Ολοταχώς προς το νέο Ψυχρό Πόλεμο

Γράφει η Νεφέλη Λυγερού  – 

Η δημιουργία ταινιών, όπως το “Κόκκινο Σπουργίτι”, καταδεικνύει το ασίγαστο ενδιαφέρον του κοινού για αδίστακτους κατασκόπους, ψυχροπολεμικές κόντρες Δύσης-Ρωσίας και περίτεχνα σχέδια εξόντωσης. Αυτές τις ημέρες, όμως, δεν χρειάζεται κανείς να παραδοθεί στην αγκαλιά ενός κινηματογράφου για να ζήσει τέτοιες συγκινήσεις. Η ήδη τεταμένη σχέση μεταξύ Ρωσίας και Βρετανίας μας οδηγεί ολοταχώς σε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο.

Η δολοφονική επίθεση με νευροτοξική ουσία σε πρώην Ρώσο διπλό πράκτορα επί αγγλικού εδάφους ήταν η σπίθα που προκάλεσε διπλωματική πυρκαγιά, η οποία απειλεί να κάψει ολοσχερώς τις ήδη προβληματικές σχέσεις Μόσχας-Λονδίνου, επαναφέροντας με πρωτοφανή ένταση το ψυχροπολεμικό κλίμα. Η Τερέζα Μέι αποφάσισε να τραβήξει το σκοινί, κατηγορώντας ανοιχτά τη Μόσχα για την προσπάθεια δολοφονίας του Ρώσου πρώην κατασκόπου.

Η στάση της αυτή βρήκε ιδιαίτερη απήχηση στη βρετανική κοινή γνώμη, η οποία έχει εξοργιστεί από μία πράξη που το Λονδίνο θεωρεί «επίθεση στην εθνική κυριαρχία» και «σαφή παραβίαση των διεθνών κανόνων και συμφωνιών». Η δηλητηρίαση του Σεργκέι Σκριπάλ αποτελεί το τελευταίο επεισόδιο σ’ ένα έργο που άνοιξε με τον θάνατο του Αλεξάντερ Λιτβινένκο το 2006.

Από τότε μέχρι σήμερα η Βρετανία μετράει 15 νεκρούς. Δεκαπέντε ανεξιχνίαστες δολοφονίες, ή μυστηριώδεις αυτοκτονίες που εξέθεσαν τη Σκότλαντ Γιαρντ, αλλά και την υπηρεσία αντικατασκοπείας MI5. Αυτός είναι και ο λόγος που με άνωθεν εντολή ανοίγουν ξανά οι συνθήκες θανάτου 14 ανθρώπων επί βρετανικού εδάφους για ενδεχόμενη ανάμιξη της Ρωσίας, όπως ανακοίνωσε η Υπουργός Εσωτερικών Άμπερ Ραντ στον απόηχο της υπόθεσης Σκριπάλ. Οι θάνατοι συνέβησαν σε μία περίοδο δεκαετιών και αφορούν ανθρώπους που θεωρούνταν εχθροί του Κρεμλίνου.

Καταφύγιο στη Βρετανία

Το βρετανικό έδαφος, άλλωστε, ήταν πάντα ιδιαίτερα ελκυστικό για όσους Ρώσους είδαν την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία σαν απειλή και προτίμησαν τη φυγή τους στη Δύση. Κυρίως πρόκειται για ολιγάρχες που ευνοήθηκαν σκανδαλωδώς από τον Γιέλτσιν, αλλά για επικριτές του Ρώσου προέδρου. Πολλοί αυτοεξόριστοι έλαβαν την βρετανική υπηκοότητα, αποκαλώντας την Αγγλία «νέα πατρίδα μακριά από τη μητέρα πατρίδα». Είναι κοινό μυστικό, άλλωστε, ότι αρκετοί εξ αυτών συνεργάστηκαν με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες.

