Νίγηρας: H απάντηση των πραξικοπηματιών στο τελεσίγραφο εισβολής

Κορυφώνεται η διεθνής πίεση στους πραξικοπηματίες του Νίγηρα που κατέλαβαν την εξουσία στις 26 Ιουλίου, να αφήσουν ελεύθερο τον πρόεδρο Μοχάμεντ Μπαζούμ και να αποκατασταθεί η συνταγματική τάξη στη χώρα. Σήμερα λήγει το τελεσίγραφο της Οικονομικής Κοινότητας των Δυτικοαφρικανικών Κρατών (ECOWAS) προς τη χούντα του στρατηγού Τιανί.

Η απάντηση των πραξικοπηματιών ήταν η οργάνωση μιας λαϊκής συγκέντρωσης: Σχεδόν 30.000 υποστηρικτές της χούντας συγκεντρώθηκαν σήμερα σε ένα στάδιο στη Νιαμέι και αποθέωσε την αντιπροσωπεία του Εθνικού Συμβουλίου για τη Διάσωση της Πατρίδας (CNSP), όταν έφτασε στο στάδιο. Πολλοί κρατούσαν ρωσικές σημαίες και πορτρέτα των ηγετικών στελεχών της χούντας. «Σήμερα είναι η ημέρα της ανεξαρτησίας μας!» είπε ένας νεαρός, ενώ το πλήθος γύρω του φώναζε συνθήματα όπως «Κάτω η Γαλλία, κάτω ο ECOWAS».

Το στάδιο αυτό, το μεγαλύτερο στον Νίγηρα, φέρει το όνομα του Σεϊνί Κουντσέ, του πραξικοπηματία στρατιωτικού που ανέτρεψε τον πρώτο πρόεδρο της χώρας, το 1974. Ήταν σχεδόν γεμάτο και η ατμόσφαιρα ήταν εορταστική. Ο στρατηγός Μοαμέντ Τουμπά, ένα από τα ηγετικά στελέχη του CNSP, πήρε τον λόγο ενώπιον του πλήθους και κατήγγειλε «εκείνους που κρύφτηκαν στη σκιά και μηχανορραφούν για να ανατρέψουν το βήμα προς τα εμπρός που έκανε ο Νίγηρας. Γνωρίζουμε το μακιαβελικό σχέδιό τους», πρόσθεσε. Να σημειωθεί πως πολλά δημοσιεύματα αναφέρονται και στην ανάπτυξη της μισθοφορικής ομάδας Wagner στην χώρα.

Το τελεσίγραφο 

Την προηγούμενη Κυριακή η ECOWAS είχε δώσει στη χούντα του Νίγηρα επτά ημέρες διορία για να αποκαταστήσει τον πρόεδρο Μοχάμεντ Μπαζούμ, ειδάλλως οι χώρες της Κοινότητας θα προχωρήσουν ακόμα και σε επέμβαση, όπως δήλωσαν από την Αμπούτζα της Νιγηρίας. Ήδη έχουν επιβάλλει κυρώσεις οικονομικού και πολιτικού χαρακτήρα και έχουν παγώσει τις εμπορικές συμφωνίες. Στο Παρίσι, το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι υποστηρίζει «με σταθερότητα και αποφασιστικότητα» τις προσπάθειες της ECOWAS: «Διακυβεύεται το μέλλον του Νίγηρα και η σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής», υπογραμμίζει το Παρίσι.

Την περασμένη Παρασκευή, οι αρχηγοί των επιτελείων των χωρών μελών της ECOWAS «καθόρισαν το περίγραμμα μιας πιθανής στρατιωτικής επέμβασης» εναντίον της χούντας του Νίγηρα, σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχου της περιφερειακής οργάνωσης στο γαλλικό πρακτορείο AFP και αναμεταδίδουν τα γαλλικά μέσα. «Όλες οι πτυχές μιας πιθανής επέμβασης συζητήθηκαν σε αυτή τη συνάντηση, συμπεριλαμβανομένων των απαιτούμενων πόρων, αλλά και του πώς και πότε θα αναπτύξουμε τη δύναμη», δήλωσε ο Επίτροπος Πολιτικών Υποθέσεων και Ασφάλειας Αμπντέλ-Φατάου Μουσά μετά από συνάντηση στην πρωτεύουσα της Νιγηρίας, Αμπούτζα.

Διαφωνεί και η Αλγερία

Σε περίπτωση στρατιωτικής επέμβασης των χωρών της ECOWAS έχουν προειδοποιήσει ότι θα αντιδράσουν ανάλογα οι στρατιωτικές κυβερνήσεις του Μάλι και της Μπουρκίνα Φάσο, οι οποίες στέκονται στο πλευρό των πραξικοπηματιών του Νίγηρα και απειλούν με γενικότερη πολεμική σύρραξη στην περιοχή. «Απορρίπτουμε κατηγορηματικά οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση», δήλωσε αργά το βράδυ χθες Σάββατο ο Αλγερινός πρόεδρος Αμπντελματζίντ Ταμπούν, στο τηλεοπτικό δίκτυο Ενάχαρ. Ο κ. Ταμπούν επέμεινε πως «δεν θα υπάρξει καμιά λύση χωρίς εμάς» [σ.σ. την Αλγερία], καθώς «είμαστε οι βασικοί ενδιαφερόμενοι».

