονται με το καθεστώς.

Οι ΗΠΑ, ταυτόχρονα, κυρώσεις στην ιδιωτική εταιρεία Albanisa της Νικαράγουας, η οποία εισάγει προϊόντα πετρελαίου της Βενεζουέλας. Ο Τζον Μπόλτον μίλησε για “μαύρα ταμεία του διεφθαρμένου καθεστώτος Ορτέγκα”. Η Ουάσινγκτον μοιάζει να σκληραίνει τη στάση της έναντι της Νικαράγουας, ενός στενού συμμάχου της Κούβας και της Βενεζουέλας. Η Σοσιαλιστική Διεθνής απέπεμψε το κυβερνών κόμμα FSLN (Σαντινίστας) από τις τάξεις της, κατηγορώντας για “δικτατορικές πρακτικές” την κυβέρνηση Ορτέγκα.

Ορτέγκα, ένας αντάρτης υπέρ του ΔΝΤ

Η κρίση στην Νικαράγουα ξεκίνησε από τον περασμένο Απρίλιο, με τη βίαιη καταστολή των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας που προχώρησε το καθεστώς. Η καταστολή ήταν πολύ πιο αιματηρή από αυτή του καθεστώτος Μαδούρο. Μέσα σε λίγους μήνες οι νεκροί ξεπέρασαν τους 400 ανθρώπους. Όμως, δεν υπήρχε κάποια σοβαρή διεθνής αντίδραση στις πρακτικές του καθεστώτος, με εξαίρεση κάποιες διαρροές Αμερικανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων για κυρώσεις.

Ο Ντανιέλ Ορτέγκα, ο ιστορικός ηγέτης των ανταρτών Σαντινίστας, έμοιαζε πιο τυχερός από τον πρόεδρο της Βενεζουέλας. Η σφαγή των διαδηλωτών στη Νικαράγουα δεν συγκίνησε τα διεθνή μέσα ενημέρωσης όπως η καταστολή των διαδηλώσεων στη Βενεζουέλα. Το γεγονός αυτό μολονότι μοιάζει παράδοξο, στην πραγματικότητα δεν είναι, αν εξετάσουμε προσεχτικά τις εσωτερικές εξελίξεις στη Νικαράγουα.

Η κυβέρνηση Ορτέγκα αν και δηλώνει “αριστερή”, μέχρι πρότινος εφάρμοζε πρόθυμα τις οικονομικές συνταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Οι διαδηλώσεις στη Νικαράγουα δεν ξεκίνησαν επειδή ο Ορτέγκα σχεδίαζε να “οικοδομήσει τον σοσιαλισμό”. Ξεκίνησαν λόγω της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, η οποία περιλάμβανε αυξήσεις στο όρια ηλικίας και μειώσεις στις συντάξεις. Οι διαδηλώσεις έλαβαν σύντομα αντικαθεστωτική τροπή, χωρίς εντούτοις να μονοπωλούνται από τη φιλοαμερικανική Δεξιά, όπως στη Βενεζουέλα.

Για παράδειγμα, οι διαδηλωτές στη Νικαράγουα δεν παρομοιάζουν τον Ορτέγκα ως “κομμουνιστή δικτάτορα” ή ως “Κάστρο της Νικαράγουας”. Τον παρομοιάζουν με τον Λουίς Σομόζα, τον φιλοαμερικανό δικτάτορα που είχαν ανατρέψει οι Σαντινίστας το 1979. Το καθεστώς Ορτέγκα έχει πολλά κοινά με τη διαφθορά και τον νεποτισμό της δυναστείας Σομόζα. Ιδιαίτερα μισητή στον λαό της Νικαράγουας είναι η διεφθαρμένη και φιλόδοξη σύζυγος του Ορτέγκα, η διαβόητη Ροζάριο Μουρίγιο.

“Έξω οι Ρώσοι” το δόγμα Τραμπ

Το καθεστώς Ορτέγκα έχει καλλιεργήσει στενούς δεσμούς με τη Μόσχα, ως αντίβαρο στην αντιλαϊκή πολιτική του. Αυτός είναι ο πραγματικός λόγος που μπαίνει στο στόχαστρο της Ουάσινγκτον. Μοιάζει δύσκολο η κυβέρνηση Τραμπ να ενδιαφέρεται για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Νικαράγουα, όταν αδιαφορεί παντελώς για τις παραβιάσεις που σημειώνονται στη Σαουδική Αραβία.

Εάν οι ΗΠΑ καταφέρουν να ανατρέψουν τον Μαδούρο στη Βενεζουέλα, θεωρείται βέβαιο πως θα εντείνουν την πίεση και στη Νικαράγουα. Ο Τζον Μπόλτον έχει μιλήσει για την “τρόϊκα της τυραννίας” στη Λατινική Αμερική, αναφερόμενος στη Βενεζουέλα, στη Νικαράγουα και στην Κούβα. Οι τρεις αυτές χώρες έχουν άριστες σχέσεις με τη Ρωσία. Η κυβέρνηση Τραμπ μοιάζει πρόθυμη να ανταγωνιστεί τη Μόσχα, όπως έδειξε η μονομερής αποχώρησή της από τη συμφωνία INF. Με την ένταξη του Μαυροβουνίου και την επικείμενη ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, έχει επιτύχει την αναχαίτιση της ρωσικής επιρροής στα Βαλκανία.

Μία ενδεχόμενη ανατροπή του Μαδούρο θα αναχαιτίσει την επιρροή της Ρωσίας στη Λατινική Αμερική, που είχε διευρυνθεί όταν μεσουρανούσε το άστρο του Τσάβες. Η Ουάσινγκτον επιστρέφει στο αλήστου μνήμης “Δόγμα Μονρόε”, με το οποίο ανεβοκατέβαζαν κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική. Ο πρόεδρος Τραμπ ακολουθεί την ίδια στρατηγική που ακολουθεί στην αντιμετώπιση του Ιράν. Υποστηρίζει την επιβολή βαρύτατων οικονομικών κυρώσεων έναντι της Βενεζουέλας, προκειμένου να προκαλέσει διαλυτικές τάσεις στο καθεστώς.

Ωστόσο, έχει ενδοιασμούς στη χρήση της αμερικανικής στρατιωτικής ισχύος, για να μην προκληθεί έξαρση αντιαμερικανισμού στη Λατινική Αμερική. Όπως έχει πει ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ, σε ανύποπτο χρόνο, “οι οικονομικοί πόλεμοι είναι καλοί και κερδίζονται εύκολα”.