Όταν οι «από κάτω» δεν ανέχονται τους «από πάνω»

Θυμόμαστε τον Μακρόν να παραδίδει στον δρόμο μαθήματα στους ανέργους για το πώς να βρουν δουλειά. Είναι ο πρόεδρος που υποτίθεται ήταν ανυποχώρητος στην πολιτική του, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, όπως ο ίδιος υπονοούσε. Θεωρείται ο κατεξοχήν πρεσβευτής της ΕΕ και του Βερολίνου στη Γαλλία αλλά και ενός μείγματος αλαζονικού ελιτισμού, κενού κοσμοπολιτισμού και σαφούς νεοφιλελευθερισμού στην ΕΕ. Κι όμως, ο νεοφιλελευθερισμός αυτός τα βρίσκει σκούρα μπροστά στο λαϊκό κίνημα. Ένα κίνημα που κερδίζει τη μάχη του δρόμου και των καρδιών των Γάλλων, με αποτέλεσμα ο Γάλλος πρόεδρος να κάνει, έστω εν μέρει, πίσω.

Παρότι έχει πολύ δρόμο ακόμα μπροστά του, τόσο το συγκεκριμένο κίνημα όσο και οι διεκδικήσεις που αυτό έθεσε, πρόκειται για ένα σημείο καμπής για τη Γαλλία αλλά και για την ΕΕ. Πρώτον, διότι έχουμε ένα πραγματικό κίνημα των «από κάτω» εναντίον των «από πάνω». Όσο θολό και αν φαίνεται αυτό, στην πραγματικότητα πρόκειται για το βασικό στοιχείο κάθε, εν δυνάμει, ριζοσπαστικής και ανατρεπτικής πολιτικής εξέλιξης.

Δεν πρόκειται μόνο για μια κοινωνική ή πληθυσμιακή ομάδα, ούτε για κίνημα ή κινητοποίηση πάνω σε ένα επιμέρους ταυτοτικό ζήτημα, αλλά για μια εκτεταμένη αμφισβήτηση του τρόπου που εξουσιάζει το γαλλικό κατεστημένο, από πλευράς ενός ευρύτερου κοινωνικού μπλοκ, που συσπειρώνει μικρομεσαία αστικά στρώματα, εργαζομένους-εργάτες και νεολαία.

Δεύτερον, διότι, ακριβώς, στη βάση του πρώτου σημείου, το κίνημα αφορά την αναστροφή της επιδείνωσης των όρων διαβίωσης της πλειοψηφίας του γαλλικού λαού, θέτοντας και ζητήματα λειτουργίας της γαλλικής δημοκρατίας -όπως προκύπτει από τα αιτήματά του. Ναι, δεν έχουμε ένα κίνημα συνολικής αμφισβήτησης του καπιταλισμού στη Γαλλία και, επομένως, ούτε μια νέα Παρισινή κομμούνα. Πρόκειται για ένα κίνημα που σε πρώτη φάση θέτει ζητήματα άλλης διαχείρισης, εντός του αστικού πλαισίου.

Ρηγμάτωση στον νεοφιλελευθερισμό

Ωστόσο, αν κανείς περιμένει τα κινήματα να ξεπηδούν από το κεφάλι του, όπως τα φαντάζεται και όπως τα θέλει, απέχει πολύ από την ιστορική γνώση και από την πραγματική ζωή. Τα αιτήματα των “κίτρινων γιλέκων” είναι ικανά να επιφέρουν ρηγμάτωση στον δημοσιονομισμό και στον υπαρκτό νεοφιλελευθερισμό της νέας κανονικότητάς. Επομένως, τα αιτήματα αυτά συνιστούν αντικειμενικά την αιχμή του δόρατος –τουλάχιστον σε πρώτη φάση- μιας ανατρεπτικής δράσης.