Από την πλευρά του, το Κρεμλίνο δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Έστησε μεθοδικά δίκτυα πληροφοριών, πιο περίτεχνα απ’ ότι ήταν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αναβιώνοντας την γέφυρα των κατασκόπων. Όσοι Ρώσοι αυτοεξορίζονταν, άλλοι τόσοι κατάσκοποι μετοικούσαν εκεί, κυρίως για να επιβλέπουν τους συμπατριώτες τους. «Είναι πλέον κοινώς αποδεκτό, ότι στο Λονδίνο ζουν περισσότεροι Ρώσοι κατάσκοποι από όσους είχαμε στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου», δήλωσε πρόσφατα στους Times της Νέας Υόρκης ο πρώην επικεφαλής της βρετανικής υπηρεσίας ηλεκτρονικής κατασκοπίας Τζον Μπάιλις.

Τα πρόσφατα γεγονότα αναγκάζουν τη Βρετανία να μην στρέφει πια το κεφάλι από την άλλη. Ο θάνατος του 69χρονου Νικολάι Γκλουσκόφ την περασμένη Τρίτη, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ο Γκλουσκόφ ήταν πρώην συνεργάτης του ολιγάρχη Μπόρις Μπερεζόφσκι, ο οποίος αρχικά είχε προωθήσει τον Πούτιν στον Γιέλτσιν και στη συνέχεια έγινε άσπονδος εχθρός του.

Μπαράζ κατηγοριών

Η κόντρα Λονδίνου-Μόσχας έδωσε μίας πρώτης τάξεως ευκαιρία στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες να συντονιστούν και να σταθούν απέναντι στη Ρωσία. Η κυβέρνηση Τραμπ ακολουθεί προσεκτικά, αλλά δεν πρωταγωνιστεί σ’ αυτό τον κύκλο νεοψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης. Από την πλευρά του, ο Πούτιν είναι δεδομένο πως θα ανακοινώσει αντίμετρα, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει σοβαρούς λόγους να ανησυχεί από τις κυρώσεις των Ευρωπαίων. Το γεγονός, μάλιστα, ότι στο μέτωπο της Συρίας έχει αποκτήσει πλεονέκτημα κι ότι έχει φέρει την Τουρκία του Ερντογάν στα νερά του εκ των πραγμάτων δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα στη Δύση.

Στις ΗΠΑ, το FBI προειδοποίησε ότι Ρώσοι χάκερ διεξάγουν ευρεία επίθεση στο ηλεκτρικό δίκτυο, στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού, στις εγκαταστάσεις αεροπορικής μεταφοράς και σε άλλες υποδομές. Επιπλέον, στην ίδια την αμερικανική πολιτική σκηνή, οι αντίπαλοι του Τραμπ προσπαθούν να τον εμφανίσουν ότι είναι εγκλωβισμένος στον ιστό της ρωσικής αράχνης. Πρόκειται για τη γνωστή ιστορία ότι η Μόσχα είχε παρέμβει στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016 για να βλάψει τη Χίλαρι Κλίντον και, τελικά, να βοηθήσει την αναπάντεχη εκλογή του αντιπάλου της.

Σ’ αυτό το κλίμα εντάσσεται και η δήλωση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος κατηγόρησε τη Ρωσία για προσπάθεια αποσταθεροποίησης. Ανακοίνωσε, επίσης, την πρόθεσή του να συναντηθεί με τον υπουργό Εξωτερικών της Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν το ζήτημα της επίθεσης με τη χρήση νευροτοξικής ουσίας στο βρετανικό έδαφος. Οι συνέπειες, άλλωστε, του ρήγματος Βρετανίας-Ρωσίας επεκτείνονται και στον ενεργειακό τομέα, καθώς η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως αναζητεί άλλους προμηθευτές.

Το μόνο σίγουρο, είναι ότι ο πόλεμος αυτός αναμένεται να είναι μακρύς. Η απέλαση 23 Ρώσων διπλωματών από τη Βρετανία, η ακύρωση των επαφών υψηλού επιπέδου με τη Ρωσία είναι μέτρα που δεν «πονάνε» το Κρεμλίνο. Η Μόσχα, άλλωστε, αντέδρασε με ισάριθμες απελάσεις. Αυτό που μπορεί να πλήξει τον Πούτιν είναι αν οι Δυτικοί επιβάλλουν κυρώσεις σε μεγάλες ρωσικές τράπεζες.