«Η Αλγερία έχει σύνορα χιλίων χιλιομέτρων» με τον Νίγηρα, θύμισε. «Σε ποια κατάσταση βρίσκονται σήμερα χώρες όπου υπήρξαν στρατιωτικές επεμβάσεις;», ρώτησε ρητορικά ο πρόεδρος της Αλγερίας, προσθέτοντας «δείτε τι γίνεται στη Λιβύη, στη Συρία». Η ενδεχόμενη ξένη στρατιωτική επέμβαση «θα μπορούσε να προκαλέσει ανάφλεξη σε όλη την περιοχή του Σαχέλ», προειδοποίησε.

Η αντίδραση στο πραξικόπημα 

Ο Νίγηρας βρίσκεται στην καρδιά της περιοχής Σαχέλ της Αφρικής, η οποία έχει δει πολλά πραξικοπήματα τα τελευταία χρόνια. Η εκλογική νίκη του προέδρου Μπαζούμ το 2021 σηματοδότησε μια σχετικά ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας, βάζοντας τέλος σε σειρά στρατιωτικών πραξικοπημάτων μετά την ανεξαρτησία του Νίγηρα από τη Γαλλία το 1960. Υπήρχαν ενδείξεις ότι η στρατιωτική ηγεσία του Νίγηρα κινούνταν εξ αρχής κατά της πολιτικής κυβέρνησης, ωστόσο βρίσκονταν σε διάλογο με τον Μπαζούμ για τα θέματα συνεργασίας που πρόβαλλαν οι στρατιωτικοί.

Το πραξικόπημα ξεκίνησε στα τέλη Ιουλίου, όταν το προεδρικό μέγαρο καταλήφθηκε από μέλη της προεδρικής φρουράς, πριν ανασταλούν όλες οι θεσμικές λειτουργίες του κράτους. Οι δυτικές χώρες απομάκρυναν τις διπλωματικές αντιπροσωπείες και τους πολίτες τους, εντούτοις διατήρησαν το στρατιωτικό προσωπικό και το δυναμικό των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο Νίγηρα. Ο επικεφαλής της προεδρικής φρουράς, Abdourahamane Tiani, έχει οριστεί ως ο νέος ηγέτης. Που ακριβώς βρίσκεται ο πρόεδρος Μπαζούμ δεν έχει γίνει γνωστό από την ομάδα Τιανί.

Έτοιμη για επέμβαση η Νιγηρία

Ο προεδρεύων της ECOWAS αυτή την περίοδο, ο νέος πρόεδρος της Νιγηρίας Bola Tinubu, εκτιμάται από αναλυτές των αμερικανικών και γαλλικών μέσων ενημέρωσης ότι δεν θα διστάσει να προχωρήσει σε επέμβαση, παρότι επισημαίνεται πως δεν έχει καμία στρατιωτική εμπειρία, καθώς δεν είναι στρατιωτικός. Την Παρασκευή ο Τινουμπού ενημέρωσε την Βουλή της Νιγηρίας για την πρόθεση της ECOWAS «να επέμβει στρατιωτικά στον Νίγηρα εάν οι ηγέτες του πραξικοπήματος παραμείνουν απείθαρχοι» απέναντι στο τελεσίγραφο του μπλοκ. Η Σενεγάλη, βασικός παίκτης στην περιοχή, έχει επίσης υποσχεθεί στρατεύματα, ενώ η πρώην αποικιακή δύναμη του Νίγηρα, η Γαλλία, δήλωσε ότι υποστηρίζει τη θέση της ECOWAS.

Η τελευταία ανάλογη κίνηση της ECOWAS ήταν το 2017, όταν η Κοινότητα ανέπτυξε στρατιωτικές δυνάμεις στη Γκάμπια για να απομακρύνει τον πρόεδρο Τζαμέ που δεν ήθελε να εγκαταλείψει την εξουσία μετά τις εκλογές. Μια επίδειξη δύναμης στα σύνορα ανάγκασε τον Τζαμέ να παραιτηθεί δίνοντας διέξοδο στο πρόβλημα. Το γεγονός αυτό φέρνει το ερώτημα εάν παρόμοιες τακτικές θα ήταν επιτυχείς στην σημερινή κατάσταση στον Νίγηρα. Το μπλοκ της ECOWAS έχει επίσης αναπτύξει ειρηνευτικές δυνάμεις, κυρίως από τη Νιγηρία σε εμπόλεμες ζώνες όπως η Σιέρα Λεόνε και η Λιβερία. Αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που απειλεί να επέμβει και να καταστείλει πραξικόπημα – δεν υπήρξε τέτοια απάντηση μετά τα πραξικοπήματα στο γειτονικό Μάλι ή την Μπουρκίνα Φάσο.