Τρίτον, διότι το κίνημα των “κίτρινων γιλέκων” πέτυχε να έχει ευρύτατη υποστήριξη. Παρά τις συγκρούσεις στον δρόμο, παρά τις κατηγορίες περί ακροδεξιάς, αυτός που απομονώθηκε, τελικά, ήταν ο Μακρόν και όχι οι «ταραξίες», όπως προσπάθησαν να τους περιγράψουν.

Τέταρτον και, ίσως, το κυριότερο, διότι υπήρξε κίνημα στον δρόμο. Δεν είχαμε μια εκλογική αποδοκιμασία, απλώς, του Γάλλου προέδρου, ούτε, πολύ περισσότερο, αποδοκιμασία μέσα από ένα ακροδεξιό κόμμα, ώστε, εύκολα, να χαλιναγωγηθεί η λαϊκή δυσαρέσκεια. Είχαμε και έχουμε κινητοποιήσεις τέτοιου τύπου και έκτασης που η ακροδεξιά απεχθάνεται βαθιά, γι’ αυτό και οι υποστηρικτικές διακακηρύξεις από τη Λεπέν έχουν καθαρά οπορτουνιστικό χαρακτήρα.

Πέμπτον, επειδή το κίνημα αυτό προέκυψε από εκείνους που δεν τα έχουν χάσει όλα. Δεν είναι κίνημα πολιτών που βρίσκονται στη βαθύτερη εκδοχή κρίσης, αλλά πολιτών που αρνούνται να επιτρέψουν να τους φτάσουν εκεί. Έτσι, στέλνει και ένα μήνυμα: «Μην περιμένεις τα χειρότερα, σταμάτησέ τα τώρα. Ακόμα προλαβαίνεις». Μήνυμα καίριο για την ελληνική πραγματικότητα της κίβδηλης εξόδου από την κρίση.

Στην καρδιά της ΕΕ

Έκτον, η εξέγερση των “κίτρινων γιλέκων” λαμβάνει χώρα στην καρδιά της ΕΕ, στη Γαλλία και αυτό δεν μπορεί να παραγνωριστεί και αντικειμενικά συνταράσσει, ακόμα περισσότερο, το κατεστημένο της ΕΕ. Η «ελπίδα» του ευρωιερατείου, όπως εκφράζεται στο πρόσωπο του διαδόχου της καγκελάριου Μέρκελ, φθίνει διαρκώς, αποδεικνύοντας ότι το κατεστημένο χάνει εφεδρείες ολοένα ταχύτερα. Πίσω από όλα αυτά κρύβεται η ογκούμενη αντίδραση των «από κάτω» στους «από πάνω», σε αναπτυγμένες οικονομίες και, φυσικά, στην ΕΕ.

Σε έναν κόσμο ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας, ασύλληπτης παραγωγής πλούτου, καταφανούς –ή και προκλητικής- απόσπασης των ελίτ προς το παγκόσμιο, οι «από κάτω» κοινωνικές πλειοψηφίες, βαθιά τραυματισμένες από τον υπαρκτό νεοφιλελευθερισμό, απαιτούν -σε πρώτη φάση- μερίδιο του πλούτου και των δυνατοτήτων των ελίτ. Αυτό θα συμβαίνει όσο οι πλειοψηφίες μένουν δέσμιες ενός δυσφημιζόμενου και υποβαθμισμένου, εθνικού ή και τοπικού πλαισίου και ξεφτίσματος της δημοκρατίας, μέσα από κυνικούς και ελεγχόμενους, καριερίστες και εργολάβους της εξουσίας.

Όσο, λοιπόν, οι τελευταίες, μέσα στην κοντόθωρη και φρενιτιώδη, εγωιστική κερδοσκοπία τους, θα αρνούνται ακόμα και ένα μετριοπαθή κεϋνσιανισμό -και προς το παρόν τον αρνούνται- θα τρέφουν τα ρεύματα αντίστασης και ανατροπής τους.