Όμηρος του μποϊκοτάζ στο δημοψήφισμα ο Ζάεφ

Μια ιστορική απόφαση καλούνται να πάρουν σήμερα οι πολίτες της ΠΓΔΜ, στο δημοψήφισμα για την επικύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών και την έγκριση της αλλαγής ονόματος, η οποία θα ανοίξει στο μικρό και φτωχό κράτος των Βαλκανίων τον δρόμο για τις Βρυξέλλες. Την κρισιμότητα του δημοψηφίσματος φρόντισαν να τονίσουν το προηγούμενο διάστημα διεθνή ΜΜΕ, ευρωπαίοι ηγέτες και υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Στα Σκόπια πάντως από το πρωί οι πολίτες δεν δείχνουν εκείνο το ενδιαφέρον για το δημοψήφισμα που θα δικαιολογούσε τους χαρακτηρισμούς «κρίσιμο και ιστορικό». Ελάχιστοι ήταν οι ψηφοφόροι που προσήλθαν στις κάλπες, τις πρώτες ώρες τουλάχιστον, με την ροή να παραμένει σταθερά χαμηλή.

Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε η Εθνική Εκλογική Επιτροπή, τις τέσσερις πρώτες ώρες της ψηφοφορίας, το ποσοστό συμμετοχής ανήλθε στο 8,12%. Οι κάλπες βέβαια θα κλείσουν στις 19:00 τοπική ώρα (20:00 ώρα Ελλάδας) και μέχρι τότε μπορεί να επέλθουν αλλαγές. Η ίδια τάση καταγράφεται ωστόσο και στους πολίτες της ΠΓΔΜ που ζουν στο εξωτερικό και έχουν  εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους για να ψηφίσουν. Αν και οι ξενιτεμένοι πολίτες της ΠΓΔΜ αποτελούν το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας, σύμφωνα με υπολογισμούς,  λιγότερα από 3.000 άτομα έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό συμμετοχής στο δημοψήφισμα που θα κρίνει την εγκυρότητά του ήταν το βασικό θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης, την τελευταία κυρίως εβδομάδα, ανάμεσα στην κυβέρνηση Ζάεφ που υποστηρίζει το «Ναι» στην Συμφωνία με την Ελλάδα και την αντιπολίτευση του  VMRO – DPMNE, η οποία τάχθηκε υπέρ του «Όχι».

Σιωπηρή αποχή

Τον δρόμο της αποχής επέλεξε όμως ο πρόεδρος Ιβάνοφ, ο οποίος προέρχεται από τις τάξεις των εθνικιστών, αλλά η αποδοχή του δεν περιορίζεται μόνο στους κόλπους του συγκεκριμένου κόμματος. Την ίδια ώρα, τα μηνύματα που έστειλε στα μέλη του VMRO – DPMNE ο πρόεδρός του Μιτσόσκι αν και ήταν συγκεχυμένα, αποτελούν και αυτά μια έκκληση για αποχή. Ο Μιτσόσκι κάλεσε τα μέλη του VMRO – DPMNE να πράξουν κατά συνείδηση, αρκετοί αναλυτές ωστόσο εκτιμούν ότι πρόκειται για μια σιωπηρή έκκληση για μποϊκοτάζ της διαδικασίας.

Το δημοψήφισμα έχει βέβαια συμβουλευτικό και όχι δεσμευτικό χαρακτήρα. Υπάρχουν ωστόσο κάποια μεγέθη που το καθιστούν έγκυρο ή άκυρο, διευκολύνοντας ή δυσχεραίνοντας τις απαραίτητες κοινοβουλευτικές διαδικασίες που θα ακολουθήσουν. Και το πρώτο από αυτά είναι η συμμετοχή των πολιτών.

Η αντιπολίτευση θεωρεί ότι η συμμετοχή συνιστά νομιμοποίηση της διαδικασίας και θωρακίζεται πίσω από το γεγονός ότι για να υπάρξει μεγαλύτερη του 50% +1 συμμετοχή θα πρέπει να ψηφίσουν 903.000 ψηφοφόροι. Κάτι τέτοιο ωστόσο, με βάση τις δημοσκοπήσεις, είναι αρκετά δύσκολο.

Δεν λείπουν πάντως και οι εκτιμήσεις ότι τελικά η αποχή μπορεί να λειτουργήσει υπέρ του «Ναι». Σύμφωνα με την ανταποκρίτρια της NOVATV στις Βρυξέλλες, Σβετλάνα Γιοβανόφσκα, «αν η συμμετοχή φτάσει τα 600.000 έως 700.000 άτομα είναι βέβαιο ότι η μεγάλη πλειονότητα αυτών που θα πάνε να ψηφίσουν θα ταχθεί υπέρ του «ναι». Και αυτό διότι οι υπέρμαχοι του «όχι» θα προτιμήσουν να μείνουν στα σπίτια τους».

Σε αυτούς τους αριθμούς βάζουν τον πήχη της συμμετοχής και κύκλοι που πρόσκεινται στο κυβερνητικό στρατόπεδο, προκειμένου το δημοψήφισμα να γίνει αποδεκτό από την διεθνή κοινότητα και κυρίως από την Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης όμως, ο Οσμανί, δήλωσε ότι μία συμμετοχή μεγαλύτερη του 40% θα νομιμοποιούσε το δημοψήφισμα και ανέφερε ως παράδειγμα τις προεδρικές εκλογές του 2014, όταν η συμμετοχή είχε πέσει στο 40%. Σύμφωνα με την Γιοβάνοφσκα πάντως, αν ο κυβερνητικός συνασπισμός κινηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση οι πολιτικές αναταράξεις θα είναι αναπόφευκτες.

Έτσι κι αλλιώς ιστορική απόφαση

Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι που καθιστούν ιστορική την σημερινή διαδικασία και κατ’ επέκταση την Συμφωνία των Πρεσπών, όπως δήλωσε στο Bloomberg ο Λιούμπομιρ Φερκόσκι, καθηγητής Νομικής και πρώην υπουργός, ο οποίος συμμετείχε στην κατάρτιση του Συντάγματος της ΠΓΔΜ.

«Είμαστε οι πρώτοι που επιλύουμε μια διαμάχη περί ταυτότητας με ειρηνικά και διπλωματικά μέσα» ανέφερε ο Φερκόσκι και το Bloomberg πρόσθεσε πως «όντως κάτι τέτοιο ποτέ δεν συνέβη στα εκρηκτικά Βαλκάνια».

Ο Φερκόσκι καταφέρεται εναντίον της πολιτικής του Γκρούεφσκι και της καπηλείας της ελληνικής ιστορίας, σημειώνοντας ότι «έκανε ανθρώπους, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους Σλάβους, να υιοθετήσουν έναν ουσιαστικά ελληνικό πολιτισμό». Εκτιμά τέλος ότι η μεγαλύτερη ελπίδα του Ζάεφ είναι η μεγάλη συμμετοχή, ιδιαίτερα των νέων, στο δημοψήφισμα.  Η εικόνα που έρχεται ωστόσο από τα εκλογικά τμήματα δεν ταυτίζεται για την ώρα με τις επιθυμίες του Ζάεφ.